Nýja dagblaðið - 15.12.1937, Qupperneq 2

2
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Nýjar bækurs
Upp ftil fjalla
Sigurður Jónsson: Upp til
f jalla. Kvæði. 148 bls. Verð
kr. 3.50 innb. ísafoldar-
prentsmiðja gaf út.
Hver einasti maður, sem ljóð
kann á landi hér, þekkir Sigurð
á Arnarvatni. Hann hefir verið
vinsælt þjóðskáld fullan þriöj-
ung aldar. Þó var fyrsta og eina
ljóðabókin hans að koma út í
haust. Sigurður hefir ekkert
gert til að vekja athygli á sér
og helzt viljað láta lítið yfir sér
og „yrkja sér til hugarhægð-
ar“. En „borg, sem stendur á
fjalli, fær eigi dulizt". Og skáld,
sem yrkir kvæði eins og
„Fjalladrottning móðir mín“,
hlýtur að verða þjóðskáld, þó
að hann vilji það ekki sjálfur.
„Upp til fjalla“ er lítil bók
fyrirferðar, aðeins 9 arkir í litlu
broti. En hún er það, sem hún
sýnist — engar eyður á papp-
írnum né bláþræðir í efninu.
Hér er ekki „allt hirt og birt“,
heldur valið og vandað. Að bók-
arlokum finnst lesandanum
hann hafa lesið stóra bók, svo
mikið skilur hún eftir. Sveitin
mín, Glímusöngur, Herðibreið,
Járnburður, Jól, Ég fagna þér,
vor, hvert kvæðið öðru snjall-
ara, og þýðir ekki að þylja
nöfnin tóm.
Sigurður Jónsson hefir búið
búi sínu á Arnarvatni, við erfið
kjör og komið stórum barna-
hópi vel til manns. Hann hefir
ekki haft nema slitróttar tóm-
stundir til að sinna ljóðagerð,
— til að lifa eins og gáfur hans
og eðli hans bentu honum til.
Hann hefir verið prýði í bænda-
stétt landsins, og vafalaust á
bóndinn, sveitamaðurinn, sinn
mikla þátt í þeim skáldlega
þroska, sem hann hefir náð. En
eigi verður hjá komizt að blóð-
sjá eftir því, að Sigurður á
Arnarvatni skuli ekki hafa
mátt vera sjálfráður tíma sins.
Hann segir í litlu kvæði, sem
heitir Tíminn líður:
.... Ennþá bíður, bíður
ósmíðað efni,
sem ég hef víða viðað að,
vildi sníða og prýða það.
Hefir lengi, lengi
‘ gengið svona:
Hreyft við strengjum
endur og eins.
Aldrei fengið ró til neins. . .
Og þó gefur hann út aðra
eins bók og Upp til fjalla!
A. Sigm.
Kristmann Guðmundsson
gerist austur á Krít fyrir þús-
undum ára. Aðalsöguhetjan,
Kalkas, er piltur frá Þrakíu.
Hann er konungaættar, en veldi
feðra hans ex liðið undir lok, og
hann er örsnauður og lifir á
flækingi. Hann tekur það
fangaráð, að leynast um borð í
skipi, sem ræningjar ætla að
sigla til Krítar og höggva þar
strandhögg og nema nesnám.
Hann hefir heyrt, að á Krít sé
gott að vera. Fyrirætlun ræn-
ingjanna misheppnast og þeir
eru allir drepnir. Kalkas, sem
flýr frá þeim, leitar sér hælis á
bóndabæ einum og er tekið
hið bezta. Síðan heldur
hann til borgarinnar Knossos
og kemst þar í uxamusterið
svokallaða, sem er undirbún-
ingsskóli þeirra, sem ganga
viija í lærdómsmusterið. Hann
er námfús og kappsamur og að
liðnum fáum árum nær hann
prestsvígslu. En þá gýs upp
drepsótt í landinu. Kalkas
veikist, þar sem hann er einn
í skóginum og er hjúkrað af
hirðingjastúlku, sem finnur
hann þar. Senn nær hann sér
eftir sjúkleikann og lyktar
þessari bók, sem er fyrri hluti
sögunnar, með því, að Kalkas
strýkur frá hirðingjastúlkunni
og hyggst að halda áfram námi
sinu i lærdómsmusterinu.
Sumt í skapgerð Kalkasar,
söguhetjunnar, eT kannske
bundið við kaflaskipti í æfi
Kristmanns sjálfs. Hann hefir
að nýju leitað heim til ættlands
síns, eftir að hafa sótt fram til
sigurs sem skáld á erlendum
vettvangi. í huga Kalkasar, ung-
lingsins, sem virðist eiga opna
leið til mikils frama, byltist
heimþráin, löngunin eftir heim-
byggð sinni og frjálsu lífi þar,
þótt ekki beri hún hærra hlut í
þeásum hluta sögunnar.
Yfir þessari sögu hvílir víða
blær austurlenzkra leyndar-
dóma og skuggar rammrar
forneskju. Þar hefir hin skap-
andi hugsun Kristmanns feng-
ið notið sín á áður ónumdu
sviði. En að þvi er tekur til
sálarlífslýsinganna í sögunni,
sækir mjög í sama horf og í
fyrri bókum höfundarins; þar
er langt um of byggt á lang-
dregnu og sífelldu vomi í kring-
um kynferðishneigðir söguper-
sónanna og enn tönnlast á dá-
semd „ferskra vara“, sem
manni er minnisstæð úr eldri
bókum höfundar. Hættan, sem
vofir yfir skáldfrægð Krist-
manns, liggur líka í hinum
þrálátu endurtekningum þess,
sem hann hefir sett fram
í fyrri bókum sínum.
Á stöku stað koma fyrir í bók-
inni orð, sem tæpast eiga óðals-
rétt í íslenzkri tungu, svo sem
„mektarmaður", „kostulegur“
og svo framvegis. Að öðru leyti
ber orðfærið svipbragð hins
þroskaða og margreynda rithöf-
undar.
Það virðist einsætt, að skáld-
ið hafi fórnað miklum tíma til
þess að kynna sér þær heimldir,
sem hann náði til um lifnaðar-
háttu, átrúnað og hugsunar-
hátt fornþjóða við austanvert
Miðjarðarhaf, án þess að neinn
dómur skuli lagður á fornfræði-
leg sannindi hennar.
Framh. á 3. síðu.
Kaupum
tómar Söskur
þessa viksi. mánudag til föstudags, kl.
9—12 f. h. og 1—5.30 e. h.
Keyptar verða sömii tegundir og áður.
Flöskunuin er veitt móttaka I TVýborg.
Gyðjan og uxinn
Kristmann . Guðmunds-
son: Gyðjan og uxinn,
220 bls. Verð kr. 6.50 ób.,
8.50 ib. — Ólafur Erlings-
son gaf út.
Áfengisverzlun
ríkisins.
Kristmann Guðmundsson er
einna afkastamestur íslenzkra
rithöfunda. Þótt hann sé enn á
unga aldri, hefir hann skrifað
ellefu stórar skáldsögur og auk
þess fleiri smásögur en tölu
verður á komið.
Gyðjan og uxinn, sagan, sem
Kristmann lætur frá sér fara í
ár, er að því leyti einstök í ís-
lenzkum bókmenntum, að hún
Kj arnar — (Essensar)
Höfum birgðír af ýmiskonar kjörnum ftiliðnaðar
Áfengisverzlun ríkisins.
ÚTBREIÐIÐ NÝJA DAGBLAÐIÐ.
Verð á hráolíu lækkar frá og með
15. desember j>. á. hér í Reykjavlk
niður í 16 aura kíióið.
01í« verzlun Islands h.í
H.Í. Shell á Islandí.
Garnir
Kaupum saltaðar, rel verkaðar garnir og
langa úr kindum, kálfum, nautum og
svínum.
Garnastöðin, Reykjavík,
Sími 4241.