Nýja dagblaðið - 28.12.1933, Blaðsíða 2

í
a t j a
ÐABBLA9I9
Frá Landssimanum.
Frá 1. janúar næstkomandi breytast yms ákvæði
um samnings og gjaldsútreikning dulmálsskeyta, samkv.
ákvæðum Madrid-símaráðstefriunnar. Aðalbreytingin er
sú, að framvegis mega ekki vera nema 5 bókstafir í
orðum dulmálsskeyta í stað 10 áður, en gjaldið fyrir
dulmálsskeytin lækkar ofan í 7/i0 venjulegs gjalds innan
Evrópu og 6/io til landa utan Evrópu. Landssíminn hefir
látið prenta leiðarvísi um hinar nýju dulmálsreglur og
geta þeir, sem óska fengið leiðarvísinn í afgreiðslusal
landssímastöðvarinnar.
Jafnframt tilkynnist símnotendum, að landssíminn
hefir gefið út 4 ný heillaskeytaeyðublöð með mismun-
andi verði og sérstakar heillaskeytamöppur, er fást á
afgreiðslu ritsímastöðvarinnar í Reykjavík.
Landssímastjórinn.
rélao nnira Framsóliíannanaa
Éfc heldur skemmtun í Oddfellow-húsinu á
morgun (föstud.) kl. S’/j.
Skemmtiatriði:
Ræður.
Einsöngur: María Markan.
Listdans: Helene Jónsson ogEigild Carlsen.
D ANS.
Aðgöngumiðar fást á afgr. Nýja dagblaðs-
sins frá kl. 1 í dag til kl. 4 á morgu'n og
kosta 6 kr. fyrir parið og 4 kr. fyrir ein-
staklinga, kaffi innifalið.
Fólagsstjórnin.
Erlendu skipbrotsmennirnir í Reykjavík
Framh. af 1. síðu.
þýdd á 3 tungumál. Ræður
héldu þarna einnig ræðismenn
Breta, Belga og Þjóðverja, og
einn af skipbrotsmönnunum
þakkaði fyrir þeirra hönd. j
Nokkrir fleiri héldu þama j
stuttar ræður. Frk. María ;
Markan og Einar Sigurðsson
sungu einsöngva. Jólasálmur-
inn „Heims um ból“ var sung-
inn þar samtímis á 5 tungumál-
um. Er slíkt sjaldgæft, minnsta
kosti hér á landi, að svo marg-
ar þjóðir syngi saman jóla-
sálma,
Kveðjuathöfn í dóm-
kirkjunni.
Eins og að ofan er get-'
ið, drukknuðu tveir af þýzku
sjómönnunum, sem ætluðu að
bjarga skipshöfninni af Marga-
rete Clark, og var komið með
lík þeirra hingað á jóladaginn.
Kveðjuathöfn fór fram í dóm-
kirkjunni á annan í jólum, !
þar eð strandmennimir fóru
utan á leið heim um kvöldið.
Allir ráðherrarnir ásamt ræð- j
ismönnum Belga, ftala, Aust-
urríkismanna og Þjóðverja
voru viðstaddir og margir
Þjóðverjar, sem hér eru. —
Bjami Jónsson dómkirkju-
prestur flutti ræðu á þýzku og
sungnir voru þýzkir sálmar.
— Lík Þjóðverjanna voru þó
ekki send þann dag, þar eð
ekki var búið að búa um þau
á þann hátt er lög mæla fyrir
um lík, er flutt eru milli landa.
Flutningur strandmann-
anna að austan.
Bjarni á Hólmi og synir
Lárusar í Klaustri komu hing-
að til bæjarins með strand-
mennina í bílum að austan kl.
um 2 á jólanóttina. —
Blaðið hafði tal af Bjarna á
Hólmi, og. sagði hann að ferð-
in hefði gengið vel að austan.
Múlakvísl var þó nokkuð djúp,
um 75 cm. og breið var hún,
eða um einn kilometri, og var
það hinn mesti vandi, að kom-
ast yfir hana án þess að vatn
kæmist í vélina, sagði Bjami á
Hólmi. Ýmsar aðrar ár voru
og erfiðar yfirferðar, þar eð
miklar rigningar hafa verið og
vatnavextir töluverðir.
Þjóðverjinn, sem öræfingar
fundu, var búinn að búa um
sig í heyi í bát og leið sæmi-
lega þegar hann fannst. En
mennimir klæddu sig úr fötum
sínum og færðu Þjóðverjann i
þau, til þess að hlýja honum,
eins og Skaftfellingar eru van-
ir að gera þegar þeir eru að
bjarga mönnum úr hrakningi,
segir Bjarni.
Frá Spáni
^Sófrafctixxtit - xþróttir - íiðtir
Fyrir og eftir kosn-
ingarnar. — Konuru-
ar réðu úrslitum.
Nú um hríð hefir verið mik-
ið ■ umrót suður á Spáni. Þó
virðist straumurinn aftur vera
að falla í farveg og er þá tími
til að gefa yfirlit yfir atburð-
ina.
Þegar Alfons konungur flúði
ríki sitt 1931, var par lokið
siðspilltu einveldi. í hátíða-
fögnuði yfir fengnu frelsi gekk
þjóðin til þess að kjósa sér
þing, er átti að semja henni
ný stjórnskipunarlög. Vinstri
flokkarnir unnu ótvíræðan og
glæsilegan sigur við kosning-
arnar.
Hlutverk sitt, að setja þjóð-
inni nýja stjórnarskipun leysti
þingið af hendi, og leysti það
vel. En svo átti það að láta
starf sínu lokið og láta fara
fram nýjar kosningar sam-
kvæmt hinni nýju stjómar-
skrá. En það var ekki gert.
Þingið hélt áfram að starfa
samkvæmt umboði, sem raun-
ar var fallið úr gildi. Það tók
upp umsvifamikla umbótapóli-
tík og mjög í anda jafnaðar-
stefnunnar, enda var jafnaðar-
mannaflokkurinn mjög fjöl-
mennur í þinginu. Sérstaklega
var gengið að því með hispurs-
lausu hikleysi að takmarka
vald katólsku kirkjunnar, sem
var í reyndinni höfuðstoð aft-
urhaldsins í landinu.
Ef nýjar kosningar hefðu
farið fram strax eftir að samn-
ing stjórnskipunarlaganna var
lokið, er talið vafalaust, að ekki
hefðu orðið miklar breytingar
á skipun þingsins. En kosning-
arnar fóru ekki fram fyrr en
um síðustu mánaðamót. Og
þær. urðu mikill ósigur fyrir
vinstri flokkana.
Kosið var tvisvar, 19. nóv.
og 3. des. Við kosninguna 19.
nóv. töldust þeir einir rétt
kjörnir, er fengu 40% atkvæða
og þar yfir. En flokkar eru
margir á Spáni, og voru því
margir frambjóðendur í hverju
kjördæmi. Þessvegna varð víða
að kjósa aftur 3. des. Úrslit
kosninganna urðu að lokum
þau, að hægri flukkamir eru
taldir hafa 207 þingsæti, mið-
flokkarnir 167 og vinstri flokk-
amir 99. Þar af hafa jafnað-
armenn aðeins 58 þingsæti, en
höfðu 114 áður. Meðal mið-
flokkanna gætir mest radikala
flokksins. Hann vann 104 þing-
sæti, og er fjölmennastur allra
einstakra þingflokka. Foringi
hans heitir Lerroux' Hann og
flokkur hans töldust til vinstri
flokkanna áður, en er hann
treystist ekki til að halda leng-
ur áfram samvinnunni við
jafnaðarmenn, varð sú breyt-
ing á aðstöðunni í þinginu, að
ekki varð undan því komizt, að
efna til nýrra kosninga. Lerr
oux ber því ábyrgð á kosning-
unum og úrslitum þejrra.
— Ósigur vinstri flokkanna
verður ekki kenndur þeirri
glópsku einni saman, að þingið
hélt umboði sínu lengur en
rétt rök stóðu til. Þeir guldu

Bakkus konungur.
Þýðing eftir Knút
Arngrímsson.
Það er sannarlegt gleðiefni,
þegar góð, erlend bók kemur
út í íslenzkri þýðingu. Ég varð
því næsta glaður, þegar ég sá,
að hin mikla bók hins fræga
ameríska höfundar, Jack Lond-
on, um áfengismálið var kom-
in út á íslenzku, og var ég þá
fljótur á mér að ná mér 1 hana.
Ég hefi átt hana í danskri þýð-
ingu, en hef um tíma saknað
hennar úr bókaskápnum hjá
mér, því svo er það jafnan um
góðar bækur, að maður vill
lesa þær aftur, og eins hitt, að
manni helzt ekki á þeim. En
hvað umræddri bók viðvíkur,
sem á ensku var nefnd John
Barleycorn, á dönsku Kong
Alkohol, og nú á íslenzku hefir
hlotið nafnið Bakkus konung-
ur, þá er hún ein af þeim bók-
um, sem maður getur með
nokkru millibili lesið aftur og
aftur.
Bók þessi er frásögn af við-
skiptum höfundar við áfengið,
sannar frásagnir úr lífi hans
sjálfs, sagðar með frásagnar-
list þeirri, sem gert hefir hann
heimsfrægan, og sem er hvort-
tveggja í senn, æsandi og sann-
færandi um, að hér sé sann-
leikur sagður. Á þetta síðasta
engu síður við um aðrar sög-
ur hans en um bók þá, er hér
er um að ræða, þó það, sem hún
segir frá, muni aðeins vera
sannar frásagnir.
Engum, sem les þessa bók,
þarf að dyljast, hvoru megin
höfundurinn er í áfengismál-
unum, en þetta mun vera sú
ein bók um slík mál, sem fnenn
lesa með jafnmikilli ánægju,
hvort menn eru andbanningar
eða bannmenn, en hún er líka
sérkennileg að því leyti, að
það hafa jafnt ungir sem gaml-
ir gaman af að lesa hana, jafnt
gamlir karlar sem ungar stúlk-
ur, og er það fremur fágætt
um bækur.
íslenzka þýðingin þykir mér
hafa tekizt vel, því þýðandinn,
séra Knútur Arngrímsson, hef-
ir komið henni á lipurt og lið-
ugt mál. Þó eru á einstaka stað
orð, sem mér finnast vera of
lík dönskunni, en frá gamalli
tíð situr það fast í mörgum
okkar, að okkur, mislíkar slík
orð eins og til dæmis „brjóst-
kassi“, eða orðatiltæki eins og
„hvernig sakir standa“. En
slíkt og þvílíkt eru nú smá-
munir; það stappar nærri því,
að ég sé að gera mig gleiðan
með þessari aðfinnslu, þar sem
bókin að öðru leyti er ágæt.
Ég efast ekki um, að marg-
ar bækur, sem nú eru á boð-
stólum, séu vel fallnar til jóla-
gjafa, en þessi bók er áreiðan-
lega ein af þeim. En til slíkra
bóka tel ég þær, sem lesa má
aftur og aftur, með nokkru
millibili.
En vel á minnst, lesari góð-
ur! Þú ert þó ekki einn af
þeim mörgu Islendingum, sem
eru alveg steinhættir að kaupa
bækur? Ert þú einn af þeim,
sem ert búinn að gleymn því
að blindur er bókarlaus mað-
ur og að sá maður er sannar
lega illa farinn, sem ekki á
nokkrar góðar bækur að grípa
til í tómstundum sínum. En
svo er það nú að verða um allt
of marga og má það ekki svo
búið standa, því ekki dugir, að
Islendingar hætti að vera
„bókaþjóðin“. ó. F.
Ymislegt ettir
B. Gröndal.
Þorsteinn Gíslason hefir í
þessari bók gefið út fyrirlest-
ur Gröndals, er hann hélt til
varnar rómantízku stefnunni í
bókmenntum og listum móti H.
Hafstein í Reykjavík 4. febr.
1888, stuttan áður óprentaðan
sjónleik, er heitir Geitlands-
jökull, og dálitla gamansama
ferðasögu Gröndals „heiman
að til Halldórs Þórðarsonar“.
Af þessu er fyrirlesturinn
langmei-kilegastur og er allt í
senn merkilegur fyrir bók-
menntasögu okkar^ gefur á-
gæta og furðu alhliða mynd af
Gröndal sjálfum og er hinn
skemmtilegasti. Munu því
margir þakka fyrir að hafa á
þenna hátt fengið hann í hend-
ur.
og þess, er þeir höfðu vel gert,
hinna lýðræðislegu umbóta.
Fyrst og fremst guldu þeir
þess, að hafa gefið konum jafn-
an kosningarétt við karla. En
almennur kosningaréttur er
sjálfu lýðræðinu háskalegur í
landi, þar sem mikill fjöldi
fólksins er ólæs og þekkingin
fer eftir því. Sérstaklega er
viðbrugðið þekkingarleysi
kvenna á Spáni. Og vegna
þekkingarleysisins eru konurn-
ar þar í opinberum málum
viljalaus leikföng katólska
kirkjuvaldsins. Með því að
gera hvorttveggja í senn:
hefja sókn á hendur katólska
kirkjuvaldinu og gefa öllum
konum kosningarétt, hnigu ó-
rjúfanleg rök að ósigri vinstri
flokkanna — og lá við sjálft,
að lýðveldið væri um leið úr
sögunni.
Því að þegar ljóst var orð-
ið, hvernig kosningamar
mundu' fara, gátu þeir, er
töldu sig standa lengst til
vinstri, ekki þolað úrslitin.
Uppreisnir urðu á ýmsum stöð-
um í landinu og stjórnin varð
að beita hervaldi til að sefa
óeirðirnar og þurfti mikil á-
tök til.
Nú hefir Lerroux myndað
ráðuneyti, sem hefir fengið
traustsyfirlýsingu mikils
meiri hluta hins nýkjörna
þings gegn 53 atkvæðum. Ef
marka má þá atkvæðagreiðslu
er aðstaða hans sterk. En
hætta er á, að hann verði fyrr
en varir að brjóta af sér bæði
til hægri og vinstri.