Nýja dagblaðið - 12.01.1938, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
NÝJA DAIÍBLASHB
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
Ritstj ómarskrifstof umar:
Lindargötu lí. Símar 4373 og 2353
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Hafnarstræti 16. Simi 2323.
kskrlftargjald kr. 2.00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðjan Edda h.í.
Simi 3948.
Á Reykjavík að
geta þolað sam-
keppni í fram-
leiðslu ?
Ég hefi bent á hér í blaðinu,
að Rvík er ekki samkeppnis-
fær í framleiðslu nú sem stend-
ur. Dýrtíðin í bænum veldur
því. Menn eru hættir að vilja
eða koma sér upp eða eiga þau
framleiðslutæki, sem starfa að
því að búa til vörur fyrir er-
lendan markað. Skipastóll bæj-
arins minnkar ár frá ári, og ný
skip eru ekki keypt. Reykvík-
inga virðast heldur ekki langa
til að koma upp vélbátaflota,
því að fyrir síðustu bæjarstjórn-
arkosningar gekk Sjálfstæðis-
flokkurinn inn á þá braut, að
bærinn byggði báta handa ein-
staklingum, sem vildu stunda
vélbátaútgerð. Þó varð það ekki
nema byrjun. Höfuðstaðurinn
er að verða skipalaus, og verð-
ur þó að lifa af sjónum og fisk-
framleiðslu. Það stoðar ekki
neitt, þó að einstöku efnamenn
flytji til bæjarin? á gamals
aldri með talsverðar eigur, sem
þeir hafa dregið saman við at-
vinnu út í dreifbýlinu. Ef at-
vinnan í bænum er rekin með
tekjuhalla og síðan bætt ofan á
atvinnulausu fólki í hundraða-
tali og fólki á sveitarframfæri í
þúsundatali, þá líður ekki á
löngu þar til slíkur bær sligast
undir sínum eigin þunga. Og
ekki bætír það um ef núverandi
meirihluti bæjarstjórnar neyð-
ist til að veðsetja erlendu félagi
tekjur bæjarins í meir en 30 ár.
Grunnfæra fólkið í bænum
heldur að það megi láta aðra
borga fyrir sig, og að þessvegna
megi allt af auka eyðsluna. En
þetta er misskilningur. Útgerð-
armenn hafa litlu eða engu að
tapa. Sama er að segja um
bankana. Bærinn hefir stór-
kostlegar lausaskuldir í bönk-
unum, sem hann getur ekki
greitt. Og ríkið hefir áreiðan-
lega nóg með sina erfiðleika,
hálfa milljón króna í atvinnu-
bótavinnu og sjö hundruð þús-
und í ríkisframlag til kaup-
staða og kauptúna, sem ekki
rísa undir sínum sveitarþyngsl-
um.
Það er alveg tilgangslaust að
líta til útgerðarmanna, bank-
anna, bæjarins eða ríkisins.
Enginn þessara aðila getur
haldið uppi tekjuhallarekstri á
aðalframleiðslu bæjanna. Og
það væri líka meir en lítið
undarlegt, ef nokkrum manni
þætti það eðlileg lausn á máli,
Kosmngabaráttan er milli íhaldsíns
og Framsóknarflokksíns
Framhald af 1. slSu.
sívaxandi fátækraframfæri og
aukinni skuldasöfnun, án þess
að fjárhagur bæjarins fari í
kalda kol? Er hægt að fylgja
þeirri stefnu, sem ihaldið hefir
haft á seinasta kjörtímabili, til
frambúðar?
Hver hugsandi kjósandi hlýt-
ur að svara þeirri spurningu
neitandi. Ef hann vill viðrétt-
ingu á fjárhag bæjarins og við-
reisn atvinnulífsins í bænum
verður hann að tryggja það með
atkvæði sínu, að aðrir fari með
stjórn bæjarins en íhaldið á
næstu árum.
Hverjir eiga að
taka við?
Margir standa i þeirri mein-
ingu, að hætti íhaldið að stjórna
bænum hljóti socialistar og
kommúnistar að taka við.
Þessir sömu menn halda því
áfram að styðja íhaldið, þótt þeir
séu sáróánægðir með stjórn
þess, vegna þess, að þeir treysta
socialistum og kommúnistum
enn ver til að fara með stjórn
bæjarins. Kröfur þessara flokka
um þjóðnýtingu og bæjarrekst-
að lífsframfæri heillar höfuð-
borgar væri gustukagjöf.
Fyrir höfuðstaðinn er ekki
nema ein leið opin til að halda
við heiðri sínum og sjálfstæði,
og það er með því einu móti að
minnka dýrtíðina í bænum til
mikilla muna, frá því sem nú
er og verið hefir um mörg ár.
Ég vil nefna nokkur dæmi um
viðfangsefnin i baráttunni við
dýrtíðina og verða hin einstöku
atriði rædd síðar hér i blaðinu.
Vöruverð hefir lækkað hér í
bænum fyrir störf kaupfélag-
anna, sem staðið hafa í skjóli
Sambandsins. Smákaupmenn
hafa líka lækkað vegna sam-
keppninnar og dregið úr láns-
verzlun. Ef smákaupmenn í
Rvík mynduðu sína eigin heild-
sölu og keyptu inn í félagi, eins
og stéttarbræður þeirra gera
erlendis, þá myndi hagur smá-
kaupmanna batna og þeir jafn-
framt geta lækkað vöruverð til
viðskiptavina sinna.
Fisksalan í bænum er í sorg-
legu ólagi. Varan mjög dýr og
seld á vanræktari stöðum held-
ur en leyft er í nokkrum menn-
ingarbæ á stærð við Rvík. Fram-
sóknarfélagið hér i bænum hefir
undirbúið tillögur um nýtt
skipulag á fisksölunni í bænum,
þar sem bæði er tryggt fullt
hreinlæti í fiskbúðunum og
verðið stórlækkað. Mun ég skýra
þær tillögur hér í blaðinu á
morgun.
Bæjarbúar eiga nú erfitt með
að fá lóðir til leigu undir hús og
lönd til ræktunar. Úr þessu má
bæta með því að leigja lönd og
lóðir miklu ódýrara en nú er
gert. Við það lækkar húsaleigan
i bænum og þúsundir af bæjar-
búum gætu ræktað grænmeti til
heimilisþarfa, jafnframt því, að
þeir stunda atvinnu í bænum.
Húsaleigan í bænum er of há.
ur benda til þess að hrundið
myndi verða enn meira undir
handleiðslu þeirra, ef þeir
stjórnuðu einsamlir.
Það er líka vitanlegt að þess-
ir flokkar geta ekki fengið meira
en sex menn kosna. Þeir munu
fá færri atkvæði samanlagt
nú en í Alþingiskosningunum
seinast. Því veldur hin megna
óánægja með „samfylkinguna"
innan Alþýðuflokksins, og að
þessir flokkar hafa enn minna
traust vegna bæjarmálanna en
landsmálanna. Þeim hefir
hvergi heppnast forusta í bæj-
armálum, en í landsmálum hef-
ir Alþýðuflokkurinn gert marg-
vislegt gagn í samvinnu við
Framsóknarflokkinn.
Eini möguleikinn til þess að
hnekkja meirihlutavaldi íhalds-
ins og skapa starfshæfa stjórn
í bænum er að Framsóknar-
flokkurinn fái tvo fulltrúa
kosna og þar með úrslitavald í
bæjarstjórninni.
Sé miðað eingöngu við úrslit
Alþingiskosninganna seinustu
virðast þeir möguleikar ekki
miklir. En þar ber þess að gæta,
að þær kosningar voru hér í
Að réttu lagi eiga húsin ekki að
gefa hærri vexti en sem svar-
ar því, sem útvegurinn og land-
búnaðurinn geta borgað af
framleiðslunni, því að þar er
grundvöllurinn, sem öll þjóðar-
afkoman hvílir á. Ef ekki er
unnt að hækka verð á sjávar-
afurðum frá því sem nú er, þá
sýnist alveg fullvíst að beita
verður húsaleigulögum hér í
bænum til að koma á samræmi
milli húsaleigu og framleiðslu-
verðs.
Önnur áhrifamikil leið er til
að koma heilbrigðara verð-
lagi á hér í bænum, og einkum
til að mæta þörfum hinnar upp-
vaxandi kynslóðar er samvinna
i húsagerð. Bærinn kæmi þá upp
miklu verkstæði, einskonar
steinsteypugerð, þar sem menn
gætu steypt steina í sín eigin
hús, um vetrartímann, og sum-
ir smíðað sér nauðsynlega hús-
muni. Þeir sem efast um að
þetta sé framkvæmanlegt ættu
að kynna sér hvernig Finnlend-
ingar steypa hús í miklu frosti
um vetur, og hversu Englend-
ingar telja ekki of seintækt að
hlaða hús sín úr litlum steypt-
um steinum.
Leiðin til að rétta Reykjavík
við úr þeirri eymd sem tekju-
hallaframleiðslan leiðir yfir bæ-
inn, er sú, að koma hverri ein-
stakri grein framleiðslunnar í
það horf, að hægt sé að keppa á
jöfnum grundvelli við nábúana
í öðrum löndum. Ef Svíar gera
húsgögn 50% ódýrari en við og
Norðmenn veiðarfæri 30% ódýr-
ara, þá er engin leið fyrir land-
ann, ef hann á að lifa meðal
menningarþjóðanna, annað en
að minnka dýrtíðina í landinu,
þar til við stöndum jafn vel að
vígi og þeir, sem nú taka af okk-
ur hvern markað í fyrsta leik.
J. J.
bænum ekki sóttar af Framsókn-
arflokknum af neinu kappi,
enda er það margsinnis játað af
Morgunblaðinu að Framsóknar-
flokkurinn eigi miklu meira
fylgi í bænum en þær kosningar
sýndu.
Það er fjölmargt sem gerzt
hefir síðan að listi Framsóknar-
flokksins var birtur og undir-
búningur bæjarstjórnarkosn-
inganna byrjaði, er bendir til
þess, að Framsóknarflokkurinn
muni vinna glæsilegan sigur og
fá tvo menn kosna. Flokknum
hafa á þeim tíma bætzt margir
nýir áhugasamir stuðnings-
menn, sem telja að úrslitavald
flokksins í bæjarstjórninni
myndi heilladrýgst fyrir bæinn.
Eðlilegur flótti
frá íhaldinu.
Hin vaxandi óánægja með
stjórn íhaldsins á bænum mun
orsaka verulegt fylgishrun hjá
því og þetta fylgi mun koma yf-
ir til Framsóknarflokksins.
Verkamenn, iðnaðarmenn og
fleiri láglaunamenn, sem fylgt
hafa íhaldinu fyr að málum,
sjá það líka alltaf betur og bet-
ur að þeir hafa enga sameigin-
lega hagsmuni með þeirri höfð-
ingja- og heildsalaklíku, sem
stjórnar íhaldsflokknum og not-
ar hann aðeins til þjónustu fyr-
ir sig. Þeir eru einnig mótfalln-
ir þjóðnýtingarkenningum soci-
alista og kommúnista og hin víð-
tæka atvinnubótavinna hér i
bænum er þeim heldur ekki að
skapi. Við úthlutun opinbers
fjár til atvinnuaukningar eru
þeir fylgjandi þeirri stefnu
Framsóknarflokksins, að veita
því til styrktar hinni arðbæru
framleiðslu á þann hátt að það
örfi framtak einstaklinganna
eins og t. d. jarðræktarstyrkur-
inn og aðrir styrkir til landbún-
aðarins, sem bundnir eru því
skilyrði að einstaklingarnir geri
enn meira á móti. í þessum efn-
um skilja leiðir þeirra og íhalds-
ins, sem stöðugt er að heimta
meira fé af rikinu til atvinnu-
bóta. Hinsvegar falla skoðanir
þeirra og Framsóknarflokksins
þar saman eins og í fleiri mál-
um og gera það að verkum, að
þeir munu veita honum styrk
sinn í kosningunum.
Málefni ofí fram-
bjóðendur
tryggja Fram-
sóknarflokknum
sig'ur.
En það, sem mest dregur þó
fylgi að Framsóknarflokknum,
eru þó málefni hans og þeir
glæsilegu fulltrúaefni, sem hánn
hefir í kjöri.
Framsóknarflokkurinn hefir
átt allra flokka mestan þátt í
þeirri einu lífvænlegu atvinnu-
aukningu, sem orðið hefir hér
á kjörtímabilinu, en það er iðn-
aðurinn. Hann á tilveru sína
fyrst og fremst innflutnings-
höftunum að þakka. Þau voru
sett á gegn hamrömum fjand-
skap allra annara flokka. Al-
,,AUt er bctra
en íhaldið"
/ Alþýðublaðinu 1933
birtist grein eftir núv.
framkvœmdarstjóra Al-
þýðusambandsins, Jónas
Guðmundsson. Þar stóð m.
a.:
„Ég skal taka það fram,
að af tvennu illu, teldi ég
miklu heppilegra að semja
við íhaldið, en við Fram-
sókn, ef Alþýðuflokk-
urinn þyrfti á því* að
halda, því þó seint gangi
með það eina mál, sem Al-
þýðufl. hefir unnið að með
ihaldinu — kjördœmamál-
ið — mjakast það þó í átt-
ina, en af samvinnunni við
l^Framsókn á undanförnum
sárum er enginn sýnilegur
ávöxtur, heldur svik á svik
ofan, við hvert einasta
mál, sem Alþýðufl. var
nokkurs virði“.
í kosningunum, sem
fóru fram nokkru áður,
hafði J. G. í samrœmi við
þessar kenningar sinar
gert bandalag við ann-
an íhaldsframbjóðandann,
í Suður-Múlasýslu, Magn-
ús Gíslason sýslumann,
að þeir yrðu kosnir
saman af flokksmönnum
þeirra en meðframbjóð-
endur þeirra sviknir. Með
þessu átti að fella þing-
menn Framsóknarflokks-
ins. Það tókst ekki, en
þetta bandalag bar þó
þann árangur, að þeir Jón-
as og Magnús fengu saman
113 atkvœði!
þýðuflokkurinn barðist gegn
þeim í fyrstu, því þau myndu
draga úr „vinnu við uppskipun
og í pakkhúsum". Kommúnistar
og íhaldsmenn hafa barizt gegn
þeim fram á seinustu stundu.
Framsóknarflokkurinn er eini
flokkurinn, sem hefir bent á
hina réttu leið til almennrar
kauphækkunar. Hún er ekki sú,
að hækka kaupið, því það leyf-
ir ekki geta atvinnuveganna.
Hún felst í því að minnka dýxtíð-
ina. Á þessu kjörtímabili bæjar-
stjórnarinnar hefir þessi stefna
Framsóknarflokksins sýnt glæsi-
legan árangur i verki. í fjöl-
mörg ár hafa Framsóknarmenn
ráðlagt reykvískum verkamönn-
um að minnka dýrtíðina
með kaupfélagsstarfsemi. For-
sprakkar verkamanna hafa ver-
ir þessu mótfallnir fram á sein-
ustu ár. Reynslan af Kaupfé-
lagi Rvíkur og nágrennis sann-
ar hvorir hafi haft réttara fyrir
sér í þeim efnum, Framsóknar-
menn eða forsprakkar samfylk-
ingarlistans, sem áður fyr hafa
svívirt kaupfélögin í orði og
verki.
Framsóknarflokkurinn hefir í
efstu sætum á lista sínum tvo
þekktustu og hugkvæmustu at-
t hafnamenn landsins, JónasJóns-
S son og Sig. Jónasson. Enginn nú-
(Framhald á 4. síðu.)