Nýja dagblaðið - 12.04.1938, Qupperneq 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
XYJA DAOBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
Ritst j ómarskrif stofumar:
Lindarg. 1 D. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Lindargötu 1D. Sími 2323.
Eftir kl. 5: Síml 3948.
Áskriftarverð kr. 2,00 á mánuði.
í lausasölu 10 aura eintakið.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Simar 3948 og 3720.
Hefir Sjálístæðis-
ílokknum snúizt
hugur aftur?
Þegar vakin var athygli á því
hér í blaðinu í vetur, að beiðnir
stórútgerðarmanna um opin-
bera hjálp eða ívilnanir hlyti að
leiða til þess, að fram yrði að
fara opinber rannsókn á hag og
rekstri togaraútgerðarinnar,
risu dagblöð Sjálfstæðismanna
upp með miklum þjósti og töldu
fjarstæðu að hreyfa slíku. í
rekstri togaraútgerðarinnar
væri ekkert, sem þyrfti að rann-
saka, sögðu þessi blöð. Þar væri
hver hlutur á sínum stað og
ekkert hægt að spara. Útgerðina
vantaði bara peninga, og þessir
peningar yrðu að koma úr rík-
issjóði.
Um sömu mundir var haldinn
fundur Sölusambands Isl. fisk-
framleiðenda, þar sem stórút-
gerðarmennirnir „gáfu tóninn“.
Grein Nýja dagblaðsins um
rannsókn togaraútgerðarinnar
var þar sérstaklega gerð að um-
talsefni og harðlega mótmælt
þeim ræðumönnum, er næst
standa Mbl. og Kveldúlfi. Þessir
ræðumenn töldu að N. dbl.
hefði með þvi að rita um málið
á þennan hátt gert sig bert að
hinum furðulegasta „fjand-
skap“ við togaraútgerðina.
Staðhæfðu þeir með hreinlegu
orðbragði, að ekki kæmi til
mála, að ganga að slíkri rann-
sókn. Ríkið ætti að telja út um-
yrðalaust þá peninga, sem tog-
araútgerðina vantaði, taka
skýrslur útgerðarmannanna
sjálfra, sem óvéfengjanleg gögn
í þessu máli og láta reksturs-
fyrirkomulag og aðra forsjón
„eigendanna“ afskiptalausa
eins og verið hefði.
Svo liðu nokkrir dagar. Þá
báru þeir Gísli Guðmundsson
og Skúli Guðmundsson fram
frumvarp Pramsóknarflokksins
um skipun nefndar til að rann-
saka hag og rekstur togaraút-
gerðarinnar. Það voru nákvæm-
lega sömu vinnubrögðin og N.
dbl. hafði áður bent á, og þá
voru fordæmd bæði af íhalds-
blöðunum og stórútgerðar-
mönnum á fundi S. í. F. En nú
var komið nýtt hljóð í strokk-
inn, því að formaður Sjálf-
stæðisflokksins, Ólafur Thors,
lýsti yfir því við 1. umræðu frv.,
að hann teldi samþykkt þess
eðlilega og að flokkurinn myndi
greiða því atkvæði. Og nú er
frv. gengið gegnum allar um-
ræður í neðri deild og komið til
efri deildar.
Um þessa breyttu afstöðu í
herbúðum Sjálfstæðisflokksins
mátti segja: Batnandi manni
er bezt að lifa. Og full ástæða
var til að vera ánægður með þá
hugarfarsbreytingu, sem þarna
virtist hafa átt sér stað. En í
Mbl.á laugard. er aftur byrjað að
tala í hinum gamla „tón“ um
þetta mál. Auðvitað breytir það
ekki gangi málsins héðan af á
Alþingi, enda nóg atkvæða-
magn til að koma frv. fram án
Sjálfstæðismanna. En það er
leiðinlegt til þess að vita, ef
sigur heilbrigðrar skynsemi í
Sjálfstæðisflokknum hefir svo
skammvinnur oxðið, sem Mbl.-
greinin á laugardaginn gefur til
kynna.
Alþýðublaðíð, Sígur-
jón og Guðmundur
Alþýðublaðið heldur áfram að
klifa á því að ábyrgir jafnaðar-
mannaflokkar í öðrum löndum
vilji heldur lögfestingu á kaupi
en gerðardóm.
í nýútkomnu áliti vinnulög-
gjafarnefndar, undirrituðu af
tveimur Aiþýðuflokksmönnum,
Sigurjóni Á. Ólafssyni og Guð-
mundi Guðmundssyni, eru veitt-
ar athyglisverðar upplýsingar
um þetta atriði.
Þar segir á bls. 17 að stjórn
Staunings hafi leyst vinnudeilu
1933 og 1936 með gerðardómi.
Á bls. 22—23 segir að á þingi
1922 hafi norskir jafnaðarmenn
og kommúnistar í samvinnu við
vinstri menn sett lög um gerðar-
dóm í vinnudeilum og þessi
gerðardómur hafi kveðið upp
ekki færri en 111 dóma. Þess er
hvergi getið 1 nefndaráliti, að
jafnaðarmenn í Noregi hafi
nokkurntíma lagt til að lögfesta
ákveðið kaupgjald.
Á bls. 54 segir að Leon Blum
hafi komið á vinnulöggjöf
haustið 1936, þar sem gert sé
ráð fyrir gerðardómi, ef sam-
komulag næst ekki milli aðila.
Þess er hvergi getið að lögfest
hafi verið þar ákveðið kaupgjald
eða verkamannaflokkarnir gert
það að tillögu sinni.
Enginn efar það, að Sigurjón
og Guðmundur hafi meiri þekk-
ingu í þessum efnum en rithöf-
undur Alþýðublaðsins, enda er
vitnisburður þeirra á allt aðra
leið.
Frásögn þeirra sannar, að þeg
ar jafnaðarmenn hafa leyst
kaupdeilu með löggjöf hafa þeir
valið gerðardómsleiðina, vegna
þess, að hún er réttlátasta að-
ferðin og með henni er skapað
áhættuminnst fordæmi.
,Útgjaldahæstu‘ {járlog
Morgunblaðið er aftur farið
að tala um „útgjaldahæstu fjár-
lögin“. Hvað há hefðu útgjöld
ríkissjóðs orðið á þessu ári, ef
allar hækkunartillögur íhaldsins
á seinasta þingi hefðu verið
samþykktar? Hversu mikill hefði
tekjuhalli ríkissjóðs orðið, ef
hann hefði jafnframt verið
sviptur þeim tekjustofnum, sem
íhaldsmenn vildu afhenda bæj-
arfélögum og stórútgerðarmönn
um? Þegar Morgunblaðið hefir
svarað þessum spurningum
verður hægt að ræða við það um
„útgjaldahæstu fjárlög“ og
„mestan tekjuhalla“.
Skáld hinna nvin bnnaðarhátta
Ljóðabók eflir Gudmund Inga
kemur út næsftu dag-a
Innan fárra daga kemur á
markaðinn ný ljóðabók eftir
ungan, vestfirzkan höfund,
Guðmund Inga Kristjánsson
frá Kirkjubóli í Önundarfirði.
Þótt Guðmundur Ingi sé
ungur að aldri, um þritugt, og
þetta fyrsta bók hans, munu
ljóð hans kunn þorra manna.
í kvæðum þeim, sem birzt
hafa eftir hann í blöðum og
tímaritum, hefir hann tiðast
slegið á aðra strengi heldur en
skáld samtíðarinnar. Yrkisefni
sin sækir hann flest til sveit-
anna og yrkir um lífið þar og
störfin á svipaðan hátt og
Jeppe Aakjær um daglegt lif
og vinnu józka bændafólksins.
Guðmundur Ingi er fæddur
og uppalinn að Kirkjubóli við
Önundarfjörð, innsta bænum í
byggðinni. Þar hefir faðir hans,
Kristján Guðmundsson, búið
alla sína búskapartíð. Barn að
aldri byrjaði hann að yrkja
vísur og kveðast á við systkini
sín, sem eru skáldmælt öll þrjú,
eins og fleiri nánustu ættmenna
hans, þar á meðal Kristján
faðir hans.
Á unga aldrl byrjaði Guð-
mundur Ingi að starfa i ung-
mennafélagsskapnum og gerð-
ist þar fljótlega mjög liðtækur.
Hefir hann um langt skeið ver-
ið forvígismaður vestfirzkra
ungmennafélaga um flesta
hluti.
Þegar honum óx enn þroski,
fór hann til náms í þann hér-
aðsskóla landsins, sem elztur er
af þeim, er reistir hafa verið á
heitum stöðum, alþýðuskólann
á Laugum í Þingeyjarsýslu.
Síðar stundaði hann tveggja
vetra nám við samvinnuskól-
ann, en hvarf að loknu námi
heim til ættstöðva sinna til bú-
sýslu og ræktarstarfa.
Uppeldi og menntun Guð-
mundar Inga hefir mjög stefnt
að því, að þroska skáldgáfu
hans. Innan vébanda ung-
mennafélaganna var ekki
þröngt um slíkan mann. Þar
var um nóg viðfangsefni að
velja, sem gátu í senn bæði
eflt félagsskapinn og hann
sjálfan.
Hann var líka alinn upp i
grennd við einn af héraðsskól-
unum, og einmitt þann, sem er
í nánustum og traustustum
tengslum við ungmennafélögin.
Síðar naut hann þó i miklu rík-
ara mæli hins frjóa og heilbrigða
anda alþýðuskólanna og sam-
vinnunnar í landinu.
Guðmundur Ingi hefir verið
hér í bænum nú um hríð og
undirbúið prentun og útkomu
bókar sinnar. Hefir Nýja dag-
blaðið átt við hann tal og fer
hér á eftir útdráttur úr því.
— Hvenær kemur bók þín út?
— Ég býst við, að hún komi
í bókabúðir eftir hálfan mán-
uð. Hún nefnist Sólstafir, og er
um 120 blaðsíður að stærð.
Kvæðin eru um fimmtíu alls.
— Yrkirðu ekki mest um
sveitalífið enn sem fyrr?
— Jú. Fyrri hluti bókarinnar
eru að mestu sveitaljóð. Þar
fléttast saman náttúrulýsingar
og lýsingar á daglegum störf-
um. Ég kveð ekki aðeins um
mjólk, heyþurrk og gimbrar,
heldur líka um sáðsléttur, vot-
hey og salat og annað það, sem
tilheyrir búnaði hins nýja tíma.
Einnig er mikið af kvæðum,
sem varða ungmennafélögin,
héraðsskólana, sem ég á fram-
ar öðru að þakka þroska minn
og menntun. Og að sjálfsögðu
á ástin líka sinn reit, þarna sem
annarsstaðar.
Aftast í bókinni eru sögu-
kvæði, sem flest eru sótt 1
Landnámabók eða Sturlungu
— Frá hvaða árum eru kvæð-
in einkum?
— Flest kvæðanna eru frá
seinustu árunum; mörg alveg
ný. Fyrsta kvæðið 1 bókinni var
ort 22. marz i vetur. Það er
yngst. Elzta kvæðið orti ég
seytján ára gamall árið 1924.
Það er um Önundarfjörð. Um
margra ára bil hefir það verið
notað sem söngur byggðarinnar
á samkomum og við önnur slík
tækifæri.
Ég vildi gjarnan minnast á
eitt kvæði, sem heitir Stjörnu-
lundur og er ort um lítinn trjá-
lund í skrúðgarðinum heima á
Kirkjubóli.
Fyrir nokkrum árum siðan
kom sú þraut í esperanto-blaði
einu, hvernig tíu tré gætu
myndað fimm raðir þannig, að
fjögur tré stæðu í hverri röð. Ég
leysti þessa þraut og það á svo
áþreifanlegan hátt, að ég gróð-
ursetti tiu reyniplöntur í garð-
inum heima. Það er Stjömu-
lundurinn, sem ég orti svo síð-
ar um. Á þennan trjáreit hafa
söngvarar frá Tyrol, sem eitt
GVÐM. INGI KRISTJÁNSSON.
sinn gistu að Kirkjubóli, minnzt
á skemmtilegan hátt í sænsku
esperantoblaði.
— Hvenær byrjaðir þú að
að yrkja?
— Sem smábarn. Sjö ára
gamall gat ég sett saman
vísur með réttum stuðlum og
endarími.
Þessi ljóðhneigð dvínaði
aldrei. Ég gerðist ungmennafé-
lagi, þegar ég hafði aldur til og
orti kvæði í blað félagsins.
í Laugaskóla stofnaði ég á-
samt tveimur herbergisfélögum
mínum, öðrum úr Dölum en
hinum úr Svarfaðardal, svo-
nefnt Hendingafélag. Að lok-
inni skólavistinni gáfum við
skólanum bókina, sem höfðum
skrifað vísur okkar í . Hún
er nú geymd í bókasafni skól-
ans. í bók minni verður eitt
kvæði frá þessum tíma.
— Hvert er uppáhaldsskáld
þitt?
— Józka skáldið Jeppa Aa-
kjær. Það er nú liðinn meira
en áratugur síðan ég las fyrst
Rugens Sange eftir Jeppe Aa-
kjær.
Síðan hefir sú bók og annað,
sem Jeppe Aakjær hefir ritað,
orðið mér sérstaklega hjartkær.
Og vel má vera að skáldskapur
minn hefði hneigzt í aðra átt,
ef ég hefði aldrei kynnzt bókum
hans. J. H.
Káputau -- Dragtaefni
nýkomín -- fjölbreytt úrval
Verksmíðj uútsalan
Gefjun - Iðunn
Garnir
Kaupum saltaðar, vel verkaðar gamir og
langa úr kindum, kálfum, nautum og
svínum.
Garnastöðin, Reykjavík,
Simi 4241.