Nýja dagblaðið - 05.08.1934, Blaðsíða 3

II Ý J A
DAGBt>AÐIÐ
3
ÍNÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
| Tjarnargötu 39. Sími 4245.
Ritstjómarskrifstofumar
ILaugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Sími 2323.
Áskiiftargj. kr. 1,50 á mánuði.
§ í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Fíflin
i bajarstjórninni
Á síðasta bæjarstjórnar-
fundi vann íhaldið afrek, sem
bera glöggan vott um þann
smásálarhátt, gagnvart fram-
lögum til almenningsþarfa,
sem ríltjandi er í þeim herbúð-
um. Annað var að fella 400 kr.
styrk til hjálparstarfsemi fyr-
ir fátækar mæður í bænum.
Ilitt að neita verkamönnum
bæjarins (þeim, sem vinna
erfiðisvinnu) um eins dags
sumarleyfi!
Út af þessu hvorttveggju
munu nú íhaldsbæjarfulltrú-
arnir hafa orðið fyrir talsverð-
um ákúrum, jafnvel frá sín-
um eigin ílokksmönnum, sem
finnst það óhyggilegt að baka
sér óvinsældir hjá kjósendum
fyrir ekki stærri upphæðir en
hér var um að ræða.
Bæjarfulltrúum íhaldsins
hefir þessvegna fundizt, að
þeir yrðu að þvo hendur sín-
ar frammi fyrir sínu eigin liði.
Og nú kom vörnin í Vísi í gær.
Þar er Jakob Möller látinn
lýsa yfir því fyrir hönd
íhaldsmannanna í bæjarstjóm-
inni, að þetta hafi allt samán
verið Einari Olgeirssyni að
kenna! Hann hafi mætt á
fundinum og hótað íhalds-
mönnum ofbeldi, ef þeir
greiddu atkvæði á móti þess-
um málum. Og þá hefðu þeir
auðvitað orðið að vera á móti.
Af hverjui? Jú, af því að ann-
ars myndu menn hafa álitið, að
þeir, íhaldsmennirnir átta í
bæjarstjóminni, væru ihræddir
við Einar Olgeirsson!
Þessi játning íhaldsmann-
anna er í senn skopleg og al-
varleg.
Það er ekki óbjörguleg mynd,
sem þessi greinargerð gefur
um ástandið í bæjarstjórn
Reykjavíkur.
Eftir þessu er ekki annað
sýnt en að Einar Olgeirsson
geti hér eftir ráðið öllu sem
hann vill í bæjarstjórn Reykja-
víkur.
Setjum svo, að Einar 01-
geirsson finni upp á því að
standa upp á næsta bæjar-
stjórnarfundi og segja sem
svo: Ef þið hættið við að
virkja Sogið, skuluð þið verða
barðir uppi í Bröttugötu! Ja,
þá verður íhaldið að hætta við
að virkja Sogið, því að ailnars
gæti fáfróður almenningur
haldið, að það væri hrætt við
Einar Olgeirsson!
Það getur verið, að ein-
liverjum stuðningsmönnum bæj-
arst j órnarmeirihlutans f innist
Fjárhag'ur ríkisins
við stjórnarskiptin
Kosningarnar eru nýafstaðn-
ar og ný stjórn mynduð, sem
í verulegum atriðum mun leit-
ast við að stjóma málefnum
landsins — einkum málefnum
bænda og hinna vinnandi stétta
yfirleitt — nokkuð á annan
veg en hin fráfarandi stjórn
gerði. Við erum því staddir á
tímamótum. Margir munu bú-
ast við nokkrum breytingum
og auknum framkvæmdum af
hálfu ríkisins. En til þess að
hægt sé að auka framkvæmdir
er eitt skilyrði fyrst og fremst
nauðsynlegt — peningar. Menn
verða því, til þess að geta
byggt vonir sínar og kröfur á
rökum, að kynna sér fjánhags-
afkomu landsins síðustu árin.
Verulegur þáttur í fjárhags-
afkomu landsins er fjárhagsaf-
koma ríkissjóðs. Ég tel því rétt
að gera hér nokkra grein fyrir
því hvemig hún hefir verið tvö
síðustu árin.
í árslok 1981, skömmu áður
en stjórnarskiptin urðu og
sambræðslustjórnin var m'ynd-
uð, voru ríkisskuldimar sam-
tals kr. 39.393.481,68. Tveim
árum síðar eða í árslok 1933
eru ríkiskuldirnar orðnai' rétt
um 40,5 milj. kr. og hafa því
á pappírnum hækkað á þessum
tveimur árum um freklega 1,1
milj. kr. Hækkun þessi orsak-
ast einungis af óhagstæðum
greiðslujöfnuði ríkissjóðs. En
raunverulega hefir skulda-
aukningin þó verið meiri en
þessi tala sýnir, því að dönsk
lán ríkissjóðsins lækkuðu við
gengislækkun dönsku krónunn-
ar. Nam þessi lækkun 1932 ca.
690 þús. kr. og 1933 ca. 1
m'ilj. kr. eða samtals bæði árin
1.690 þús. kr. Þessi gengis-
gróði hefir einnig étist upp af
hinum óhagstæða greiðslujöfn-
uðu ríkissjóðs svo samtals hef-
ir skuldaaukningin numið þessi
tvö ár 1,1 milj., sem er reikn-
ingsleg hækkun skulda og
1.699 þús., sem er skuldalækk-
un sökum gengisgróða eða
samtals kr. 2.790 þús.
Halli þessi var á árinu 1933
jafnaður með lántöku hjá
Barckley’s Bank að upphæð
1.320 þús. Innanlandslán tekin
til vega og brúa námu 534 þús.
Samtals voru því tekin lán á
árinu, sem námu 1.854 þús.
svona framkoma bera vott um
mikið sjálfstæði og hetjuhug!
En ætli það fari nú ekki líka
að renna upp fyrir æðimörg-
um, hverskonar samkunda
bæjarstjórnin er? Það er
vandi að sjá hvers meira
gætir hjá meirahlutanum,
íhaldsseminnar eða hégóma-
skaparins og ábyrgðarleysisins.
Það vantar ekki annað en að
þessir 8 vitringar fái bjöllur
í hattinn, til þess að almenn-
ingur geti séð, hverjir stjórna
bænum.
Sjóðaukning var 534 þús. og
afborgun á lausum skuldum
105 þús. eða samtals 639 þús.
Ný lán á árinu að frádreginni
sjóðaukningu og lækkun lausra
skulda nemur því ca. 1,2 milj.
kr., sem er greiðsluhalli ársins
1933.
Þótt ekki sé nú betri lit-
koman eru þó hérmeð taldai'
tekj ur tóbakseinkasölunnar,
sem allar runnu í ríkissjóð
1932 og 1933 að undanskyld-
um 100 þús. kr., sem varið var
til bygginga eins og upphaf-
lega var ætlað, því að samkv.
lögum um tóbakseinkasölu áttu
allar tekjur hennar að renna
til bygginga í sveitum og kaup-
stöðum. Framkvæmd þessara
laga hefir verið frestað og
hafa því um 800 þús. kr. af
tekjum einkasölunnar runnið í
ríkissjóð. Ennfremur hefir lög-
um um skemmtanaskatt verið
frestað og hafa af tekjum
hans runnið rúmlega 142 þús.
kr. í ríkissjóð síðustu 2 árín.
Það sem af er þessu ári
hafa heildartekjur ríkissjóðs
reynzt svipaðar að upphæð og
á sama tíma í fyrra. En raun-
verulega eru þær þó minni,
þegar tekið er tillit til þeirra
nýju gjaldstoína — ný verð-
tollshækkun, veitingaskattur,
skemmtanaskattur, gengisvið-
auki á kaffi og sykri og tollur
á innlendum framleiðsluvörum
(kaffibætir og öl) — sem lög-
leiddar voru á vetrarþinginu
1933 og því voru ekki farnar
að gefa tekjur á sama tíma í
fyrra. Lítur því út fyrir, að
yfirstandandi ár ætli að verða
heldur rýrara tekjuár en árið
1933. Er því ekki hægt að bú-
ast við betri útkomu á ríkis-
sjóði 1934 en hún var síðast-
liðið ár, sérstaklega ef tekið
er tillit til þess að töluverð út-
gjöld vegna kreppuráðstafana
voru ákveðin utan fjárlaga
1934. Er sérstaklega ískyggi-
legt í þessu sambandi að lög
um viðbótartekju- og eigna-
skatt að upphæð 40% gilda
ekki fyrir yfirstandandi ár.
Virðist því alveg óhjákvæmi-
legt, enda vafalaust gengið út
frá því af öllum, að þessi við-
bótar tekju. og eignaskattur
verði lögleiddur á yfirstand-
andi ári. Þetta verður alménn-
ingur að vita og gera sér ljóst:
1) að ómögulegt er að halda
áfram ár eftir ár mieð stöðug-
um greiðsluhalla og þarafleið-
andi hækkun ríkisskulda, og
2) að áður en eða um leið og
ríkissjóður ræðst í auknar
framkvæmdir, þarf að stöðvo
skuldasöfnunina. Menn verða
að gera sér þetta ljóst og
horfast í augu við þessar stað-
reyndir og það jafnframt, að
á þessu verður ekki bót ráðin
til hlítar nema með auknum
tekjum ríkissjóði til handa.
Ásgeir Ásgeirsson fyrver-
andi forsætisráðherra reyndi
Til Ólalsviknr
fer bill hvern mánndag.
Bifröst, Síni 1508.
Heliskim lyrii nii m
ATH. Vegna hinn-
ar gífurlegri lierzlu
á blöðunum þarf að
leggja þau eitt
augnablik í heitt
vatn á undan
í-akstri.
Þunn, flugbíta. Ralta
hina skeggsáru til-
finningarlaust. —
Kosta aðeips 25
aura. Fást í nær öll-
um verzlunum bæj-
arins. — Lagersími
2628. Pósthólf 373.
ITíi®*iet
Nokkur breið og þéttriðin vírnet til sölu.
Tækifærisverð.
Satnband ísl. samvínnufélaga
„Bníarfoss“
fer annað kvöld kl. 10 í hrað-
ferð vestur og norður.
Aukahafnir: Súgandaf jörður,
Önundarfjörður og Húsavík.
„Dettifoss“
fer á miðvikudagskvöld (8.
ágúst) um Vestmannaeyjar til
lfull og Hamborgar.
Farseðlar óskast sóttir fyrir
hádegi á miðvikudag.
að afla ríkissjóði tekna með
því meðal annars að flytja
frumvarp um hækkun á tekju-
og eignaskatti. Nokkur hluti
af stuðningsmönnum stjómar
hans — sjálfstæðismennirnir
sem kalla sig — drápu tekju-
öflunarfrumvörpin. Þeir gátu
ekki horfzt í augu við stað-
reyndina um liina óhagstæðu
afkomu ríkissjóðs. Þeir vildu
hvorki auka tekjur hans né
draga úr útgjöldum hans svo
að gagni kæmi.
Enginn efi er á því, hð nú-
verandi meirihluti og stjóm
bæði þorir að horfast í augu
við hina slæmu afkomu ríkis-
sjóðs og skilur, að við svo búið
má ekki standa. Það verður að
stöðva skuldasöfnunina.
Hannes Jónsson.
Iiitil ibúð
í steinhúsi
óskast 1. október.
Simi 4259.
FREYJIJ
kallibætir
er alltaf að aukast vinsældir.
Þykir hann drjúgur, en þó ó-
dýr.
Einkanlega borgar sig vel
að nota Freyju-kaffibætis-
duftið, sem er ekkert vatn í,
Fæst meðal annars í
Kaapfél. Reykjavíkur
Sími 1245.
AVO fi
eru viðurkennd með beztu
dekkum heimsins. Sérlega þægi-
leg í keyrslu. Að eins bezta
tegund. seld. Nýkomin.
Flestar stærðir fyrirliggjandi.
Aðalumboðsmaður: