Nýja dagblaðið - 07.03.1934, Blaðsíða 3

!* Ý J A
DAOBLABIB
HappdratH Háskóla Islands
Dragið ekki til síðustu stundar að tryggja yður happdrættis-
miða. Síðasti söludagur fyrir 1. flokk er næstkomandi föstu-
dagur. Sala happdrættismiðanna fer fram daglega frá kl. 10
árdegis til kl 11 síðdegis á Laufásve.g 61. Sími 3484.
JÖRGEN I. HANSEN.
Skýrsla fjármálaráðherra
Framh. af 2. síöu.
Seinasti dagur
útsölunnar
er í dag
og því síðasta tækifæri til að fá sór
karlmannaföt, unglingaföt o. fl.
fyrir hálfvírði
Asg. G. Gu^nlaugssan & Go.
Austurstræti 1.
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjóri:
Dr. phil. porkell Jóhannesson.
Ritstjómarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
áusturstræti 12. Sími 2323.
Framkv.stjóri:
Vigfús Guðmundsson.
Áskriftargj. kr. 2,00 á mánuði.
I lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Er það satt að
íhaldið sé klofið?
Tvær greinar, sem birzt hafa
í Mbl. núna með eitthvað hálfs
mánaðar millibili, hafa vakið
mikla athygli. önnur er eftir
ólaf Thors og hin eftir Magnús
„dósent“.
Aðalefnið í ritsmíðum þess-
um er hið sama, en öllu greini-
legar orðað hjá Magnúsi.
Hann segir svo frá, að um það
gangi nú „kviksögur", að
„Sjálfstæðisfl." sé að klofna.
Hann segir, að þessar „kvik-
sögur“ berist flokkstjórninni
„utan af landshornum“. Og
sálarástandi flokksstjórnarinn-
ar út af þessum fréttum er
lýst mjög átakanlega, því að
Magnús segir, að henni hafi
orðið við eins og hún væri að
„heyra sitt eigið andlát“!
Úr því að tveir menn úr
sjálfri miðstjórninni eru farnir
að tilkynna opinberlega þessar
klofningsfréttir hljóta að vera
orðin nokkuð mikil brögð að
þeim. Og allt bendir á, að þær
fréttir séu sérstaklega á
sveimi innan íhaldsflokksins
sjálfs., úr því að það eru ein-
mitt íhaldsmenn, sem kveða
upp úr með það opinberlega, að
mikið sé um þetta talað. Og
við nánari athugun á greinum
Ó. Th. og M. J. kemur það
fram, að það eru íhaldskjós-
endumir úti á „landshornum“
(en með „landshornum“ á M.
J. við allt ísland nema Reykja-
vík), sem nú eru háværir um
klofninginn.
Það er í rauninni ekkert
undarlegt, þó að kjósendur
íhaldsflokksins úti um landið,
og þá einkum í sveitunum, sé
nú að skilja við flokkinn.
íhaldsflokkurinn hefir undan-
farin ár gert allt sem hann hef-
ir getað til að rýra vald sveit-
anna, bæði fjárhagslega og
pólitiskt. Og séstaklega illa
hlýtur það framferði íhalds-
flokksins að mælast fyrir í
sveitunum vegna þess, að allir
íhaldsframbjóðendur í sveita-
kjördæmunum þvemeituðu því
vorið 1931, að þeim dytti í hug
að skerða vald sveitanna. Nú
eru þeir búnir að gera það.
En höfuðástæðan til þess, að
kjósendur úti um land eru að
ganga úr íhaldsflokknum, mun
þó vera kosningabandalag hans
við nazista. Mbl. segir sjálft
lækki frá 1. september n. k. úr
7% p. a. niður í 5% p. a.
Hefir ráðuneytið nú um all-
langt skeið, síðan vextir fóru
að lækka í Englandi, leitazt
við að fá kjörin á láni þessu
bætt, en það reyndist töluverð-
um erfiðleikum bundið, vegna
þess að bann liggur við í Eng-
landi að bjóða út ný erlend
lán, enda þó þau séu tekin í
því skyni að greiða upp eldri
lán, eða að breyta eldri lán-
um, nema með sérstöku leyfi.
Nú hefir þó tekizt að fá lausn
á þessu máli og þakkar stjórn-
in sérstaklega Magnúsi Sig-
urðssyni bankastjóra alla þá
hjálp, sem hann hefir veitt í
þessu efni. Verður nú farið að
sem hér segir:
Láninu er nú öllu sagt upp
til innlausnar 1. sept. n. k.,
en þó þannig, að öllum skulda-
bréfaeigendum gefst þó kostur
á að láta stimpla á skuldabréf-
in, að þau breytist í 5% p. a.
skuldabréf frá 1. sept. 1934,
í stað 7% p. a., sem bréfin
gefa nú, en allir skilmálar aðr-
ir, þar á meðal lánstíminn,
haldist óbreyttir. Þó fellur
réttur til innlausnar niður í
10 ár þangað til 1. sept. 1944,
og skuldabréfaeigendur fá um
leið og stimplunin fer fram
£ 3 af hverju £ 100 bréfi, en
það er sú aukagreiðsla, sem á-
skilin var í upphaflega láns-
sanmingnum fyrir innlausn
með uppsögn. Til tryggingar
því að ekki þurfi að innleysa
bréfin vegna þess að skulda-
bréfaeigendur óski ekki að
taka vaxtalækkuninni, auglýsa
firmun Helbert, Wagg & Co. og
Higginson & Co., að þau taki
að sér að kaupa bréfin af þeim
sem þess óska, og taka þeir
fyrir það þóknun, sem nemur
l'/j% af eftirstöðvum lánsins,
ef sú upphæð, sem þeir þurfa
að innleysa á þennan hátt fer
ekki fram úr £ 200.000, en 2%
ef upphæðin verður hærri. En
til þess eru allar líkur, að ekki
komi til greiðslu á hærri þókn-
un en ú/2%. Með þessu er
þessa dagana, að sá orðrómur
gangi, að íhaldið sé að verða
einræðisflokkur. Þetta er alveg
rétt. Og einræðisstefnan í
flokknum og bandalagið við of-
beldismennina er af öllum
þorra manna úti um land talið
hreint pólitískt ódæði, og er
það líka.
En ef þessar frásagnir um
klofninginn í íhaldsfl., sem
sagðar eru nú í Mbl., eru sann-
ar, og það eru þær vafalaust,
þá er engin furða þó að íhaldið
hafi lagt stund á að koma sér
upp kommúnistaflokki í kaup-
stöðunum og „einkafyrirtæki“
í sveitunum í þeim tilgangi að
kljúfa út úr fylkingum and-
stæðinganna.
fengin full trygging fyrir því,
að það getur ekki orðið nema
mjög lítill hluti lánsins, sem
innleysa þarf vegna uppsagn-
arinnar 1. sept. og hefir ráðu-
neytið jafnframt gert ráðstaf-
anir um þá greiðslu, ef með
þarf.
Eftirstöðvar lánsins eru sem
stendur £ 409.650 að nafnverði
og kostar því breytingin ca 18
þúsund sterlingspunda greiðslu
á yfirstandandi ári í „yfirkurs
og þóknun“. En á hinn bóginn
sparast ríkissjóði og bönkunum
ca. 5500 sterlingspund á hverju
ári í þau 17 ár, sem eftir eru
af lánstímabilinu (1935—1951)
samtals ca. 93.500 sterlings-
pund eða með núverandi gengi
rúmar 2 milljónir króna. En
þó er hitt meira um vert, að
komast úr tölu þeirra ríkja,
sem verða að una við gömul
lán, sem tekin eru með 7%
vöxtum og 94% útborgun. Rík-
ið og bæjarfélög, sem taka lán
erlendis munu njóta þess hér
eftir, að svo góð skipan hefði
fengizt á þessu máli.
Verzlunarjöfnuðupinn
Á síðasta ári nam vöruinn-
flutningur til landsins krónum
44.417.000, en útflutningurinn
kr. 46.845.000. Verzlunarjöfn-
uðurinn var því hagstæður, en
greiðslu j öf nuðurinn óhagstæð-
ur, þó ekki sé hægt að segja
með vissu, hver hann er. í árs-
lok 1932 voru erlendar lausa-
skuldir bankanna samtals 345
þús. sterlingspund, en í árslok
1933 390 þús. sterlingspund.
Erlendar skuldir bankanna
hafa því aukizt um ca. 1 millj.
kr., og er það minni aukning
en við mátti búast, þegar litið
er til verzlunarjöfnuðarins. Það
er því augljóst bæði af þessari
ástæðu og öðrum veigamiklum
ástæðum, að gjaldeyris- og inn-
flutningshömlur verða að
halda áfram um ófyrirsjáan-
legan tíma. Verzlunarpólitík
allra viðskiptaþjóða vorra og
baráttan við að draga úr at-
vinnuleysi og vei'ölækkijp inn-
anlands, gerir þær óhjákvæmi-
legar. Við það verður að una,
hvort sem gott þykir eða illt.
flsfand og hopfur
Árið 1933 sýnir hækkandi
hag lands og þjóðar. Verðlag
á landbúnaðarafurðum hefir
batnað að mun frá því, sem
áður var og fisksalan verið
jöfn og örugg. Samningar hafa
verið gerðir við Norðmenn og
Englendinga og hafa þeir gef-
ist vel og forðað frá yfirvof-
andi hættum. Byrjað hefir ver-
ið á því að reyna að auka við-
skiptin við Miðjarðarhafslönd-
in, til öryggis fyrir fisksöluna,
og verður þeim tilraunum
haldið áfram. Atvinnuleysi hef-
ir verið miklum mun minna en
árið áður, framkvæmdir, ríkis-
ins allmiklar og vöxtur í bygg-
ingastarfsemi. Vonin er aftur
að vakna og menn eru nú fús-
ari til framkvæmda en áður.
Ég vonast til þess, að sú
skýrsla, sem ég hefi gefið um
hag ríkissjóðs á árinu 1938
verði til þess að glæða trú al-
mennings á það, að nú stefni í
rétta átt fyrir þjóð vorri og
auki mönnum kjark til að
sækja í áttina. Ég hefi ekki
um það meiri hugleiðingar, en
læt tölumar tala, því engir eru
til andsvara og kosningar fyrir
höndum. En undir þeim kosn-
ingum á þjóðin meir en flest-
um öðrum kosningum, sem
fram hafa farið. Því yfirstand-
andi kreppa, sem margir munu
orðnir leiðir á að heyra nefnda
kreppu, og frekar mætti heita
þróun nýrrar aldar, mun ekki
víkja á sama hátt og aðrar
kreppur, heldur aðeins fyrir
viturlegri löggjöf og skipun á
málefnum þjóðarinnar í sam-
ræmi við kröfur hins nýja
tíma.
[Þar sem talið er í þúsund-
um í skýrslu þessari, er hundr-
uðum sleppt. Af þeim ástæðum
Jíemur fram smávegis ósam-
ræmi við samlagningartölur,
sem eru nákvæmari.
Ritstj.].
Skin og skúrir
Að vinna sig inn.
Kaupfélag Reykjavíkur selur
aðeins gegn staðgreiðslu, eða
fyrirframborgun vilji menn
hafa reikningsviðskipti. Þetta
útilokar skuldatöp. Félagið á
þegar nægilegt rekstursfé fyr-
ir öllu meiri umsetningu en
það hefir nú, getur því keypt
allar vörur gegn staðgreiðslu
og náð hagkvæmustu kaupum.
Verðlag þess mun áþekkt og
almenn staðgreiðsluviðskipti
annara matvöruverzlana. Allt
um það borgaði það félags-
mönnum 10% af viðskiptum
þeirra síðastliðið ár, auk þess
2% 1 stofnsjóð, sem er séreign
hvers félagsmanns, ennfremur
1% í varasjóð, og þó yfir-
Gluggatjöld
Nokkur silki-bobinet-efni selj-
ast með geysimiklum afslætti
næstu daga.
Þuríður Sigurjóubd.
Bankastræti 6. Sími 4082.
færði félagið sem nemur rf/2 %
af viðskiptaveltunni til næsta
árs. — Menn þurfa að veita
þessu athygli. Verði félagið
fjölmennt, þá getur það orkað
enn meiru félagsmönnum til
hagsbóta og mjög fljótlega orð-
ið leiðandi um verðlag lífs-
nauðsynja í bænum. Inngöngu-
eyrir er 10 krónur, sem leggst
í varasjóð. Auk þess er hverj-
um félagsmanni gert að leggja
fram 100 krónur sem stofnfé.
Er það veltufé félagsins, en
séreign hvers félagsmanns,
sem félagið borgar honum ár-
lega vexti af, sem leggjast við
sjóðinn. Hafi menn ekki þetta
fé handbært, geta menn „unn-
ið sig inn í félagið með við-
skiptum*. Tilkynna þeir það
framkv.stjóra, að þeir ætli að
„vinna sig inn“ og fá þá
arð af viðskiptum sínum til
jafns við félagsmenn, en hon-
um er varið til þess að
greiða að fullu stofnfjár-
framlagið. Full félagsréttindi
fá mehn þegar þeir hafa eign-
azt 50 kr. í stofnsjóði. Meðal-
fjölskylda þarf ekki að skifta
við félagið nema árlangt til
þess að ná þessu marki, ef á-
rangurinn verður áþekkur hér
eftir sem hingað til.
Auk þess ávinnings sem að
framan var talinn útvegar fé-
lagið meðlimum sínum 5% af-
slátt á kjötbúðarviðskiptum,
10% á mjólk og 20% á fiski.
Þessara hlunninda geta menn
notið frá fyrsta degi, er þeir
taka upp skifti í því skyni að
gerast félagar. Þetta fyrir-
komulag, að gera mönnum kost
á að vinna sig inn í kaupfé-
lög með viðskiftum, hefir orðið
til þess að flýta vexti sam-
vinnufélaga, einkum í Svíþjóð.
Mun svo fafa einnig hér á
landi.