Nýja dagblaðið - 17.07.1937, Page 3

N Y J A
DAGBLAÐIÐ
3
HnBinoBnffiBnnsaBnwi
NfJA DAGBLAÐH)
Útgefandi: BlaBaútgófan h.f.
Ritstjóri:
þórarinn pórarinsson.
Ritstjómarskrifstofurnar:
Hafnarstr. 16. Sími 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Hafnarstr. 16. Sími 2323.
Áskriftargjald kr/2,00 ó món.
f lausasölu 10 aura aint
Prentsm. Edda h.í.
Simi 3948.
Vítnísburður
Morgunblaðsíns um
Eysteín Jónsson.
Grein um gjaldeyrismálin í
Mbl. í gær er að sumu leyti
eftirtektarverð. Því að þar kem-
ur greinilega í ljós, að aðstand-
endur blaðsins eru búnir að
gera sér ljóst, hvaða álit þjóðin
hefir á árangri þeim, sem náðst
hefir fyrir forgöngu fjármála-
ráðherrans í þessum málum.
Það gægist sem sé upp úr hjá
blaðinu, aði almenningí ;finn!ist
að Eysteini Jónssyni hafi tekizt
það í gjaldeyrismálunum, sem
„galdramenn“ hafi þurft til áð-
ur fyr. Er þetta lof svo ríflegt,
að ráðherrann má þykjast full-
sæmdur af, ekki sízt úr þessari
átt.
En þessi viðurkenning Mbl.,
sem raunar mun í ógáti gefin,
sýnir það bezt hversu rótgróin
sú skoðun er orðin jafnvel í
innstu herbúðum íhaldsins, að
Eysteinn Jónsson hafi í raun
og veru unnið þrekvirki í því
að koma • á greiðslujöfnuði við
útlönd — þrekvirki sem líkja
megi við „galdra'M Ekkert
nema flokkshagmunir og póli-
tískt ofstæki veldur því, að for-
ráðamenn S j álf stæðisf lokksins
fást ekki til að viðurkenna
þetta berum orðum opinber-
lega.
Það er þessvegna ekki von,
að vel fari, þegar þessir menn,
í trássi við allar staðreyndir og
gegn sinni eigin sannfæringu,
eru að burðast við að halda því
fram. að þessum málum hafi
verið illa stjórnað í ráðherra-
tíð Eysteins Jónssonar.
Sýnishom af þeirri mál-
færslu er síðari hluti áður-
nefndrar Mbl.-greinar í gær.
Þar segir m. a. á þessa leið:
„Væri það nú rétt hjá Fram-
sókn, að hagstæður verzlunar-
jöfnuður síðastl. ár sé Eysteini
að þakka, er það augljóst mál,
að óhagstæður verzlunarjöfnuð-
ur þetta ár yrði Eysteini að
kenna“*).
Þetta mun nú vera einhver
sú aumasta „hundalogik“, sem
sést hefir á prenti hér á landi,
og ber málstaðnum sannarlega
vitni.
Takmörkun innflutnings í
landið er vitanlega að miklu
leyti undir því komin, með hve
mikilli ástundun, útsjón og
dugnaði innflutningstakmörk-
unin er framkvæmd. Ef þessi
*) Auðkennt hér.
Hvert stefnir
Alþýðuflokkurmn?
Framsóknarflokkurinn á tvo
rábúa, íhaldið og Alþýðuflokk-
inn. Báðir hafa þessir flokkar
óviðkunnanlega fylgihnetti. 1-
haldið hefir nazistana og hefir
haft við þá opinbert bandalag
í undangengnum kosningum,
og samneyti um mörg ár. Al-
þýðuflokkurinn hefir haft kom-
múnistana í eftirdragi. Að vísu
barizt við þá í kosningum og
það oft all harkalega. En síð-
ustu dagana virðist vera að
byrja þar samstarf, sem getur
erðið jafn innilegt eins og
bandalag íhaldsins við nazist-
ana.
Framsóknarflokkurinn lýsti
glögglega yfir á flokksþingi
sínu í vetur, í viðbót við alla
sögu flokksins og eldri sam-
þykktir, að hann vill ekkert
samstarf við ofbeldis- og bylt-
ingarmenn. Framsóknarmenn
eru þess vegna í varanlegri
andstöðu bæði við kommúnista
og nazista, af því að báðir
flokkamir eru yfirlýstir bylt-
ingaflokkar og standa auk þess
báðir undir stjóm erlendra
stórvelda og eru þess vegna
meðan þau sambönd haldast,
hættulegir frelsi og sjálfstæði
íslendinga. Viðhorf Framsókn-
armanna til Alþýðuflokksins og
Mbl.-manna miðas't alveg sér-
innflutningstakmörkun ber
árangur, er því alveg réttilega
framhaldið, að sá árangur sé
þeim að þakka, sem fyrir henni
bafa staðið. Og um það er auð-
vitað engin vafi, að ef innflutn-
ingstakmarkanirnar hefðu ekki
verið framkvæmdar með þeirri
einbeitni, sem raun var á, þá
hefði alls ekki náðst greiðslu-
jöfnuður á s. 1. ári.
En jafn auðskilið er hitt,
•jafnvel sauðarhöfðum Morgun-
blaðsins, að svo miklir óviðráð-
anlegir örðugleikar geta verið
fyrir hendi, að innfltunings-
takmarkanir, þó áhrifamiklar
séu, nægi ekki til að skapa
fullan greiðslujöfnun. Um það
er engum að „kenna“. Hverj-
um er hægt að kenna um það
hér á landi, þó að erlendar vör-
ur hækki á heimsmarkaðinum
eða ef afla bregst eins og á
síðustu vetrarvertíð. Um það
er engum hægt að „kenna“
hvorki ríkisstjórninni né öðr-
um.
íslenzki fiskiflotinn hefir
löngum verið fengsæll. Enginn
er í vafa um, að það sé a. m. k.
að talsverðu leyti að þakka
okkar duglegu sjómannastétt.
En halda gáfnaljósin við Mbl.,
að það sé á sama hátt hægt að
kenna sjómannastéttinni um
það, þó að árangurinp verði rýr
eitt og eitt ár, þegar ekki fæst
bein úr sjó.
Það gerir enginn. Og enginn
meðalgreindur maður gengur
heldur inn á „hundalogik"
Morgunblaðsins.
staklega við það hversu þessir
tveir flokkar haga samneyti
sínu við flokka, sem vilja vinna
mál sín með ofbeldi og hlíta
íorustu erlendra valdamanna.
Eins og ég hefi áður tekið
fram, álíta Framsóknarmenn
mjög óheppilegt að gera fjár-
lög fyrir árið 1938 nú í sumar
og hafa verið færð gild rök
fyrir því. Við álítum, að heppi-
legast sé að gera áætlun fyrir
næsta ár á síðustu mánuðum
þessa árs. Við álítum þess
vegna nauðsynlegt, að núver-
andi ríkisstjórn haldi áfram ó-
breyttum störfum þar til Al-
þingi getur komið saman í
október i haust. Þann tíma
viljum við nota til að undirbúa
meðferð hinna mest aðkallandi
mála, og jafnframt athuga
hvort grundvöllur sé fyrir á-
framhaldandi samstarfi með
núverandi stjórnarflokkum. Ó-
mögulegt er að segja, hver
niðurstaða verður á slíkum at-
hugunum. Þó álíta flestir
Framsóknarmenn, að slikt sam-
starf ætti að geta tekizt a. m.
k. um stundarsakir, ef hinir
gætnari og framsýnni Alþýðu-
flokksmenn ráða stefnu og
framkvæmdum flokksins.
Tveir straumar eru í Alþýðu-
flokknum, „rólegur“ og „óró-
legur“. Mestallt undangengið
kjörtímabil var „rólegi“
straumurinn yfirsterkari, enda
tókst núverandi stjórnarflokk-
um þá að leysa saman til ómet-
anlegs gagns fyrir alla þjóðina
mörg hin vandasömustu stór-
mál. En í vetur varð „órólega“
deildin yfirsterkari um stund,
svo sem kunnugt er orðið af
Kveldúlfsmálinu. Leiddi það til
kosninga í vor sem leið. Sjó-
mennirnir kunnu illa aðferðum
þeim, sem Alþýðuflokkurinn
tók þá upp og yfirgáfu flokk-
inn á mjög áberandi hátt.
Kveldúlfsmálið átti að verða
kosningamál, en varð hið mesta
erfiðleikamál þeirra, sem vak-
ið höfðu upp öfgastefnuna í
þeim aðgerðum. Kosningarnar
hlutu ótvírætt að benda Al-
þýðuflokknum á, að honum
væri sú vinnuaðferð happa-
drýgst, að vinna með ró og
gætni að framförum lands og
lýðs, svo sem verkamannaflokk-
ar gera í löndum frændþjóð-
anna.
Enginn vafi er á því, að inn-
an Alþýðuflokksins eru og
hljóta að verða um stund all-
mikil átök um hvort flokkur-
inn eigi að starfa að rólegum
framförum eða framkvæmdum
hliðs'tæðum uppgjöri Kveldúlfs
með alþingissamþykkt.
Allra síðustu dagana hefir
stjóm Alþýðuflokksins starfað
að því með þingmönnum Fram-
sóknarmanna að styrkja að-
stöðu núverandi ríkisstjórnar
fram á næsta þing og undirbúa
skynsamlega athugun aðkall-
andi vandamála. En á sama
tíma virðast einstakir menn
í Alþýðuflokknum hafa far-
ið sínar eigin leiðir, án þess
að hafa um það samráð við
valdamenn flokksins og lagt
út í tvennskonar æfintýri:
Annarsvegar að samþykkja
stórfellda kauphækkun og
liinsvegar að taka þátt í sam-
íylkingar-„makki“ við kom-
múnista.
Kommúnistar höfðu verið
málgefnir og til lítilla vinnu-
drýginda á fundum verka-
mannafélagsins Dagsbrún. Varð
það ástæðan til þess að Dags-
brún gerði í vetur þýðingar-
mikla lagabreytingu, með því
að vald venjulegra félagsfunda
var falið trúnaðarmannaráði
100 fulltrúa. Var vel séð fyrir
! góðum friði í þessu fulltrúa-
ráði, því að enginn kommún-
isti náði þar kosningu.
Dagsbrúnarmenn höfðu í
vetur uppi kröfur um kaup-
hækkun, samfara stytting
vinnudagsins, en féllu frá að
leggja út í baráttu í það sinn.
Nú leið vorið og fram á mitt
sumar. Þá er krafan ‘tekin upp
að nýju, að því er virðist án
þess að stjóm Alþýðuflokksins
hafi verið um það spurð eða
höfð í ráðum. Málið er rætt
með nokkrum hita í Alþýðu-
blaðinu af formanni Dagsbrún-
ar og síðan borið undir 100
manna fulltrúaráðið og fellt
þar. Að vísu má telja víst, að
100 fulltrúamir, sem nálega
allir eru verkamenn, hafi í
sjálfu sér bæði óskað eftir
hærra kauþi og styttri vinnu-
tíma. En þeim hefir ekki þótt
tíminn hentugur til átaka um
málið, og þess vegna neitað að
leggja út í baráttuna eins og
nú stendur á með afkomu at-
vinnuveganna.
Nú mátti þykja sjálfsagt, að
málið yrði lagt á hilluna. Hin-
ir völdu trúnaðarmenn höfðu
sagt sitt orð. Enginn kommún-
isti var viðstaddur til að hafa
'truflandi áhrif á ráðagerðir
þeirrar samkundu.
En nú skeður það ótrúlega.
ITið milda vandamál er tekið
úr höndum írúnaðarmannanna
og flutt til kommúnistanna í
Dagsbrún. Þar er haldinn al-
mennur fundur um málið. Eng-
inn vafi er á, að kommúnistar
hafa fjölmennt á þennan fund,
enda höfðu þeir ástæðu til
þess. Þeim hlaut að finnast það
ekki alllítill „trúnaðarauki“, að
vera nú settir skör hærra en
sjálfir trúnaðarmennirnir, sem
höfðu verið skapaðir með svo
mikilli baráttu fyrir nokkrum
mánuðum, í því skyni að vera
hinir gætnu og ráðdeildarsömu
íorráðamenn verkalýðsins.
Dagsbrúnarfundurinn sam-
þykkti síðan kauphækkunina,
og að tilkynna skyldi öllum
atvinnurekendum i bænum, að
kaupið yrði hækkað um 10%,
en vinnudagurinn ekki styttur
að sinni. Hækkunin gengur í
gildi í dag, en tveim dögum
seinna gagnvart bænum og rík-
inu. Erfitt er að sjá tilefni
þeirrar undanþágu.
Ómögulegt er að spá um
endalok þessarar deilu. Láta at-
vinnurekendur undan eða
leggja þeir út í varnarstríð?
Hvor aðilinn er sterkari, at-
vinnurekendur eða verkamenn?
Verðu r þetta nýtt Kveldúlfs-
mál, fullt'af sársauka og erfið-
leikum fyrir þá, sem fram-
kvæmdina hefja, eða verður
það augnablikssigur, þar til
önnur verðhækkun hefir gert
„sigurinn“ að engu?
Enginn getur séð fyrir úr-
slitin. En ef deilan stendur
meir en örstutta stund, verður
hún þjóðarböl, sem bætist ofan
a fjárpestina, grasleysið í þrem
af fjórðungum landsins, og ó-
gæftirnar við Norðurland.
Frá sjónarmiði Framsóknar-
manna hefir 100 manna trún-
aðarráðið réttlætt tilveru sína
með því að ráðleggja varasemi
og hóf í þessum efnum. Við
Framsóknarmenn munum fúsir
til að vinna með verkamönn-
um og sjómönnum að því að
minnka dýrtíðina í bænum og
landinu og gætum þar bent á
margar leiðir. En til okkar hef-
ir ekki veyið leitað, þegar þessi
styrjöld var hafin. Sennilega
verður eins og stundum fyr,
leitað til okkar, þegar að því
kemur að verkamenn og at-
vinnurekendur eru þreyttir á
stríðinu og vilja semja frið.
Á þessum sama verkamanna-
fundi kom kommúnisti nokkur
með tillögu um bræðralag milli
Alþýðuflokksins og kommún-
ista. Héðinn Valdimarsosn kom
þá með breytingartillögu, sem
virtist ganga í sömu átt, en
gat þó þýtt það, að kommún-
istar ættu að ganga inn í Al-
þýðuflokkinn, afneita bylting-
areðli sínu og ganga undan er-
lendri áþján. Eftir því sem Al-
þýðubl. segir, var þessi tillaga
samþykkt af fundarmönnum
með miklum fagnaðarlátum.
En þó að slík tillaga sé sam-
þykkt á einum fundi í einu
verklýðsfélagi, er hún ekki þar
með orðin stefna Alþýðuflokks-
ins. Þvert á móti er Alþýðu-
flokkurinn enn sem komið er, í
opinberu stríði við kommúnista,
og hefir svift þá öllum völdum,
metorðum og tiltrú. Ef kom-
múnistar eiga að renna inn í
Alþýðuflokkinn verður eitt af
tvennu að gerast: Kommún-
istar að afneita stefnuskrá
sinni og segja Rússum upp allri
hlýðni og hollustu, eða Alþýðu-
ílokkurinn verður að opna hlið
sín fyrir kommúnistum eins
og þeir eru nú. Og til þes þarf
lagabreytingu í Alþýðuflokkn-
um, sem ekki verður gerð nema
á sambandsþingi, sem í fyrsta
lagi getur orðið snemma i vet-
ur. —
Ég hefi áður bent á að Fram-
sóknarflokkurin beiti hinni
varfærnu og umburðarlyndu
aðferð Englendinga í skiptum
við nábúana. Þess er full þörf
nú á órólegum tímum í landi,
þar sem kommúnistar og naz-
istar sækja á að hátta ofan í
hvílurúm Jóns Baldvinssonar
og Ólafs Thors, og þykjast
eiga þar löglegan griðastað.
Framsóknarmenn hafa gert
sitt til að vinnufriður héldist,
og að afrakstur sumariðjunnar
gæti bætt upp hallæri vertíðar-
Framh. á 4. síðu.