Nýja dagblaðið - 18.09.1934, Side 3

N Ý 3 A
DAGBLABIÐ
I
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: „Blaðaútgáfan h.f.“
Ritstjóri:
Gísli Guðmundsson,
Tjarnargötu 39. Sími 42tó.
Ri tst j ómarskrifstefumar
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstræti 12. Sími 2323.
Áskriftargj. kr. 1,50 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta.
Iðrandi syndari
í greinum, sem hinn afsetti
bankaeftirlitsmaður er að burð-
ast við að skrifa í Vísi um „eft-
irlits“-feril sinn síðustu 10 ár,
kemst hann m. a. svo að orði
um sjálfan sig og íhaldsstjórn
Islandsbanka sáluga: „--------
en hann (bankinn) varð síðar
að þola þá háðung, að verða að
leita til mín, til þess að fá
mat á hag bankans, til að
leggja fyrir Alþingi“.
Það má segja að Jakob sé
orðinn hógvær og af hjarta
lítillátur. Islandsbankastjórnin
naut, vægast sagt, lítillar virð-
ingar né trausts — og átti líka
hvorugt skilið. En „eftirlits-
maðurinn“ leit svo upp til
hennar dýrðar, en niður á sinn
breiskleika, að hann telur hana
hafa gert sjálfri sér mikla
„háðung“ með því að kveðja
sig (Jakob) henni til aðstoðar.
Það er satt. Þetta var „háð-
ung“. „Mat“ Jakobs var rangt,
skakkaði um margar miljónir
króna.
En bankastjórninni þótti það
gott. Á því ætlaði hún að
fleyta áfram öllu svindli sínu
og óreiðu.
Stjóm íslandsbanka hvarf
frá störfum mleð vansæmd.
Bankaeftirlitsmanns-„háðung-
in“ er farin sömu leið, og með
svipuðum eftirmælum þjóðar-
innar.
En ef til vill ætlar Jakob nú
að fara að haga lífi sínu í
íhaldsflokknum eftir hinu foma
boði:
„Hver sem niðurlægir sjálf-
an sig mun upphafinn verða“.
Það mun ætlandi, að íhaldið
sjái honum fyrir upphefðinni.
Lieikfólag-id
Mbl. og Vísir skýra frá því,
að Leikfélag Reykjavíkur hafi
ráðið hingað danskan mann,
Gunnar Hansen að nafni, og
eigi hann að hafa á hendi leik-
stjóm hjá félaginui í vetur. Er
mikið gumað af þessari ráð-
stöfun.
Það getur vel verið, að þessi
danski maður sé sæmilega leik-
menntaður og starfhæfur í
sínu föðurlandi. Nýja dagblað-
inu er þó ekki kunnugt um, að
hann hafi getið sér neinn sér-
stakan orðstír fyrir leiklistar-
starfsemi sína í Kaupmanna-
höfn. Enda er fremur ólíklegt,
að hann mundi hverfa að leik-
stjóm hér, ef mikil eftirspurn
væri eftir starfskröftuin1 hans
í Danmörku.
En hvað sem því líður, er
Norðurlandasamvinna
í milliríkjaYerzlun
Norðurlönd sameínuð eru stórveldi
Hentug skólaföt
fyrir drengi
GEFJUN, Lgv. 10, simi 2S3S
Það hefir um mörg undan-
farin ár verið nokkuð um1 það
rætt, hvort ekki mundi tiltæki-
legt að koma á fastara fjár-
hags- og verzlunarsambandi á
milli Norðurlanda. Fundir hafa
fleirum sinnum verið haldnir
um þetta og samþykktar til-
lögur, sem ekki hafa þó verið
nein úrlausn á málinu, eða
borið nokkurn verulegan á-
rangur. Enda hafa ríkisstjórn-
irnar aldrei tekið málið að sér.
Uppástungur hafa jafnvel
komið fram um, að vörur, sem
fiuttar væru á milli Norður-
landanna, yrðu tollfrjálsar, en
Norðurlönd hefðu sameiginleg
tollaákvæði gagnvart öðrum
þjóðum.
Við nánari athugun kom
brátt í ljós, að þetta var ó-
framkvæmanlegt. Tvi eða
fleiri af Norðurlöndunum
framleiddu samskonar vöru,
við töluvert mismunandi að-
stöðu, en það var framleiðsla,
sem ekkert þeirra gat hætt
við. Þarna voru gagnstæðir
liagsmunir, sem ekki var hægt
að jafna. Þá kom einnig bar-
átta flokkanna í innanríkis-
stjórnmálum til greina. Hver
flokkur þurfti að berjast fyrir
sína kjósendur og voru þá
annaðhvort með eða rnóti toll-
um. Þannig reyndist þessi leið
ófær til samvinnu.
Norræna félagið tekur
upp málið og fær ríkis-
stjórnirnar til þess að
taka það að sér.
Síðastliðinn vetur tók Nor-
ræna félagið málið um verzlun-
arsamstarf Norðurlandanna á
sína dagskrá. Því var það
það fyllilega ljóst, að engu
yrði komið til leiðar, í þessu
máli, nema ríkisstjórnimar
tækju það að sér.
Félagið byrjaði á því að
skipa þriggja manna nefnd,
til þess að undirbúa málið, og
voru í nefndina valdir af fé-
laginu utanríkismálafulltrúar
ríkisstjórna þriggja Norður-
landanna. Nefnd þessi undir-
bjó svo málið fyrir fulltrúa-
fund félagsins, sem haldinn
var í sumar, og varð það þar
tekið til umræðu, og ákveðið
að snúa sér til ríkisstjórnanna,
með ósk um1, að þær tækju
málið í sínar hendur. — Síð-
an hafa utanríkisráðherrar
Danmerkur, Noregs og Sví-
þjóðar haft fund rrteð sér, til
það vitanlega alveg fráleit ráð-
stöfun, að fá hingað danskan
mánn til að kenna íslenzku
fólki að bera fram íslenzkt mál
á leiksviði. Til þess hefir hann
vitanlega engin skilyrði.
Svona ráðstafanir og fleiri
þurfa áreiðanlega athugunar
við áður en haldið er áfram að
veita Leikfélagi Reykjavíkur
styrk af opinberu fé.
þess að ræða málið, og hafa
þeir í opinberri tilkynningu
í'rá fundinum látið í ljós ósk
sína um að komið yrði á méiri
samvinnu í fjár- og viðskipta-
málum Norðurlanda.
Tíminn, til þess að taka mál
þetta upp, er mjög heppileg-
ur, þar sem meiri þörf er nú
á samvinnu á milli landanna
en kannske nokkru sinni fyr.
Milliríkjaverzlunin er komin i
þrengri f'arveg en hún hefir
nokkuru sinni fyr verið í.
Nú er tæpast hægt að selja
vörur til nokkurs lands, nema
keypt sé fyrir jafnmikil verð-
n.æti frá því sama landi aítur.
Þegar viðskipti eru komin í
slíkar skorður, eru þau eðli-
lega miklu örðugri fyrir lítið
land með fábreyttar útflutn-
ingsvörur, heldur en stórt
land með fjölbreyttar vörur,
sem fluttar eru til margra
landa með mismunandi skilyrð-
um og framleiðslu. Eins og
milliríkjaverzluninni er nú !
háttað, stöndum við íslending-
ar illa að vígi. Við erum fá-
menn og lítilsmegnug þjóð,
höfum fábreyttar útflutnings-
vörur, sem mestallar verða að
seljast til mjög fárra landa,
sem óþægilegt er fyrir okkur
að kaupa af miklar vörur. Það
mundi t. d. ekki vera svo auð-
velt fyrir okkur íslendinga að
kaupa vörur frá Spáni fyrir
11—12 milj. kr. meira á ári en
við gerum nú. Ef hinum
ströngustu reglum, sem nú
gilda almennt um viðskipta-
samninga á milli ríkja, væri
þama fylgt, mundi annað-
hvort fisksalan til Spánar
verða að minnka sem svarar
11—12 milj. kr. virði, eða við
yrðum að kaupa þaðan vöru
fyrir þessa upphæð. Útkoman
af slíku viðskiptaástandi get-
ur hæglega orðið sú, að algerð-
ar óþarfavörur, eða vörur sem
við getum hæglega verið án,
séu fluttar frá Spáni, en að við
getum ekki fengið allra nauð-
synlegustu vörur, sökum þess,
að þær verður að kaupa í ein-
hverju öðru landi, sem' við selj-
um lítið til.
Ástandið hjá hinum Norður-
landaþjóðunum er nokkuð
svipað, þó þau hafi fjölbreytt-
ari útflutningsvörur og þar af
leiðandi rýmri markað.
Yfirstjóm .utanríkis-
verzlunarinnar þarf að
komast í hendur sér-
stakrar ríkisstofnunar,
sem tekur málið föstum
tökum.
Þessar stöðugu kröfur um
gagnkvæm viðskipti hafa dreg-
ið töluvert úr millilandavið-
skiptunum og gert þau örðug.
Það hefir orðið að taka til
gjaldeyrishamla og innflutn-
ingshafta, til þess að skipu-
leggja verzlunina og varna þvi
að allt fari á ringulreið.
Hænsnaíóður
- J a ð a r -
reynist bezt
Samband Isl. samvinnufélaga
Fóðurbætir
Bezti fóðurbætirinn er
S.I.S. - fóðurblandan
Reynið hana.
Samband Isl. samvinnufélaga
Þannig hefir yfirstjórn allr-
ar utanríkisverzlunar eðlilega
komist meir og meir í hend-
ur ríkisstjórnanna. Eins og nú
er orðið hér, má það heita
nauðsynlegt, að til sé sérstök
ríkisstofnun, semi hefir yfir-
stjórn utanríkisverzlunarinnar
með höndum og stjórni henni
með föstum tökum. Allt ann-
að er hætt við að verði kák
eitt. En þegar ríkisstjórnirnar
hafa þannig tekið utanríkis-
verzlunina í sínar hendur,
verður auðveldara um sam-
vinnu á milli ríkjanna um
millilandaviðskiptin.
Tvennskonar markmið.
Aukin innbyrðis við-
skipti og sameiginleg-
ir viðskiptasamningar
Norðurlanda við aðrar
þjóðir.
Tilgangurinn með auknu
viðskiptasamstarfi Norður-
landa er í fyrsta lagi, að auka
viðskiptin á milli Norðurlanda
innbyrðis, og í öðru lagi að
Norðurlöndin komi fram sem
ein heild í viðskiptasamhing-
um við aðrar þjóðir.
Hvert gagn getur Island
liaft af slíkri samvinnu?
I innbyrðisviðskiptunum
væri t. d. hugsanlegt, að við
fengjum Svía til þess að hætta
að senda stóran skipaflota með
ríkisstyrk hingað til lands til
síldveiða, gegn því að við
kaupum meiri vöru af þeim,
f enda ættum við þá að geta
selt þeini meiri síld. Einhverju
svipuðu væri, ef til vill, hægt
að koma til leiðar við Finn-
lendinga, gegn því t. d„ að
þeir seldu meira til íslands.
Hin hliðin, að Norðurlönd-
in komi sameiginlega fram í
viðskiptasamningum1 við aðrar
þjóðir, myndi þó sennilega
vera þýðingarmeiri fyrir ís-
land. — Það er skiljanlega
meiri styrkur fyrir okkur ís-
lendinga, að koma fram í heild,
þar sem 15 miljónir manna
standa saman, með mikil auð-
æfi að baki sér, heldur en 100
þúsundir snauðar að auði og
völdum.
Það þýðingarmesta í þessu
sambandi mundi þó vera, að
Norðurlöndin rnyndu eftir því
sem hagkvæmt væri, geta
skipst á um að notfæra sér
hinn hagstæða verzlunarjöfnuð
hvers þeirra, og þannig haft
þau áhrif, að markaðurinn
rýmkaði að mun.
Skal ég nú nefna dæmi þessu
til skýringar.
Við flytjum fisk til Spánar
fyrir miklu meiri verðmæti
heldur en við getum keypt
þaðan. Nú skulum við gera
ráð fyrir, að hagkvæmt sé
fyrir Danmörku að flytja
meira frá Spáni, heldur en
sem samsvarar þeim verðmæt-
um, sem hún flytur þangað, þá
gæti ísland yfirfært sínar
kröfur á Spáni til Danmerkur
gegn því að okkar innflutn-
ingsleyfi til Spánar aukist að
sama skapi. Eins væri hugsan-
legt með margar slíkar við-
skiptayfirfærslur á milli Norð-
urlandanna innbyrðis, sem gæti
orðið þeim öllum til þæginda
og til aukinna viðskipta út á
við, ef þau koma fram sem ein
heild.
Norðurlöndin sameinuð í
slíkt viðskiptasamband, sem
hér ræðir um, mundu við
það fá miklu sterkari og betri
aðstöðu í heimsviðskiptunum,
og verða litið á þau sem eitt
af stórveldunum er nauðsyn-
leg-t yrði að taka meira tillit til
en nú þarf að taka til hvers
einstaks.
Guðl. Rósinkranz.