Nýja dagblaðið - 26.04.1936, Qupperneq 1

NVJA DAGBIAÐIÐ
4. ár.
Reykjavík, sunnudaginn 26. apríl 1936.
95. blað
r
Ihaldið þykist óttast að fordæmi þess verði fylgt
um pólitískar simanjósnirj^.^ . sínians
thaldið hefiir látið hlusta á símtöl pólitískra andstæð-
inga, firamkvæma skoðun á skeytum til útlanda, látið
loka símum andstöðublaðs og rannsaka skjöl og bréfi
eins síns áhrífiamesta mótstöðumanns
Eitlrlit lögreglunnar með nokkrum símanúmerum í bilreiðastjóraverk-
íallinu og til að sanna sekt leynivínsala var iramkvæmt samkvæmt
úrskurði lögreglustjóra, án vitundar ríkisstjórnarinnar, og er iullkom-
lega hliðstætt dómsúrskurðum í slikum málum, pegar menn eru sviitir
persónulegu írelsi, iriðhelgi heimilanna roiin og bréi og skjöl rann-
sökuð til að sanna sekt aibrotamanna.
í sambandi við frv. til laga
um eftirlit með loftskeytum,
hefir verið deilt á mig, og það
dregið í efa, að ég hafi haft
heimild til þess að skipa tvo
menn til þess að skoða og rann-
saka loftskeyti til og frá veiði-
skipum hér við land. Því hefir
verið haldið fram, m. a. af
háttv. 4. þm. Reykjavíkur
(Pétri Halldórssyni), að þessi
aðferð mín, að láta skoða þessi
loftskeyti í þetta „eina sinn“,
vqeri hliðstæð því, að ég hefði
án dómsúrskurðar látið hlusta
á samtöl í símanum manna á
milli hér í bænum, og að ég
hefði á þennan hátt gert stjóm-
arframkvæmd án nægilegrar
heimildar í lögum og skapað
með því hættulegt fordæmi.
Það hlýtur að koma flestum
á óvart, og ég vil segja, að það
sé æði broslegt, að ádeilan ut
af þessu atriði skuli einmitt
koma frá háttv. stjómarand-
stæðingum, því að það eru ein-
mitt þeir, sem í mörg undan-
farin ár hafa haldið því fram,
að óþarft væri að samþykkja
hið svokallaða „ömmufmm-
varp“, sem var um heimild fyr-
ir ríkisstjómina til eftirlits
með loftskeytum, vegna þess,
að ríkisstjómin hefði næga
heimild í lögum nr. 82 frá 1917
og reglugerð nr. 32/1918. Og
það eru einmitt andstæðing-
amir, sem í blöðum sínum hafa
svo oft þótzt vera að deila á
fyrv. ráðherra, þar á meðal
auðvitað tvo dómsmálaráðherra
sína, þá ölaf Thors og Magn-
ús Guðmundsson, fyrir það að
liafa ekki notað þessa heimild.
í sambandi við þessa ádeilu út
af uppljóstrun um þá afbrota-
menn, sem fyrir endurgjald frá
erlendum þegnum hafa haft
það fyrir atvinnu, að njósna
um íslenzk varðskip og greiða
1 eftirfarandi ræðu, lem foraætisráðherra
flutti í neðri deild i gær, tekur iiann þessi
mál til rækilegrar meðferðar:
þannig fyrir landhelgisbrjótum,
hafa svo andstæðingamir haf-
ið ádeilu á lögi’eglu og lögreglu-
stjóra fyrir að hafa samkvæmt
dómsúrskurði þar um, látið
hlusta á samtöl í tilteknum
símanúmerum hér í bænum,
sem rökstuddur grunur hvíldi á
að notuð væru til þess að auð-
velda lögbrot. En þetta var í
hinu svokallaða bílstjóraverk-
falli og í sambandi við upp-
ljóstrun um leynivínsala nú
fyrir skömmu. Þessar aðgerðir
lögreglunnar og lögreglustjóra
eru aðgerðir dómsvaldsins, sem
ríkisstjórnin getur ekki haft og
hefir því ekki haft neina íhlut-
un um. Það er því æðri dóm-
stóla að skera úr því, á sínum
tíma, hvort undirrétturinn hef-
ir í þessu tilfelli farið út fyrir
verksvið skyldu sinnar.
Eins og menn sjá af þessu,
er hér um tvö mál að ræða,
annarsvegar stjómarfram-
kvæmd, sem ég á aðallega að
svara fyrir, en það er upp-
ljóstrun á afbrotum njósnar-
anna í landhelgismálunum. Hitt
er dómsathöfn, sem er ríkis-
stjóminni og stjórnarfram-
kvæmdum óháð.
Mínar aðgerðir snemst á sín-
um tíma einungis að skoðun
loftskeyta, en alls ekki að sím-
tölum.
Dómsúrskurðir lögreglustjór-
ans snúast hinsvegar um það,
að hlusta á símtöl til og frá til-
teknum símanúmerum.
Ég mun nú athuga þessi at-
riði nokkuð, og þá fyrst það at-
riðið, sem mér ber að svara
fyrir. En það verður ekki gert
án þess að rekja nokkuð sögu
hins svonefnda „ömmufrum-
varps“.
Þegar frumvarp þetta kom
fram á Alþingi 1928, var því
vísað til sjávarútvegsnefndar
neðri deildar. I nefndinni áttu
þá m. a. sæti þeir Jóhann Þ.
Jósefsson og Ólafur Thors, al-
þingism. Gáfu þeir út minni-
hlutanefndarálit og lögðu til,
að málinu væri vísað frá með
rökstuddri dagskrá. Niðurlag
nefndarálitsins og hin rök-
studda dagskrá er þannig:
„Minnihl. vill leiða athygli að
því, sem höfundum frv. virðist
hafa verið óljóst, að ríkis-
stjómin hefir næga stoð í gild-
andi lögum til þess að hafa það
eftirlit með sendingu loftskeyta,
sem nægilegt er til að hindra
misnotkun þeirra í þágu land-
helgisveiða, sbr. m. a. lög nr.
82, 14. nóv. 1917, og reglug.
nr. 32 frá 17. maí 1918, sam-
kvæmt þeim lögum.
Minnihlutinn Ieyfir sér þvi,
samkvæmt því sem hér hefir
sagt verið, að leggja til, að
málið verði afgreitt með svo-
felldri rökstuddri dagskrá:
Með því að ríkisstjómin hef-
ir næga stoð í gildandi lögum
til að hafa opinbert eftirlit
með sendingu loftskeyta, telur
deildin eigi þörf á nýrri laga-
setningu í þessu efni og tekur
því fyrir næsta mál á dagskrá.
Alþingi 27. marz 1928.
Jóhaim Þ. Jósefsson,
frsm.
Ölafur Thors.“
Eins og menn geta séð af
þessu nefndaráliti, og sérstak-
Framli. á 2. síðu.
á stjövnavtímum íhaldsins
„Ár 1921, föstudaginn 18. nóvember kl. 12 y2 var lögreglu-
réttur Reykjavíkur settur í bæjarfógetaskrifstofunni og haldinn
af fulltrúa bæjarfógetans, Lárusi Jóhannessyni, með undirrit-
uðum vottum, var þá tekið fyrir:
Mætti fyrir réttinum Jón Kjartansson, lögreglufulltrúi, og
upplýsti, að hann teldi brýna nauðsyn bera til, ef mótstaða væri
sýnd af hálfu Ólafs ritstjóra Friðrikssonar við brottflutning
drengsins Nathan Friedman, að heimild væri til þess, að ein-
angra hús það, sem hann býr í, Suðurgötu 14. frá símasambandi
svo og afgreiðslu Alþýðublaðsins, sem Ólafur Friðriksson er
ritstjóri að. í húsinu Suðurgötu 14 eru símar nr. 401 og 980, en
afgreiðsla Alþýðublaðsins hefir síma nr. 988. Dómarinn kvað upp
svohljóðandi úrskurð:
Með því að lögreglan telur nauðsynlegt, að lokað verði sím-
um þeim, er liggja til hússins Suðurgata 14 og afgreiðslu Al-
þýðublaðsins við brottflutning drengsins Nathan Friedman úr
húsinu ef mótstaða verður sýnd, þá úrskurðast:
Lögreglan má, ef þörf þykir, láta loka símanúmerum nr. 401,
980 og 988 meðan á brottflutningi Nathan Friedinan stendur.
Rétti slitið.
Lárus Jóhannesson Jón Kjartansson
ftr. ftr.
Vottar: Kristján Jónasson. Guðlaugur Jónsson."
„Ár 1921, fimmtudaginn 24. nóv., vai- lögregluréttur Reykja-
víkur settur í bæjaifógetaskrifstofunni og haldinn af bæjarfógeta
Jóh. Jóhannessyni með undirrituðum vottum. Var þá tekið fyrir.
Fyrir réttinum mætti settur aðstoðarlögreglustjóri í Reykja-
vík, varaliðsforingi Jóhann P.-Jónsson, og upplýsti að lögreglan
teldi nauðsynlegt að rannsaka bækur, bréf og skjöl, sem Ólafur
ritstjóri Friðriksson, sem tekinn hefir verið fastur fyrir mótþróa
gegn lögreglunni og fleira, hefir haft í vöi’zlum sínum, og ósk-
aði að fá réttarúrskurð fyrir því að þetta væri heimilt. Rétturinn
kvað upp svohljóðandi
úrskurð:
Með því að lögreglan telur nauðsynlegt, tii upplýsingar í
máli, sem hún hefir með höndum út af mótþróa gegn henni o. fl.,
að rannsakað sé bækur, bréf og skjöl, er Ólafur ritstjóri Frið-
riksson hefir haft með höndum, en hann er tekinn fastur í nefndu
máli, þá úrskurðast:
Rannsaka má lögreglan bækur, skjöl og bréf, sem Ólafur rit-
stjóri Friðriksson hér í bænum hefir haft í vörzlum sínum hvar
sem það finnst.
CFrskurðurinn var lesinn upp í réttinum.
Rétti slitið.
Jóh. Jóhannesson. Jóh. P. Jónsson.
Vottar: F. Árnadóttir. St. Jóh. Stefánsson.*’-
Jón Kjartansson
maðurinn, sem nú hróp
ar hæst lygarnar um
pólltískasr eimanjósnir
stjórnarflokkanna, en
á sinni skammvinnu
embættistið stjórnaði
símanjósnum íhaldsins
1921 og krafðist þess að
simum Alþýðublaðsins
væri lokað.