Nýja dagblaðið - 14.08.1934, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAOBliAÐIÐ
S
Nokkrir kaflar úr bók þýzka ríkis-
þmg'smaimsins Gerhart Seger, sem
hann neinir Oranienbnrg.
s£yibÁ& J^Z'í-d
Ég sver, að segja eftir beztu vituud og samvizku, hreinan
sannleikaun, allan sannleikann og ekkert nema sannleikann.
Gerhart Seger.
NÝJA DAGBLAÐIÐ |
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f.“ 1
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
Tjarnargötu 39. Simi 4245. I
R i tst j órn arskri fstoíumar
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353. |
Afgr. og auglýsingaskrifstofa: I
Austurstrœti 12. Sími 2323. |
Áskriftargj. kr. 1,50 á mánuði. |
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta. I
»Nautnalíf og
skemmtanalíf*
vegavinnnmanna,
sem „leysa upp staö-
testu sinan.
Þegar blað einhvers stjórn-
málaflokks skrifar um hags-
munamál, menningarmál eða
önnur mál einstaklinga og
stétta þjóðfélagsins, kemur
jafnan fram, beint eða óbeint,
sá vilji, sem ríkjandi er í
stefnu þess flokks um það,
hverja aðstöðu þessir einstak-
lingar eða stéttir skuli hafa til
þeirra lífsgæða, er allir keppa
um. Þessi flokksvilji er mat á
manngildi þessara aðilja í
þjóðfélaginu. Það er fyrirfram
sagður vilji flokksins um það,
hvort hann vinnur fyrir þá eða
ekki. Og eftir þessu fer það
mjög oft, hvaða flokki menn
fyigja.
Kaupgjald í vegavinnu er
hagsmunamál þeirra, er þá
vinnu stunda. Með því að sam-
ræma þetta kaup um land allt,
er fullnægt jafnrétti vinnend-
anna. Og með því að veita
fólki sveitanna forgangsrétt að
vinnunni, er þetta orðið, fyrst
og fremst, mál sveitamanna.
Nú hefir blað „einkafyrir-
tækisins“ ekki látið sitt eftir
liggja að skrifa urn vegavinnu-
kaupið, sem ríkisstjómin hefir
nýskeð samið um við Al-
þýðusambandið.
1 síðasta blaði „Framsókn-
ar“, 11. ágúst, er grein, sem
nefnist: „Kaupgjaldssamkeppni
kaupstaða og sveita“. Er þar
tvímælalaust skarað fram úr
Mbl. í bjálfalegri hugsun og
illgjörnum aðdróttunum í garð
íslenzkra bænda og bændasona.
Grein þessi er undirrituð Sn.
(Stóradals-nonni).
Greinarhöfundur talar ekk-
ert um, hversu mikið kaupið
hafi nú hækkað, en það er, svo
sem kunnugt er, 5—10 au. um
klst. Hann sér það fyrir, að
sveitafólk, sem kynni að lesa
greinina, mynfli ekki taka al-
varlega seinnihluta hennar, um
afleiðingamar af kauphækkun-
inni, ef það færi nú að reikna
út allan gróðann í krónum. En
hann leggur aðaláherzluna á
það, hverjar afleiðingarnar
verði, þegar kaupið hækki
svona í vegavinnunni. Og það
er ekkert smáræði, sem þá á
að gerast.
Um það segir hann m. a.:
„þá leysa þeir menn, sem verið
liafa á vist með bændum (og
lausamenn, sem hafa stundað
fasta atvinnu í sveitum) upp
staðféstu sína í sveitinni og fara
í vegavinnu. Með vegavinnukaup-
ið „reisa" þeir svo í kaupstaðina.
Eftir nokkra mánuði, þegar kaup-
ið er til þurðar gengið í dýrtið
kaupstaðanna, við nautnalíf þeirra
og skemmtanalíf, þá bætast þeir
við atvinnuleysingjahópinn".
Það er ekki ófögur lýsing
þetta á íslenzku sveitafóiki!
Og það er ekkert lítið, sem 5—
10 aura kauphækkun fær ork-
að!
Ef bóndasonur t. d. fer í
vegavinnu 8 vikna tíma að
sumrinu, fær hann nú 24—48
krónum meira kaup alls, en
Þorst. Briem lét ríkið borga.
Fyrir þessa fjárhæð á hann
svo að dómi „bændavina“, að
„leysa upp staðfestu sína í
sveitinni“, flytja sig í kaup-
stað, lifa þar nautnalífi í
nokkra mánuði og lenda svo í
örbyrgð atvinnuleysisins! Slík-
an dóm, um menningu ísl.
sveitamanna, niyndi enginn
kveða upp nema Jón í Stóra-
dal og aðrir slíkir „unnendur"
vinnandi fólks. Þessi takmarka-
lausa lítilsvirðing á þeim
mönnum, er örsjaldan eiga
kost á staðgreiðslu fyrir sleitu-
laust erfiði sitt, hefir óvíða
sést síðan íhaldið skrifaði
,mosagreinina“ frægu. Það er
sama lítilsvirðingin, sem fram
kom í því, að Þorsteinn Briem
borgaði bændasonum mun
minna kaup, en bæjarmönnum, ,
í sömu vinnu og jafnvel sama
vinnuflokki.
Manni verður á að spyrja:
Hversvegna leysti Jón upp
staðfestu sína í Stóradal og
fiuttist til Reykjavíkur á há
laun í Kreppulánasjóði? Hvers-
vegna leysti Hannes upp stað-
festu sína á Undirfelli, fluttist
til Hvammstanga og þaðan til
Reykjavíkur í sama Kreppu-
lánasjóðinn og Jón? Hvers-
vegna leysti Þorsteinn Briem
upp staðfestu sína á Hrafna-
gili, seldi jörðina fyrir 40 þús.
kr., sem hann hafði keypt á
4 þús., og fluttist til Akra-
ness og þaðan til Reykjavík-
ur? Hversvegna leysti Halldór
Stefánsson upp staðfestu sína
á Torfastöðum og fluttist til .
Reykjavíkur í vel viðunandi
embætti þar? Gerðu þessir
m.enn þetta til þess að lifa
nautnalífi í dýrtíð kaupstað-
annna? Voru þeir, með þessu
að gefa æsku sveitanna fyrir-
mynd? Eða var þetta „próf“ í
því að stjóma þeim flokki, er
átti að hafa úrslitavald um
fjármál, atvinnumál og menn-
ingarmál sveitafólksins ?
Bændur og bændasynir!
Er það gegn ykkar hags-
munum að hin nýja ríkisstjórn
lætur ykkur ganga fyrir um
vegavinnuna? Er það gegn
ykkar jafnrétti, að hún lætur
ykkur hafa sama kaup og aðra
í sömu vinnu? Er það of mikil
rausn við ýkkur að árstekjur
ykkar kunna að hækka um ör-
fáar krónur?
Og svo er ykkur núið því
um nasir, að fyrir þetta verðið
þið nautnalífi bæjanna að
bráð!
Gjafir eru yður gefnar af
þeim „bændavinum“!
Þær eru nýtt mat á mann-
gildi ykkar.
Þær eru nýr dómur um stað-
Kosniugarnar 12 nóv.
Margir lesendur þýzkra og
erlendra blaða, hafa efalaust
furðað sig á niðurstöðum kosn-
inganna, þeim er birtar voru
frá ýmsum fangabúðum eftir
12. nóvember.
í Oranienburg — en þar var
fangahópurinn óvenju fámenn-
ur um þær mundir — voru
greidd 368 atkvæði. Af þeim
sögðu 338 já, afgangurinn var
neitandi eða ógildur.
f undirdeildinni Blumberg,
þar sem ég var um þetta leyti,
voru greidd 73 atkvæði, 61 ját-
andi, 9 nei og 3 ógild.
Þar sem atkvæði í öðrum
fangabúðum, t. d. Branden-
burg og Dachau, féllu eða
skiptust hlutfallslega svipað,
dreg ég af því þá ályktun, að
fangarnir þar hafi haft svipað-
ar skoðanir á þessum hlutum
og við, sem sé þá, að því fleiri
játandi atkvæði, sem fangarn-
ii' greiddu, því berar yrði það
fyrir öllum heimi, að hér væri
um þvingunarkosningu að
ræða. Engum dytti í hug, að
menn, sem hnepptir væru í
fangelsi án nokkurra lögmætra
saka, gæfu þeirri stjóm traust,
er svo ómánnlega færist við
þegna sína. Fæstum kom til
hugar að þeir fengju fangelsis-
vjst sína stytta, þótt atkvæði
þeirra félli í vil stjórninni.
Yfirleitt var það nær ein-.
róma álit fanganna, að með
því að fella atkvæði sín á
harðstjórnina, kæmi skýrast í
ljós sá fullkomni ofbeldisblær,
er væri á þjóðaratkvæða-
greiðslunni.
Og þótt athöfnin í sjálfu sér
. færi fram líkt og venjulega —
í kjörklefum — var hún, með
tilliti til hins takmarkalausa
ofbeldis og grimmdar, er fang-
amir sættu, skrípaleikur einn.
festu ykkar, víðsýni og heiðar-
leik.
En gefendurnir fengu ekki
vald yfir málum ykkar í þetta
sinn. Hafið þið tapað miklu við
það?
Og í þessu sambandi er vert
að minnast á atvik, sem kom
fyrir í fangabúðunum rétt fyr-
ir kosningarnar.
Eftir að fangarnir höfðu
verið látnir hlusta á útvarps-
ræður Hitlers og Hindenburgs,
kvöldið fyrir kosningarnar,
vildi foringi þessarar deildar
fangabúðanna bæta þar nokkru
við frá eigin brjósti. Þessi yfir
maður hét Maue, drykkfelldur
og lítið gefinn.
Hann hóf mál sitt á þessa
leið:
„Þýzku félagar!“
Almenn undrun hjá okkur.
Slíkt ávarp höfðu fangamir
aldrei heyrt, en þetta var nú
kvöldið fyrir kosningarnar.
„Þýzku félagar! Á morgun
gangið þið til kosninga. Þið
hafið ekki misst ríkisborgara-
réttindi ykkar. Ykkur er hald-
ið í fangelsi af því að þið er-
uð pólitískir andstæðingar
okkar, en þið eruð ekki glæpa-
menn. Fyrir því gangið þið til
kosninga á morgun.
Foringi okkar (Hitler) er
genginn úr Þjóðabandalaginu.
Um það eruð þið vafalaust
honum sammála allir.
Yið getum ekki horft upp á
það, hvernig þeir í Geneve éta
og drekka fyrir þýzkt fé og
hvernig þeir svelgja í sig
kampavín og annað mungát.
Þessvegna munuð þið hver og
einn greiða því atkvæði, að í
slíku tökum við ekki lengur
þátt. Ég hefi heyrt á það
minnzt, að þetta sé kosninga-
þvingun. Auðvitað er það
þvættingur.
Enginn segir ykkur, hvem-
ig þið skulið kjósa. En á morg-
un hafið þið tækifæri til að
sýna, hvort þið þurfið lengur
að vera í fangabúðum eða ekki.
Og verðið mér nú ekki til
minnkunnar hér í Blumberg.
• Látið mig sjá, að atkvæða-
" greiðsla ykkar verði ekki lak-
ari en í Oranienburg“.
Að þessari ræðu lokinni
vissum við naumast, hvort við
skyldum undrast meir: hinar
ótrúlega barnalegu hugmynd-
ir yfirmannsins um afstöðu
Þýzkalands til Þjóðabandalags-
ins í Geneve eða þá fákænu
dirfsku, er kom fram í orðum
hans með því að mótmæla
kosningaþvingun við okkur, en
gefa samtímis ótvírætt í skyn
framlengingu á fangelsisvist
okkar, ef atkvæðagreiðslan
yrði honum ekki, fullkomlega
að skapi.
Á mánudagsmorguninn, eftir
kosningarnar, bjóst Maue til
þess að halda ræðu á ný yfir
sama hópi fanga. Sú prédikun
var aðeins nokkru styttri. Úr-
slitin höfðu sýnt, að hlutfalls-
lega höfðu litlu fleiri hjá okk-
ur sagt nei en í Oranienburg-
fangelsunum. Þessvegna hag-
aði nú Maue orðum sínum
svona:
„Níutíu og fimm af hundr-
aði hinnar þýzku þjóðar, hafa
greitt atkvæði í samræmi við
vilja Hitlers-stjórnarinnar.
Tölurnar í Oranienburg eru
langt um hærri en hér. Svínin
ykkar! Þið þurfið minnst 20
ára fangelsi enn. Burt méð
ykkur!“
Kvöldið fyrir kosningarnar
var ávarpið: „Þýzku félagar“.
Daginn eftir kosningamar var
það: „Svínin ykkar“.
Framh.
HILLING islenzkur Tango
eftir Þóri Jónsson, útsett af Roy Wat-
ling, — Fæst i Hljóöfærahúsi Reykja-
yikur, Atlabúð og- hjii K. Viðar.
Til Akureyrar og víðar.
Alla mánudaga, þriðjudaga, o n x yj
fimtudaga og laugardaga »1« ö il«H«
IRúmbeztu og traustustu lang-
ferðabifreiðar landsins, stjórnað
af landsfrægum bifreiðastjórum
Afgreiðsluna í Reykjavík annast
Bifreiðasföð Islands, sími 1540
Bífreiðastöð Akureyrar
Simi 9
ATH. Áframhaldandi fastar ferðír frá Akureyri uru
Vaglaskóg, Goðafoss til Mývatnssveitar, Húsavíkur
og Kópaskers.