Nýja dagblaðið - 12.03.1936, Page 3

N ® 9 A
Ð'A.GBLAÐIÐ
B
Tireiw6 déxiiar
NtJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: BlaOaútgáíaa h.f.
Ritstjóri:
Sigfús Halldórs frá Hðfnma.
Ritstjómarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Aígr. og auglýsingaskrifstoía
Austurstr. 12. Sími 2323.
-í lausasölu 10 aura eint -
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán.
Prentsm. Acta.
Helgí Tómassoai
„segír af sér“
Hér í blaðinu var á það bent
fyrir nokkrum dögum, hvílík
ósvinna það væri, að formaður
Læknafélags Reykjavíkur, sem
til þess er settur fyrst og
fremst að gæta hagsmuna
læknastéttarinnar hér 1 bæn-
um, værí jafnhliða í stjórn
sjúkrasamlagsins hér, sem auð-
vitað á að gæta hagsmuna
sjúklinganna og sjúkratrygg-
ingarinnar í heild og þá meðal
annars gagnvart læknunum. En
íhaldsmenn kusu -eins og kunn-
ugt er, Helga Tómasson í
sjúkrasamlagsstjórnina, ásamt
tveim alkuimum þurfalingum
og bitlingasnöpurum flokksins,
þeim Jakob Möller og Gunnari
Benediktssyni fyrv. formanni
Varðarfélagsins. Taldi blaðið,
að full ástæða væri til að kalla
saman borgarafund út af þess-
ari hneykslanlegu ráðstöfun.
Umrædd grein Nýja Dag-
blaðinu hefir . nú haft þau
áhrif, að Helgi Tómasson hef-
ir séð sitt óvænna og hrökklast
úr stjóm Læknafélagsins. Eigi
verður vitað, hvort hann hef-
ir tekið þetta upp hjá sjálfum
sér eða fengið um það vísbend-
ingu frá öðrum læknum. En
hvor ástæðan, sem ráðið hefir,
þá er hér þó stigið spor til við-
urkenningar á sterkum mál-
stað.
En burtséð frá persónu og
fortíð Helga Tómassonar, verð-
ur það enn að teljast fullrar
aðgæzluvert, að maður, sem er
opinberlega yfirlýstur andstæð-
ingur sjúkratryggingarinnar,
skuli vera áfram í stjóm sam-
lagsins. Og þar sem heldur ekki
er nein ástæða til að treysta
þeim Jakob Möller og Gunnari
Benediktssyni til neins í þessu
máli, verður það alveg óhjá-
kvæmilegt fyrir a)lan almenn-
ing í bænum að vaka með
fyllstu gagnrýni yfir öllum
gerðum sjúkrasamlagsstjóraar-
innar.
Og það er yfirleitt mikið
áhyggjuefni öllum bæjarbúum,
hversu áberandi ábyrgðarleysi
ríkir hjá íhaldsmeirihlutanum
í bæjarstjórn um allt manna-
val í trúnaðarstöður. Þó að
leitað sé með logandi ljósi,
finnst þess tæplega nokkurt
dæmi, að þessi einsýni meiri-
hluti skipi íhaldsandstæðing eða
hlutlítinn mann í trúnaðar-
starf. Bitlingaþörf kosninga-
smalanna sýnist þar ein öllu
1460.
Framh. af 1. síðu.
h. porsteins Gíslasonar, ritstj. hér
í bœnum, gegn Stefáni Diðreks-
syni, Minni-Borg, Grímsnesi í Ár-
nessýslu, til greiðslu skuldar fyr-
ir blaðið Lögréttu yfir tímabilið
frá 1. jan. 1922 til 1. jan. 1932, að
upphæð kr. 100,00, með 6% árs-
vöxtum frá stefnudegi til greiðslu-
dags og málskostnaðar að skað-
lausu.
Stefndur hefir mótmælt kröfum
stefnanda. Heldur hann því fram,
að hann hafi aldrei gerzt áskrif-
andi að Lögréttu, heldur hafi
llaðið verið sent honum óumbeðið
við og við, en ekki reglulega.
Kveðst hann hafa hirt blaðið,
þegar það hafi komið, en aldrei
hafi hann verið krafinn um
greiðslu fyrir það. Hafi hann því
litið svo á, að sér væri sent blað-
ið ókeypis, þvi væri dreift út um
landið á sama hátt og ýmsum öðr-
um blöðum, án þess að borgunar
yrði krafizt. Hefir stefndur á þeim
grundvelli krafizt sýknu í mál-
inu og málskostnaðar hjá atefn-
anda.
Stefnandi hefir hinsvegar haldið
fast við kröfur sínar. Mótmælir
hann því, að venjulegt sé hér á
landi að blöð séu send ókeypis til
almennings. þá bendir hann á
það, að blöðin, og þá einnig Lög-
rétta, birti árlega greiðsluáskor-
un til kaupenda sinna og sé því
útilolcað, að stefndur hafi getað
búist við að fá umrætt blað án
þess að þurfa að greiða andvirði
þess. Loks staðhæfir stefnandi, að
stefndur hafi fengið blaðið með
skilum.
þar sem stefndur hefir nú við-
urkennt að hafa fengið umrætt
blað sent — hann hefir ekki upp-
lýst að vanskil hafi á því verið,
né heldur haldið því fram, að
hann hafi endursent blaðið eða
gefið stefnanda ótvírætt til kynna
á anpan hátt, að hann vildi ekki
veita því viðtöku — og ekki virð-
ist eftir þvi sem fyrir liggur, að
stefndur haf i haft réttmæta á-
stæðu til að ætla, að honum væri
sent blaðið ókeypis, þykir verða,
enda þótt ekki sé upplýst, að hann
hafi pantað blaðið í byrjun, að
dæma hann til að greiða andvirði
þess kr. 100,00 með vöxtum eins
og krafizt hefir verið, þar eð
vaxtaupphæðinni hefir ekki verið
mótmælt sérstaklega, en eftir at-
vikum þykir rétt að málslcostnað-
ur falli niður.
pví dæmist rétt vera,
Stefndur, Stefán Diðreksson,
greiði stefnandanum Magnúsi
Thorlaciusi, f. h. þorsteins Gísla-
sonar kr. 100,00 með 6% ársvöxa-
um frá 5. ágúst 1933 til greiðslu-
dags, innan þriggja sólarhringa frá
lögbirtingu dóms þessa að við-
lagðri aðför að lögum. Málskostn-
aður falli niður.
Björn þórðarson."
„Ár 1936, laugardaginn 18.
janúar var í gestarétti Reykja-
víkur í málinu nr. 305/1935
Páll Magnússon
f. h. vikublaðsins „Tíminn"
gegn
Benedikt Hjartarsyni
kveðinn upp svohljóðandi dóm-
ur:
Mál þetta er eftir heimild í lög-
um nr. 59, 10. nóv. 1905 höfðað
fyrir gestaréttinum með stefnu út-
gefinni 6. júní s. 1. af cand. jur.
Páli Magnússyni, hér í bæ f. h.
vikublaðsins „Tím.inn“ gegn Bene-
dikt Hjartarsyni, Núpi, Fremri-
Torfustaðahreppi, Vestur-HÚJia-
vatnssýslu, til greiðslu skuldar
íyrir 9 árgöngum nefnds viku-
blaðs að uppliæð kr. 90,00 með 6%
ársvöxtum frá 1. maí 1935 til
greiðsludags og málskostnaðar að
skaðlausu.
Stefndur krefst aðallega sýknu
og málskostnaðar, en til vara hef-
ir hann mótmælt kröfunni, sem
fymdri, að undanskildu andvirði
fjögurra síðustu árganga.
Stefndur byggir sýknukröfu sína
á því, að hann hafi aldrei gerzt
ltaupandi Tímans og aldrei greitt
hann. Blaðið hafi aðeins verið
sent sér óumbeðið, við og við og
beri sér því^ engin skylda til að
greiða það.
Stefnandi hefir játað að stefnd-
ur hafi aldrei óskað eftir að ger-
ast kaupandi Tímans, hinsvegar
hafi hann notfært sér blaðið. Hafi
hann því verið talinn fastur kaup-
andi þess, enda ótvírætt skapað
sér greiðsluskyldu með þessu
framferði sínu.
Af því, er fram hefir komiö í
rnálinu, vreður ekki annað séð, en
að byrjað hafi verið á að senda
stefndum blaðið alveg tilefnislaust
af hans hálfu. Ekki virðist honum
þó hafa verið skrifað með því né
honum á annan hátt tjáð, að hann
yrði talinn kaupandi þess ef hann
ekki. endurs.endi það, eða beinlínis
tilkynnti að hann óskaði ekki eftir
að verða talinn kaupandi.
Blaðið hefir síðan verið sent
stefndum árum saman og hefir
hann ekki gegn mótmælum stefn-
anda, sannað að hann hafi endur-
sent það, né á annan hátt gefið
sérstaklega til kynna, að hann
óskaði eftir að hætt yrði að senda
sér það.
það er alkunna að blað það,
sem í máli þessu er krafizt
greiðslu fyrir, berst fyrir ákveð-
inni stjórnmálastefnu, er málgagn
ákveðins stjórnmálaflokks.
Er þvi eðlilegast að telja slíka
sendingu blaðsins er hér liggur
íyrir, aðeins einn lið í útbreiðslu-
starfsemi viðkomandi stjómmála-
flokks, og með sérstöku tilliti til
þessa, svo og þess að stefndur
hefir aldrei verið krafinn um
greiðslu fyrir blaðið né honum
sendur reikningur fyrir það, þá
lítur rétturinn svo á, að stefndur
hafi aldrei haft ástæðu til að ætla
að hann væri talinn kaupandi
þess, enda þótt hann ekki endur-
sendi það, né tilkynnti að hann
myndi ekki greiða það.
þá verður heldur ekki með til-
liti til framansagðs talið, að í
sambandi við þessa óumbeðnu
sendingu blaðsins, hafi gerzt
nokkurt það atvik, er hafi verið
til þess fallið að vekja hjá um-
bjóðanda stefnanda réttmætt
traust um það að stefndur vildi
greiða blaðið.
Rétturinn telur því, samkv.
framanskráðu, að engin greiðslu-
skylda hvili á stefndum út af
þessum blaðsendingum og því beri
að sýkna hann af dómkröfum
stefnanda í máli þessu. Eftir mála-
vöxtum þykir málskostnaður þó
eiga að falla niður.
pví dæmist rétt vera.
Stefndur, Benedikt Hjartarson,
4 að vera sýkn af kröfum stefn-
anda, Páls Magnússonar, f. h.
vikublaðsins „Tíminn" í máli
þessu.
Málskostnaður falli niður.
Bjöm þórðarson.“
Vegna rúmleysis get ég ekki
bent á nema það allra eftirtekt-
arverðasta í síðari dómnum. f
forsendum hans segir meðal
annars svo:
„með sérstöku tilliti til
þessa, svo og þess að stefndur
hefir aldrei verið krafinn um
greiðslu fyrir blaðið, né honum
sendur reikningur fyrir það, þá
lítur rétturínn svo á, að stefnd-
ur hafi aldrei haft ástæðu til
að ætla, að hann væri talinn
kaupandi þess, enda þótt hann
ekki endursendi það, né til-
kynnti að hann myndi ekki
greiða það.“
Til þess að menn geti metið
þessar og aðrar forsendur
dómarans, verð ég að birta
eftirfarandi kafla úr sókn
málsins:
— — „Maður, sem hefir
brotið upp blað svo árum skift-
ir og lesið það, hefir ekki verið
passiv gagnvart útgefanda
þess. Hann hefir hagnýtt sér
blaðið, svo sem maðurinn, sem
kom í búðina hagnýtti sér
vindilinn, og þar með gefið til
kynna að það væri honum vel-
komið og að hann óskaði eftir
því. Þar sem hann ennfremur
heldur áfram að hagnýta sér
það, eftir að útgefandi er tek-
inn að krefja hann um
greiðslu, hefir hann alveg ótví-
rætt gefið til kynna, að hann
sé orðinn kaupandi, og getur
síðan, eftir að málsókn er haf-
in út af skuld hans, með engu
móti varið sig með því, að
hann hafi aldrei vakið neitt
réttmætt traust um það hjá út-
gefanda, að hann (móttakandi)
vildi gerast kaupandi, né með
því, að hann hafi ávalt litið
svo á, að blaðið væri sent sér
sem gjöf.“-------„En nú hvílir
sókn málsins ekki bara á þessu.
Hún hvílir, svo sem fyrr er
sagt, fyrst og fremst á þeirri
nótorisku viðskiptavenju um
blaðaútgáfu, sem ég hefi áður
gert að umtalsefni og læt nú
nægja að vitna til. — Sam-
kvæmt þessari viðskiptavenju
lét stefndur með þögninni og
með því að taka jafnan við
blaðinu og endursenda það
ekki, í ljós alveg ótvíræða vilja-
yfirlýsingu um að hann vildi
vera og væri kaupandi blaðs-
ins. Og þess vegna var honum
sent það áfram reglulega eins
og öðrum kaupendum. — Að
stefndum hafi verið vitanlegt,
að hann af útgefanda var álit-
inn kaupandi, sézt af því, að
játað er, að honum hafi veríð
kunn umrædd viðskiptaaðferð
blaðanna, og ennfremur af því,
að umbjóðandi minn krafði
hann árlega um greiðslu fyrir
blaðið, svo sem áður hefir ver-
ið tekið fram I sókn minni og
ekki mótmælt af háttv. and-
stæðingi.
Eins og menn sjá, er ein að-
alforsendan, sem sýknudómur-
inn i málinu hvflir á, hreinn
uppspuni hjá dómaranum —
algerlega gagnstæður því, sem
upplýst er í málinu. — Því er
haldið fram undir eins í fyrstu
sókn málsins, að stefndur hafi
verið krafinn árlega um
greiðslu, og þetta er síðan und-
irstrykað 1 næstu sókn. — Og
þessu var aldrei mótmælt með
einu orði í vörn málsins.
Um sumar aðrar aðalmálsá-
stæður í sókninni getur dómar-
inn ýmist ekki, eða skýnr al-
veg villandi frá þeim.
Það væri ósanngjamt að
gera þær kröfur til nokkurs
dómara, að allir dómar hans
verði hárréttir. — Enginn
maður er svo óskeikull áð hon-
um geti ekki skjátlazt, þá er
um er að ræða vafasöm atriði í
rnáli. En það eru til lágmarks-
kröfur, sem óumflýjanlegt er
að gera til allra dómara. Þar á
meðal er krafan um það, að
þeir segi rétt frá málsástæð-
um. Það má ekki henda dóm-
ara, að hann fari með ósann-
indi í forsendum sínum um
það, hvað fyrir liggur í máli.
Það má heldur ekki koma
fyrir dómara, að hann virði
sína eigin dómvenju svo að
vettugi, að hann sé vís til dð
kveða upp í alveg samskonar
málum þennan dóminn í dag
og annan á morgun, sem eru
eins ólíkir og dagur og nótt.
Það er ekki hægt að þola, að
svona lágmarkskröfur séu ekki
uppfylltar við lögmannsréttinn
í Reykjavík. Þessi réttur dæm-
ir árlega margfallt fleiri mál en
nokkur annar undirréttur
landsins. í framkvæmd verður
allur þorri dóma hans úrslita-
dómar, og eins þó um vafasöm
mál sé að ræða, því þeim er
mörgum svo farið, að betra er
að þola rangan dóm, en að
kosta áfrýjun hans til hæsta-
réttar, og margur málsaðilinn
er þann veg efnum búinn, að
hann getur ekki áfrýjað, þótt
hann feginn vildi. Af þessum
ástæðum verður óhjákvæmilega
að gera strangar kröfur til
þessa réttar.
Það stendur nú svo á, að
sóknaraðili þessa máls getur
leitað réttar síns hjá hæsta-
rétti — og verður það gert.
Hinn rangi undirréttardómur
kemur því ekki til baka honum
neitt tilfinnanlegt tjón. En
dómsafglöp eins og þau, sem
hér hafa átt sér stað, geta orð-
ið þung í skauti fátækum
mönnum og umkomulausum,
sem ekki hafa ástæður til að
áfrýja málum sínum. Það er
vegna þeirra manna fyrst og
fremst, sem ég geri málið að
opinberu umtalsefni. — Það
væri með öllu óforsvaranlegt að
þegja yfir slíkum misfellum,
sem þessum hjá þeim dómstóli,
sem næst hæstarétti þarf að
njóta og verðskulda alveg sér-
stakt traust allra landsmanna.
En slíkar misfellur eiga sér fast-
ar rætur í réttinum, verður að
rífa þær upp. — Sé hér hins-
vegar að ræða um alveg ein-
stakt, óvenjulegt slys, er rétt-
inum full þörf að fá tækifæri
til að gefa skýringu á því og
afsaka það.
Setbergi, 10. marz 1936.
Páll Magnússon
frá Vallanesi.
Hvað á að kauþa
í sunnu-
dagfsmatinn ■
Sjá laugardagsblaðið.