Nýja dagblaðið - 31.12.1933, Síða 1

NYJA DAGBIAÐIÐ
1. ár.
Reykjavík, sunnudaginn 31. desbr. 1933.
56. blað
ÍDAG
Sólaruppkoma kl. 10. 27.
Sólarlag kl. 2.33.
Iláflóð árdegis kl. 5.00.
Háflóð síðdegis kl. 5.00.
Veðurspá: Hvass suðaustan. poku-
veður.
Ljósatími hjóla og bifreiða kl. 3
—10.
Söfn, skrifstofur o. fl.:
pjóðminjasafnið ... opið 1-3
Náttúrugripasafnið ....... opið 2-3
Alþýðubókasafnið ....... opið 4-10
Listasafn Einars Jónssonar .. 1-3
Pósthúsið: Bréfapóstst. opin 10-11
Landsíminn .............. opinn 8-9
Lögregl uvarðstofan
opin allan sólarhringinn.
Heimsóknartími sjúkrahúsa:
Landsspítalinn ............ kl. 2-4
Landakotsspítalinn ............ 3 5
l.nngarnpss)iitali ..... kl. li'fk-2
Vífilstáðahœlið ........ kl. 12%-2
Kli'ppur ................... kl 1-5
Næturvörður i Reykjavíkur apó-
teki og lyfjabúðinni Iðunn.
Næturlæknir: Halldór Stefánsson,
Lækjargötu 4. Sími 2234.
Skemmtanir og samkomur:
Iðnó: Dansleikur Ármanns kl. 10.
K.-R.-húsið: Dansleikur K.-R. kl.
10.
Oddfellowhúsið: S'túdentadansleik-
ur kl. 10.
Á nýársdag:
Maðiir og kona (tvær sýningar)
kl. 2i/2 og 8.
Nýja Bíó: Cavalkade kl. 5 (barna-
sýning), kl. 6!/2 og kl. 9.
Gamla Bíó: Leikfimiskennarinn
kl. 5, 7 og 9.
A annan nýársdag:
Jólatrésfagnaður í Oddfellowhús-
inu kl. 5.
Aramótamessur:
í dómkirkjunni á gamlársdag kl.
2 (barnaguðsþjónusta) sr. Fr.
I-Iallgrímsson, gamlárskvöld kl.
6 sr. Bjarni Jónsson. — Nýárs-
dag kl. 11 sr. Fr. Hallgrímsson,
kl. 5 sr. Bjami Jónsson.
áladeilan
i Finnlandi.
Fyr á tímum, meðan Svíar
réðu yfir Finnlandi, fluttu
margir Svíar þangað og sett-
ust þar að. Þó þeir blönduð-
ust þjóðinni, héldu margir
þeirra tryggð við gamla málið,
sænskuna, og nú mun það láta
nærri, að af þeim zy% millj.
manna, sem byggja landið, tali
10% sænska tungu.
Ástæðan til þess að sænska
er töluð í Finnlandi er langt
frá því að vera þjóðemisleg.
Það er ekki vegna þess að
Dagskrá útvarpsins:
Kl. 10,40 Veðurfregnir. Endurtekn-
ing frétta. 14,00 Barnaguðsþjón-
usta í dómkirkjunni (síra Friðrik
Hallgrímsson). 17.00 Fréttir. Tón- !
leikar. 18.00 Kvöldsöngur í Frí- !
kirkjunni (sr. Árni Sigurðsson). !
Nýárskveðjur. 21,00 Danslög og j
endurvarp. 23.55 Sálmur: Nú árið
er liðið. Klukknahringin.
!
Á nýársdag:
Kl. 10.40 Veðurfregnir. 11.00 Messa
í dómkirkjunni(Sr. Fr. Hallgrims-
son). 13.30 Ávarp forsætisráðherra.
Tónleikar. 17,00 Messa í dómkirkj-
unni (Sr. ‘Bjárni Jónsson), 20,00 i
Klukkusláttur. Veðurspá og fréttir.
20,30 Tónleikar. Útvarpskvartett-
inn. Söngkvai’tett. Mendelsohn:
Fiðlukonsert.í E-moll (Fritz Kreis-
ler og orkestur). Danslög til kl.
24.
Svinhufvud,
forseti Finnlands.
sænskumælendumir álíti sig
hluta af sænsku þjóðinni og
þeim beri því að vernda mál
hennar. Síður en svo. Þeir hafa
engu síður en hinir, sem tala
finnsku, tekið þátt 1 raunum
finnsku þjóðarinnar og lagt
sinn skerf til baráttunnar
fyrir frelsi hennar og sjálf-
forræði, hvort heldur hefir
verið á vígvellinum eða öðrum
vettvangi. Þeir hafa líka átt
drjúgan þátt í að auka menn-
ingu hennar og orðstír. Þeir
telja sig Finna, engu síðri en
hina og meta finnska hags-
muni framar öðruin.
Þegar Finnar að lokum fengu
sjálfstæði sitt 1918, var réttur
sænskunnar viðurkenndur jafn
hár og réttur finnskunnar í
lögum landsins, og er það þann-
ig enn.
En nú er risin upp ný hreyf-
ing í landinu, sem ýmist kref-
ur að réttur sænskunnar sé \
skertur, eða hann sé með öllu I
máður út. Það eru svonefndir !
Lappómenn, sem starfa mjög
í fasistiskum anda, sem gerðu
þetta að einu af stefnumálum ]
sínum í kosningunum í sumar ;
og íhaldsflokkurinn fylgdi þeim j
eftir, en vildi þó ganga nokk-
uð skemmra.
Kosningamar fóru á þá leið,
að þessir flokkar biðu mikinn
ósigur. Frjálslyndu flokkarnir
unnu mjög á. íhaldssömu
flokkarnir héldu þó málabarátt-
unni eigi að síður áfram. Hafa
nú komið fram á þingi Finna
ekki færri en 10 tillögur, sem
ganga í þá átt, að skerða rétt
sænskunnar, allt frá því að af-
nema hana aðeins við háskól-
ann, og til þess að afmá rétt-
indi hennar að fullu og öllu.
Það síðastnefnda hefir nú
verið fellt á þinginu. Deilunum
hefir samt ekki linnt. Hafa þær
opt gengið það langt, að leitt
hefir til götuóspekta og óeirða
og lögreglan orðið að skakka
leikinn. Má vel gera ráð fyrir,
að þær dragi til enn alvarlegri
tíðinda og þær eru þannig
vaxnar, að Norðurlandaþjóðirn-
ar hinar geta ekki leitt þær
hjá sér þegjandi.
Danska blaðið „Politiken“
túlkar án efa hugsanir margra
Norðurlandabúa, er því farast
orð á þessa leið:
„Það hefir gerzt æði víða á
þessu ári, að menn hafa orð-
ið fyrir árásum á götum úti
vegna skoðana sinna og þjóð-
ernis. En í þessu tilfelli er það
sérstakt alvöruefni fyrir okk-
ur, að þetta gerist í landi, sem
er talið og telur sig norrænt
land.
Við skulum sleppa því, að
þær aðferðir, sem nú er beitt
í Helsingfors eru ekki norræn-
ar. Við skulum einnig sleppa
því — þó okkur gangi það erf-
iðar — að þeir, sem orðið hafa
fyrir þeim, eru Norðurlanda-
menn. Samt verður það óhrekj-
anleg staðreynd, ef Finnamir
brjóta þessa einu brú, sem
tengir þá við Norðurlönd og
norræna menningu, sænska mál
ið, þá er Finnland ekki lengur
norrænt land. Það þarfnast
ekki frekari skýringa".
Forsætísráðherra - Rúnieníu
myrtur af fascístum.
Félagsskapur tascista banuaður, auka-
útgátur blaða stöðvaðar og ritskoðun
fyrirskipuð i landinu.
London kl. 17 30/12. FÚ.
Forsætisráðherra Rúmeníu
var myrtur í gær. Stúdent einn
hefir verið handtekinn, sakað-
ur um morðið, og síðar hafa
fleiri einnig verið teknir fastir,
og morðinginn hefir lýst því
yfir, að morðið hafi verið með
ráði gert, og standi að því fé-
lagsskapur, sem nefndur er
Járnliðið, en það er einskon-
ar Fascista félagsskapur sem
stúdentar og hermenn em
einkum í. Þessi félagsskapur
hefir nú verið bannaður ög rit-
skoðun hefir verið komið á í
landinu, og bannaðar aukaút-
gáfur blaðanna vegna morðs-
ins á Duca.
Carol konungur hefir falið
Angolescu að mynda stjórn, en
hann var áður menntamála-
ráðherra.
Stjórnin hélt fund í Bukar-
est í dag, til þess að ræða um
það hvað gera skyldi. Talið er
að talsverður byltingarhugur
sé í landinu, en margir menn
úr járnliðinu hafa nú verið
handteknir.
Frönsku blöðin skrifa margt
um þessi mál í dag, og eitt
þeirra heldur því fram, að til-
gangur morðsins, eða þeirra
manna, sem að því standa, hafi
verið sá, að koma á í Rú-
meníu einræði eftir þýzkri
fyrirmynd.
Lárus Jóhannesson
höíðar nýtt skaðabótamál.
1 gærdag lét Lárus Jóhann-
esson birta fjármálaráðherra
og forstjóra Áfengisverzlunar
ríkisins stefnu, þar sem hann
krefst skaðabóta er nema sam-
tals um 70 þúsundum króna,
fyrir þá sök, að jafnhá fjár-
hæð hafi ranglega verið höfð
af Rosenberg, eiganda gisti-
hússins Hótel íslands hér í
bænum, ýmist í ólöglegri á-
lagningu á vín þau er gisti-
húsið seldi á meðan það hafði
vínveitingaleyfi, eða með því
að lækkað var hundraðsgjald
það er Rosenberg fékk af vín-
sölunni, úr S3V3% niður í
10%, en Lárusi hafði verið
framseld krafan.
Eins og áður er kunnugt
höfðaði Lárus Jóhannesson í
sumar sem leið skaðabótamál
gegn Áfengisverzlun ríkisins,
Frá bæjarstjórnarfundinum
Breytingartillögur Aðalbjargar Sigurðar-
dóttur yið fjárhagsáætluuina.
Frú Aðalbjörg Sigurðardótt-
ir bar fram svofelldar tillögur
í bæjarstjónainni til breytinga
á fjárhagsáætluninni:
1. Barnaskólarnir:
Heilbrigðiseftirlit og tann-
lækningar, í stað kr. 19,000,00
komi kr. 20.000,00.
Ræsting. I stað kr. 20.000,00
komi kr. 21.000,00.
Ýms gjöld skólanna. í stað
kr. 18.000,00 komi kr. 20.000,00.
Til viðbótar við útgjöld
vegna skólanna sé tekið: Utan-
fararstyrkur til kennara við
Bamaskóla Reykjavíkur krón-
ur 1000,00.
2.
Fyrir hönd Mæðrastyrks-
nefndarinnar fór frú Aðalbjörg
fram á það, að inn á fjár-
hagsáætlun Reykjavíkur fyrir
árið 1934 væri tekinn þessi
liður:
Mæðrastyrkir kr. 60.000,00
Framh. á 4. síðu.
t vegna, að því er hann telur,
of mikillar álagningar á vínin.
i Mál þetta, sem höfðað mun
vera til reynslu, er hafið í um-
boði Guðmundar Þórarinssonar
verzlunarmanns á Seyðisfirði,
og er skaðabótakrafa hans fyr-
ir árin 1928—1931, sem nem-
ur rúmlega átján hundruðum
króna.
Það mál hefir nú verið sótt
og varið fyrir undirrétti.
Fyrir hönd Áfengisverzlun-
arinnar og ríkissjóðs er málið
varið af Pétri Magnússyni
hæstaréttarmálafl.manni, en
sóknina annazt Lárus sjálfur.
Sókn og vörn var lokið mið-
vikudag fyrir jól, og málið þá
lagt í dóm, og talið að dómur
sé væntanlegur í febrúarmán-
uði næstkomandi.
Flugvé! hrapar
í Belgíu,
10 menn farast.
London kl. 17 30/12. FÚ.
Flugvélin Appolló frá Imperi-
al Airways fórst skömmu fyr-
ir miðdegi í dag nálægt Ost-
ende, og fórust þar 10 menn,
flugmaðurinn, loftskeytamað-
urinn og 8 farþegar. Flugvélin
fór lágt vegna þoku, og rakst
á mastur útvarpsstöðvar einn-
ar. Þoka var á. Flugvélin var
á flugleiðinni milli Köln og
London, og áhöfn og farþegar
allir enskir.