Nýja dagblaðið - 12.08.1938, Blaðsíða 3

N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
3
XÝJA DAGBLAÐIB
Útgeíandl: Blaðaútgáfan hi.
RiUtJórt:
ÞÓRAKENN ÞÓRARINSSON.
RltstJ órnarskrlf stoíumar:
Llndarg. 1 D. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýslngaskrifstofa:
Llndargötu 1D. Síml 2323.
Eftir U. S: Síml 3948.
ÁskriftarverS kr. 2,00 4 mánuSl.
í lausasólu 10 aura eintakiS.
PrentsmiSjan Edda h.l.
Simar 3948 og 3720.
■ I—O — n — nmmemm o — n—o — c — h — d —f —»>
Þögnín um Knút
og Pétur
í dag er fimmti dagurinn síð-
an borgarstjóri kom heim úr síð-
ustu utanförinni og enn hefir
engin frásögn af erindislokum
hans verið birt í íhaldsblöðun-
um.
Hvað veldur þessari þögn?
íhaldsblöðin hafa þó hvað eft-
ir annað lýst því réttilega yfir,
að hitaveitan væri mesta áhuga-
mál bæjarbúa, og það er áreið-
anlegt, að þeir óska ekki eftir
öðru frekar en að fá sem gleggst-
ar upplýsingar um það, hvernig
þessum málum sé komið.
Þögn íhaldsblaðanna er því
þeim mun torskildari.
Það er nú líka næstum vika
síðan að Morgunblaðið lýsti yfir
að Knútur Arngrimsson „hefði
rofið tengsli sín við Sjálfstæðis-
flokkinn“, og vildi jafnframt
sanna, að enginn af forráða-
mönnum Sjálfstæðisflokksins
væri samþykkur kenningum
þeim, sem Knútur hélt fram á
Eiði 1. þ. m. En síðan hefir Vísir
tekið í sama strenginn og Knút-
ur og birt grein eftir Knút, þar
sem hann ber á móti því, að
hann hafi rofið tengsli sín við
Sj álfstæðisflokkinn.
Hvernig ber að skilja hina
vikulöngu þögn Morgunblaðsins
annarsvegar, en afstöðu Visis
hinsvegar? Hefir Morgunblaðið
og meirihluti flokksforingjanna
farið sömu leiðina og Vísir, fall-
izt á kenningar Knúts og ætlar
sér aö láta Sjálfstæðisflokkinn
taka upp vinnubrögð i samræmi
við þær?
Þetta er mál, sem fyrst og
fremst ýmsir Sjálfstæðiskjós-
endur vilja fá upplýst.
En í stað þess að fá þessar
upplýsingar eða greinargerð um
erindislok borgarstjórans, er al-
ræmdur óreglu- og óreiðumaður,
Árni frá Múla, látinn fylla dálka
Morgunblaðsins með heilabrot-
um um „siðgæði og göfug-
mennsku", og Kristján Guð-
laugsson eyðir heilum síðum af
Vísi undir glósur um „teknik"
útvarpsstjórans!
Hversu lengi geta fylgismenn
þessara blaða látið bjóða sér upp
á sllkt?
»Jórunnnrmálíð«
Greinar um málið í Vísi og
Alþýðublaðinu eru svo litilfjör-
legar, að ekki tekur að svara
því — nema örfáum orðum:
Bæði blöðin tala um „opin-
bera rannsókn" eins og „kina-
lífs-elexir“ sem allt geti upplýst.
Sannleikurinn er þetta: Vitna-
skyldan við opinbera rannsókn
og í meiðyrðamáli er hin sama,
sömu vitni yrðu yfirheyrð, mála-
færslumaður kæranda dregur
að sjálfsögöu fram hvert vitni
sem máli skiptir í stað dómara
í opinberu máli, sömu dómstólar
dæma málið að síðustu.
Málið verður nákvæmlega eins
upplýst, hvor leiðin sem valin
er — því að kvelja menn til
sagna í „opinberum rannsókn-
um“ með sveltu, tíðkast nú ekki,
þótt Vísir gefi í skyn að því
ætti að beita í þessu máli. Allt
skraf blaðanna um þessi atriði
er því heilaspuni einber. — Til
hvers væri líka einkamálaleiðin,
ef hún ekki leiddi sannleikann í
ljós?
Vísir segir að sneitt sé að Jón-
asi Jónssyni þar sem sagt er að
það hafi verið „algengt áður en
núverandi dómsmálaráðherra
tók við völdum, að sakamála-
rannsóknir“ eins og menn vilja
nú koma af stað gegn útvarps-
stjóra, hafi verið notaðar gegn
andstæðingunum.
Hver var dómsmálaráðherra
áður en núverandi dómsmála-
ráðherra tók við? Hver hafði
Pálma Loftsson undir opinberri
rannsókn, Einar á Ægi og nú-
verandi dómsmálaráðherra? —
Hver lagði Lárus Jónsson lækni
i einelti með „opinberri rann-
sókn“? Og allt var þetta gert
með viðeigandi blaðaskrifum og
níði.
Langar íhaldsflokkinn til að
fá þessa tegund af réttarfari?
Andstæðingar H. J. forsætis-
ráðherra hafa aldrei getað bent
á nokkurn andstæðing sem ráð-
herrann hafi misbeitt rannsókn-
arvaldinu gegn — aldrei neinn
flokksmann hans, sem hann hafi
ranglega hlíft — og þó eru þessir
drengstaular að narta í ráðherr-
ann fyrir að hafa ekki tekið af-
stöðu í máli sem er að fara til
dómstólanna.
Gagnvart dómsmálaráðherra
er bersýnilega fylgt reglu Knúts
Arngrímssonar, „að gefa and-
stæðingi sínum aldrei rétt í hve
smáu atriði sem er“ — hversu
vel og rétt sem hann gerir.
Ný fískimið
Samkvæmt fregn, sem birtist
í norsku blaði, kom botnvörp-
ungur frá Tromsö, Svalbard II,
nýlega heim með hlaðafla, ná-
lægt 120 smálestir saltaðs fiskj-
ar og 55 tunnur af lýsi.
Afla þennan hafði skipið feng-
ði í Barentshafi á 25. stigi aust-
lægrar lengdar. Var þar gnægð
af feitum og vænum þorski.
Á þessu svæði hefir ekki verið
fiskað áður og hafa því verið
fundin ný fiskimið. Mörg skip
eru nú komin á þessi nýju fiski-
mið.
Barentshaf liggur milll Nor-
egs, Spitzbergen, Franz Josefs-
lands og Novaja Semlja og er
mikið hlýrra en aðrir hlutar ís-
hafsins. Mesta djúp þess er talið
vera 500 metrar, en víðast er það
miklu grynnra.
Kaupið og lesið
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Skátahö!fðinginn Baden-Powell
Robert Stephenson Smyth
Baden-Powell lávarður, höfð-
ingi yfir hálfri þriðju milljón
skáta í 49 þjóðlöndum, og mesti
uppeldisfrömuður á síðari árum,
hefir siglt skipi sínu til íslands
til öxstuttrar heimsóknar. ’
Baden-Powell er maður á ní-
ræðisaldri. Hann er fæddur í
Englandi 22. febrúar 1857. Þeg-
ar á ungum aldri komu fram
hjá honum þau einkenni, er
síðar hafa þótt prýða hinn
fræga mann, þrautseigja, snar-
ræði og glaöværð. Hann var
mjög fjölhæfur unglingur. Hann
teiknaði og málaði, lék á hljóð-
færi, stundaði leiklist, fékkst
við veiðiskap og sjóferðir og
iðkaði iþróttir. í knattspyrnu-
flokki sínum var hann mark-
vörður. Sú saga er um hann
sögð frá æskuárunum, að eitt
sinn hafi kennari hans komið
að honum, þar sem hann sat á
háum stóli framan við píanó og
var að spila göngulag með tán-
um.
Baden-Powell gerðist her-
maður nítján ára gamall. Innti
hann af höndum herþjónustu
austur i Afghanistan og siðar í
Suður-Afríku, Indlandi og á
Malta. Hann tók þátt í hinu
svokallaða Aschanti-stríði í Efri-
Guinea og hafði þar á hendi
yfirstjórn liðssveitar innfæddra
manna. Árið 1889 var hann yf-
irhershöfðipgi í herferð Eng-
lendinga i Matabele í Suður-
Rhodesia.
Þegar Búastríðið brauzt út
var Baden-Powell herforingi
þar. Hann stjórnaði hinni frægu
vörn við Mafeking, sem var um-
setinn af her Búa í 217 daga.
Allan þann tíma varði hann
borgina gegn hörðum árásum
hinna hraustu Búa, mjög fálið-
aður. Þó átti hann einnig við
að stríða sjúkdóma, er hjuggu
tilfinnanleg skörð í hermanna-
sveit hans. Meðan á þessari um-
sát stóð hugkvæmdist honum
að skipuleggja sveit drengja til
njósna og sendiferða. Það var
vísir að skátafélagsskapnum.
Með óbilandi hugrekki og fá-
dæma langþoli tókst Baden-
Powell að verja Mafeking, þar
til honum barst liðstyrkur eftir
þrjátíu og einnar viku vörn.
Að Búastríðinu loknu vann
Baden-Powell í þrjú ár að því
að skipuleggja riddaralögreglu í
Suður-Af ríku-ríkj unum.
Nær fimmtugur að aldri hvarf
hann heim til fósturjarðarinn-
ar. En þegar heim kom, rak
hann fljótt augun í margshátt-
ar þjóðlífsmeinsemdir. Þar var
margt rotið og fúið, ekki hvað
sízt meðal æskulýðsins. Ridd-
aralegar dyggðir, drengskapur
og hugrekki, lutu oftast i lægra
haldi fyrir sérgæzku og hvarfl-
andahætti. Hann tók nú að
leita ástæðunnar fyrir því, að
fólkið í menningarlöndunum
stóð vlllimönnum austur í Af-
ríku að baki um siðgæði, hug-
dirfð og viljakraft. Árangurinn
af þessum heilabrotum var.
skátahreyfingin, ein glæsileg-
asta og gerhyglasta uppeldis-
hreyfing, sem til er.
Árið 1907 myndaðí hann hinn
fyrsta raunvérulega skátaflokk.
Það voru drengir úr Lundúna-
borg. Hann lét þá hafast við í
tjöldum úti á víðavangi og ala
önn fyrir sér sjálfa. Árið eftir
var bandalag enskra skáta
stofnað og um svipað leyti kom
bókin „Scouting for Boys“ út.
í þessari bók, sem enn er óhögg-
uð i sínu fulla gildi, lagði hann
drög að nýrri uppeldisaðferð,
sem miðuð var við lundarlag
æskulýðsins sjálfs og reist á
sjálfstamningu.
Það, sem gerðist á næstu ár-
um, gengur kraftaverki næst.
Skátahreyfingin breiddist óð-
fluga út og á örfáum árum festi
hún mjög traustar rætur i öll-
um löndum í vesturhluta álfunn
ar, og barst síðan til fjarlægari
ríkja. Nú er félagsskapur skáta
starfandi 1 fjörutíu og níu lönd-
um og skátar eru taldir ekki
færrí en hálf þriðja milljón.
Árið 1910 lét Baden-Powell
með öllu af hermennsku og
helgaði skátahreyfingunni ó-
skerta krafta slna og hefir gert
það æ siðan. Árið 1920 var hann
kjörinn alheimshöfðingi skáta.
Þessu mikla verki hefði að-
eins hínn óhvikuli og staðfasti
herforingi getað afkastað. —
Þekking hins gerhygla her-
manns og kunnleiki hans á
frumstæðum þjóðum, sannköll-
uðum náttúrubörnum, víðsveg-
ar í Afríku, var honum dýrmæt
reynsla. En mannþekking hans
var líka óskeikul. Þvi gat svo
vel tekizt um skátahreyfinguna
undir hans leiðsögu, að þetta
fór allt saman.
Þótt skátafélagsskapur hafi
verið byggður upp með dugnaði
og þekkingu og reynslu her-
manns, sem margskiptis hefir
átt i hinum blóðugustu hildar-
leikjum, ber hann boðskap frið-
arins. Eitt af markmiðum hans
er að knýja herveldin til þess
að leggja niður vopnin.
Eftir afturkomu sína til Eng-
lands kvongaðist Baden-Powell
ungri og athafnasamri konu.
Hefir hún innt af höndum svip-
að starf á meðal stúlkna og það,
er hann hefir framkvæmt meðal
drengja. Þau hjónin hafa eign-
azt tvær stúlkur barna og er
önnur þeirra, hin yngri, Heat-
her að nafni, í för með foreldr-
um sinum nú.
Lady Baden-Powell
Baden-Powell var veitt lá-
varðstign árið 1929. Heitir hann
þvi nú að réttu lagi Gillwell lá-
varður.
Þótt líkamsheilsu hans sé
tekið að hraka, sem vonlegt er
um mann á svo háum aldri, er
sálarþrek enn hið sama og
fyrr, og bjartsýni hans söm. í
kveðju, er hann sendi til allra
skáta á áttræðisafmæli sínu í
fyrra, lét hann orð falla á þessa
leið:
.... Ég vil láta ykkur alla
lifa eins langa og hamingjusama
æfi og ég hefi lifað. Það getið
þið með þvi að halda ykkur
sjálfum heilbrigðum og hraust-
um og hjálpsömum við aðra. Og
nú skal ég segja ykkur leyndar-
mál, sem skýrir fyrir ykkur af
hverju mér hefir allt af gengið
svona vel:
Ég hefi ávallt leitazt við að
halda skátaheitið og skátalögin
í öllu mínu starfi. Gerir.þú það,
þá bíður þín gæfa og gengi og
æfi þín verður full hamingju,
jafnvel þótt þú verðir áttræður.“
Þannig mæltist einum mesta
velgerðamanni heimsins á seinni
árum á áttræðis&fmæli sinu.
J. H.
Fulltrúafundur Nor-
ræna iélagsíns hald-
ínn hér að sumri
Samþykkt var í gær á fulltrúa-
fundi Norrænu félaganna, sem
nú stendur yfir I Borgá í Finn-
landi, að næsti fulltrúaíundur
skyldi haldinn á íslandi næsta
sumar. Fulltrúi Norræna félags-
ins á íslandi á fundinum er
Sveinn Björnsson sendiherra.
Ýms merkileg mál eru á dagskrá
fundarins, eins og stofnun nor-
ræns blaðamannaháskóla, rann-
sókn á landafræðibókum Norð-
urlanda, á sama hátt og félagið
lét endurskoða sögukennslubæk-
urnar, samvinna Norrænu félag-
anna við ferðafélög Norðurlanda
o. fl.
Ný deild af norræna félaginu
var stofnuð á Siglufirði 26. júní
sl. Forgöngumaður að stofnun
deildarinnar var Guðmundur
Hannesson bæjarfógeti og er
hann formaður. Ritari er Alfons
Jónsson, lögfræðingur, en Bald-
vin Þ. Kristjánsson skrifstofu-
(Framh. á 4. síSu.)