Nýja dagblaðið - 24.07.1938, Síða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
Málverkasýníngin
í Míðbæjarskólanum
Gunnlaugur Blöndal: Alexandrine drottning.
XÝJA DAGBLAÐBB
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjórl:
ÞÖRARINN ÞÓRARINSSON.
Ritstj órnarskxif stof umar:
Lindarg. 1 D. Slmar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Lindargötu 1D. Simi 2323.
Eftir kl. S: Simi 3948.
Áskriftarverð kr. 2,00 á mánuðl.
t lausasölu 10 airra eintakið.
Prentsmlðjan Edda h.f.
Símar 3948 og 3720.
Fögnuður yfír
erfíðleikunum
ÞaS er útlit fyrir að yfirstand-
andi ár verði fjárhagslega erfitt
fyrir þjóðina. Sökum aflaleysis
og markaðsvandræða undan-
farinna ára, er nú tilfinnanleg-
ur skortur erlends gjaldeyris
og þar sem fiskaflinn brást
einnig í vetur og verð á síldar-
lýsi, ull og fleirum útflutnings-
vörum hefir stórfallið seinustu
mánuðina, eru allar horfur fyr-
ir, að þessir örðugleikar fari
vaxandi. Ef við þetta bætist svo
einnig lítill sildarafli, má búast
við meiri örðugleikum á næst-
unni en þjóðin hefir vanizt um
langt skeið.
Það mætti ætla, að slík tíð-
indi væru mönnum annað en
fagnaðarefni. Svo mun lika
vera yfirleitt. En til eru þó
nokkrar undantekningar og úr
tveimur áttum hefir mátt
kenna verulegrar gleði yfir
þeim örðugleikum, sem nú virð-
ast í nánd.
í blöðum heildsalanna hefir
undanfarna daga verið auð-
velt að finna niðurbældan fögn-
uð yfir hinum vaxandi örðug-
leikum. Þessi mikla eyðslustétt,
sem notið hefir ranglátra
gróðamöguleika, hyggst að nota
fj árhagsvandræðin til að skapa
tortryggni og andúð gegn ríkis-
stjórninni, með því að kenna
henni um allt, sem miður fer.
Heildsalarnir gera sér vonir um
að erfiðleikarnir geti orðið und-
irstaða þeirrar rógsherferðar,
sem hjálpi þeim til valda.
Öllu meira er þó fögnuðurinn
áberandi í málgögnum kom-
múnista og hinna svonefndu
Héðinsmanna. Það er viður-
kennd reynsla að kommúnism-
inn getur ekki þrifizt, nema á
krepputímum. Vegna erfiðra
kringumstæðna eru verkamenn
þá móttækilegastir fyrir bylt-
ingar- og mannhaturskenning-
ar kommúnismans. Á slíkum
tímum reyna kommúnistar líka
að láta mest á sér bera með æs-
ingafundum, sendinefndum til
bæjarstjórna og ráðherra, hóp-
göngum og öðrum þvílíkum að-
ferðum og látum, sem vekja á
þeim athygli og koma ýmsum
auðtrúa mönnum til að halda
að þeir séu raunverulega að
vinna fyrir verkalýðinn af ein-
lægni. En reynslan af slíku
framferði kommúnista hefir
hvarvetna orðið sú, að þeir
hafa engu áorkað verkalýðnum
til gagns, enda ekki til þess ætl-
azt. En hinsvegar hafa þeir með
þessu framferði skapað hinn á-
kjósanlegasta jarðveg fyrir fas-
ismann, þar sem leiðtogum hans
hefir þar gefizt tilefni til þess
að sýna þá hættu, sem af kom-
múnismanum stafaði. Er það
engan veginn of mikið sagt, að
kommúnistar hafi raunverulega
með slíkum æsingum og upp-
þotsstarfi átt meginþátt í sigri
fasismans, þar sem hann hefir
komizt til valda.
Það er auöséð, að kommún-
istar hugsa sér gott til glóðar-
innar næsta haust og vetur.
Blað þeirra skrifar orðið í sama
tón og á árunum 1931—34, þegar
ólæti þeirra voru sem mest. —
Sendinefndir þeirra eru þegar
komnar á stúfana og með haust-
inu eiga æsingafundirnir og
kröfugöngurnar að byrja.
Kommúnistar munu telja sér
trú um góðan árangur af þessum
vinnubrögðum. Heildsalarnir
vonast líka eftir betri uppskeru
af rógi sínum, ef erfiðleikarnir
vaxa. Báðir treysta þeir á, að
örðugleikarnir muni lama mót-
stöðukraft og dómgreind þjóðar-
innar.
Reynslan mun sýna, að spekú-
lantarnir og húsbændur komm-
únista í Moskva eru að þessu
leyti jafn fáfróðir um skapgerð
þjóðarinnar og að örðugleikun-
um verður ekki mætt með upp-
gjöf og vonleysi. Þjóðin hefir á
umliðnum öldum sigrazt á meiri
erfiðleikum, þó kringumstæð-
urnar væri örðugri, og sá hluti
hennar verður enn miklu stærri,
sem er fús til að fórna miklu
fyrir sjálfstæðið og frelsið, en
hinir, sem í blindni munu
fylgja handleiðslu heildsalanna
og kommúnista.
Fögnuður þeirra yfir erfið-
leikunum mun því ekki haldast
lengi.
Skemmtlferdír
tll útlanda
í viðtali við formann Gjald-
eyrisnefndar, sem nýlega birt-
ist hér í blaðinu, skýrði hann
frá því, að fjöldi manna hefði
farið utan, án þess að fá gjald-
eyrisleyfi hjá nefndinni, og léti
nefndin nú fara fram athugun
á því, hvernig þeta fólk hefði
fengið gjaldeyri til fararinnar.
Þess ber að vænta, að gjald-
eydisnefnd fylgi þessu máli fast
eftir, og sjái svo um að hlut-
aðeigandi fólk, verði tilneytt að
gefa fullnægjandi og rétta
skýrslu, en ekki verði komið við
neinum málaflækjum og undan-
drætti. Ættu slíkar upplýsingar
að geta orðið talsvert til leið-
beiningar um það, hvort ekki
væri hægt að skapa öruggara
aðhald í þessum efnum.
En eins og nú er ástatt í gjald-
eyrismálum þjóðarinnar ætti
öllum að vera ljóst, að stemma
verður stigu fyrir skemmtiferða-
lögin til útlanda og aðra óþarfa
eyðslu á gjaldeyristekjum þjóð-
arinnar. Er líka áreiðanlega
vaxandi skilningur á því, að vel
geti svo farið að grípa beri til
róttækari ráðstafana í þessum
málum en áður hafa þekkzt.
aifeins Loftur.
(Framhald a/ 1. síðu.)
höfn og Kjarval gat heldur ekki
orðið með i þetta skiptið.
í fremsta herberginu eru mál-
verk Kristínar Jónsdóttur. Af
málverkum hennar vekja
kannske blómamyndirnar mesta
athygli, enda má segja, að hún
hafi ein íslenzkra málara lagt
fulla alúð við að mála litfagrar
skrautjurtir. Málverk hennar
frá Jökulsá á Sólheimasandi, er
einnig glæsilegt og voldugt með
sínum dimmbláa litblæ, sem
Kristínu er svo tamur.
í næstu stofu drottnar Jón
Þorleifsson. List hans hefir á
siðustu árum tekið nokkrum
svipbreytingum, og jafnhliða
því hefir hann gersamlega yfir-
stigið þá einhæfni, sem nokkuð
gerði vart við sig hjá honum um
skeið. Tvö málverk hans frá
höfninni vekja strax athygli
gestsins; þau munu vera með
seinustu verkum Jóns. Af öðru
þeirra birtist mynd hér í blað-
inu.
Þriðja stofan er helguð Gunn-
laugi Scheving að mestu. Marg-
ur minnist, að Scheving var á
fyrstu árum sínum talinn ein-
hver hinn efnilegasti í hópi
ungu málaranna. En ýmsum
mun þykja sem hann fari nú
mjög að nálgast öfgar. Mörg
hans nýju málverk eru einskon-
ar litasamsteypur og mennina
leitast hann gjarna við að sýna
allmiklu stórhrumalegri heldur
en þeir eru í daglega lífinu.
Einna bezt af þeim málverkum
sem Gunnlaugur sýnir að þessu
sinni, er Vetrarlandslag. Yfir
því hvílir hinn sanni blær ís-
lenzks vetrar. Það er óefað eitt-
hvert bezta málverk sinnar teg-
undar, sem við eigum.
Finnur Jónsson sýnir allmörg
málverk, flest af hraunum og
gígum og bátum og fiskimönn-
mu. Þau eru flest skyld. Hið úfna
hraun og dimmu gígir, hinn
úfni sær og mennirnir, sem þar
heyja glímu sína, eru hans
uppáhalds viðfangsefni. Og þar
er áreiðanlega ekki um neina til-
viljun að ræða.
Jóhann Briem hefir valið sér
það hlutskipti aö lýsa fólkinu
sjálfu.Hann virtist nú vart sinna
öðru, eftir þessari sýningu að
dæma. Hinar brúnu litasam-
setningar hans varpa undarleg-
um og myrkum svip yfir fyrir-
myndirnar. Eitt af málverk-
unum, er hvað mest seiðmagn
hefir, er af strák með hendurn-
ar í buxnavösunum, óráðnum
og albúnum í hvað, sem er,
þótt lágvaxinn sé.
í innstu stofunni er höfuð-
setur Gunnlaugs Blöndals.
Veröld hans er björt og fögur.
Mannamyndir hans eru yndis-
legar í sínum ljósu og skæru lit-
um. Mildi sumarsins túlkar
hann á annan hátt en títt hefir
verið með íslendingum. Það
málverk, sem maður veitir á-
reiðanlega fyrst athygli, er
drottningarmyndin, beint gegn
dyrunum. Það er fyrsta nýtízku
málverkið, sem gert hefir verið
af drottningunni. Það er ekki
hið ytra drottningarskrúð, sem
Blöndal hefir lagt aðaláherzlu
á, heldur hin innri aðals-
mennska. Sá drottningdómur
ljómar af hverjum drætti.
Gunnlaugur Blöndal er óefað
einn af okkar snjöllustu málur-
um. í sumar munu vera tíu
ár liðin frá því, að hann hélt
sína fyrstu sýningu í Kaup-
mannahöfn. Þau málverk, er
hann sýndi þar, voru talin í
senn bera svip íslands, sem
hafði fóstrað hann, og Parísar,
þar sem hann hafði numið list
Arí Jóhannesson |
Hann andaðist á St. Jóseps-
spítalanum í Landakoti þann
20. þ. m. eftir erfiða sjúkdóms-
legu og verður borinn til moldar
á morgun.
Ari Helgi — svo hét hann fullu
nafni — var fæddur að Ytri-
Tungu á Tjörnesi 5. des. 1888
og var því á fimmtugasta aldurs-
ári, er hann lézt. Foreldrar hans
voru hjónin Jóhannes Jóhann-
esson, Guðmundssonar frá Síla-
læk, og Þuríður Þorsteinsdóttir
prests á Þoroddsstað, Jónssonar
prófasts í Reykjahlíð og er sú
ætt alkunn. Móðir Jóhannesar
föður Ara var Jóhann, systir Sig-
urjóns á Laxamýri föður Jó-
hanns skálds. — Bæði voru þau
hjón Jóhannes og Þuríður ágæta
vel gefin, hann hagyrðingur góð-
ur, en hún sönggefin og bók-
hneigö meira en almennt ger-
ist. Jóhannes andaðist fyrir fá-
(Framh. á 4. síðu.)
sína. Síðar þótti hann um of
hneigjast til notkunar sterkra
lita, en átti þó jafnframt til
nokkuð af dýpt og töfrum rökk-
ursins. Nú má segja, að hann
hafi snúið baki við því almenna
og leitist í málverkum sínum
við að draga það fram, sem er
séreiginlegt, og sé hinn mikli
meistari að fanga augnabliks-
svipbrigðin.
Nokkurir fleiri málarar eiga
minni ítök í sýningu þessari.
Ólafur Túbals túlkar sunn-
lenzka náttúrufegurð að sumri
og vetri. Eyjólfur Eyfells á þar
fjórar lahdslagsmyndir, áferð-
arfallegar og yfirlætislausar
eins og honum er títt. Frey-
móður Jóhannsson á tvær
myndir, sem kannske helzt um
of minna á leiktjaldamálarann.
Karen Agnete Þórarinsson á
aðlaðandi mynd af fólkinu á
heiðinni. Loks sýna þar mál-
verk sín tvær ungar konur, áð-
ur litt þekktar, báðar útlendar,
giftar íslenzkum mönnum, Greta
Björnsson og Inger Löchte.
Tveir listamenn sýna þar
höggmyndir, Ríkarður Jónsson
og Marteinn Guðmundsson. Um
list Ríkarðar er óþarfi að ræða.
Hann hefir fyrir löngu hafið sig
í hinn virðulegasta sess. Af hans
allra nýjustu verkum, sem eru
á sýningu þessari, má nefna
lágmynd af Jónasi Jónssyni, er
gerð hefir verið fyrir Akureyrar-
skóla, að beiðni skólameistar-
ans, mynd af Böðvari á Laug-
arvatni og konu hans og tákn-
mynd af sjómannaminnisvarð-
anum i Ólafsfirði, sem reistur
var nú fyrir fáum dögum. Alls
eru á sýningunni tíu verk Rik-
arðar, þar af níu mannamyndir
af þekktum íslendingum og
tveim Færeyingum.
Marteinn Guðmundsson er
ungur listamaður og efnilegur.
Hann er ættaður sunnan úr
Höfnum. Önnur mynd hans er
af tengdaföður hans, Bjarna
Sæmundssyni, en hin af stúlku-
barni, báðar vel gerðar. Mar-
teinn lærði í fyrstunni mynda-
mótun hjá Ríkaröi, en hvarf
síðar til náms erlendis.