Tíminn Sunnudagsblað - 18.08.1968, Blaðsíða 17

músum, er í hafði verið dælt heila-
v'ökva úr óþj'álfuðum rottum. Ár-
angurmn varð sá, að mýsnar, sem
fengu heilavökvann úr þjálfuðu
rottunum, voru mun fljótari að
læra að þræða göngin en hinar.
Ályktunin er sú, að eins konar
minnisefni hafi myndazt í heilan-
um á rottum þeim, sem lærðu að
þræða göngin, og komið músunum
að gagni.
Annars er þetta allt fast áð því
jafnóráðin gáta og hvernig Sig-
hvatur á Apavatni varð skáld af
því að eta haus fisksins fagra.
„ALLT Eft LÍFIÐ STRÍÐ OG
VANDI“.
Jurtir, sem nærast á skordýrum,
eru ytfirleitt ónæmar fyrir árásum
slíkra kvikinda sjálfar. í veiði-
blöðrum sumra vatnajurta lifa til
dæmis kvikindi, sem nærast á
dauðri bráð, er flýtur þar í melt-
ingarvökva jurtanna. Þeim má
næstum líkja við innyflaorma, sem
þó eru hýsiinum óskaðlegir.
Sóldöggtn — jurt, sem til er
hérlendis — veiðir með öðrum
hætti. Á blöðkum hennar eru kirt-
llhár á efra borði, len-gst á jöðr-
unum, og siimdropi á hverjum hár
broddi. Þegar lítil skordýr. til
dæmis mýf'ugur, festa sig í slím-
inu, sveigja önnur hár sig að þeim,
unz blaðkan Iæsist utan um þau,
deyðir þau og sýgur í sig þau efni,
er jurtinni geta komið að notum.
Menn hafa talið, að þessari jurt
stafaði ekki nein hætta af skordýr-
um. Vísindamenn á Flórída hafa
nú komizt að raun um annað. Þeir
veittu þvi athygli, að kirtilhár
hunfu af blöðku sóldaggar í rann-
sóknarstofu, og þegar þeir gáðu
betur að, sýndist þeim eins og þau
hefðu verið nöguð burt Þessu oUd
möllirfan, rem einungis var á ferfli
um nætur, en faldi si-g milli blað-
anna um daga.
Á daginn kom, að lirfur þessar
klöktust ut í sóldögginni sjálfri, og
voru þá ekki nema einn millimet-
er á lengd. Þær púpuðu sig að
átta dögum liðnum, og voru þá
orðnar fimm millimetra langar.
Helzta fæða lirfanna voru kirtilhár
jurtarinnar. Þær sleiktu fyrst i sig
slímdropana, tóku síðan að naga
hárbroddinn og stýfðu loks kirtil-
hárið, unz það var nær uppétið.
Þetta tók þær tíu til tuttugu mín-
útur. Þegar eitt hárið var búið,
tóku þær til við hið næsta, byrj-
uðu á miðri Möðku og átu síðast
lengstu kirtilhárin á jöðrunum.
Menn geta sér þess til, að þessi
yztu hár noti þau eins og gerði sér
til varnar, svo að maurar, sem
á ferli kunna að vera. geti ekki
gert þeim heimsóknir.
Á þennan hátt átu lirfurnar öll
kirtilhárin af heilli blöðku á fá-
einum klukkutímum. Þegar ~ fæðu
þraut á einni blöðku, færðu þær
sig á aðra, og þegar þeim óx fisk-
ur um hrygg, tóku þær að naga
sjálfar Möðkurnar, auk þess sem
þær átu allar leifar skordýra, er á
þeirn voru.
Þetta er lirtfunum kleift vegna
þess, að þær eru alþaktar stinnum
hárum, og það eru einúngis endar
þessara hára, sem snerta slímið á
öðrum hárbroddum á -blöðku sól-
daggarinnar en þeim, sem þeir eru
að éta í það og það skiptjð. Þær
festast ekkí og eiga* auðvelt með
að flkra sig áfram á milli kirtil-
háranna.
Lirfurnar púpa stg uppi í blóm-
stönglinum, þar sem' þær hanga i
um það bil tíu 'dága. Þá skríður
úr þúpunni mölflugá með stórt,
laust hréistur á vængjum. Menn
vita ekki glöggt, hvernig flugan
verpir eggjum sínum á blöðku sól-
daggarinnar, en líklegt þykir, að
það sé hreistrið, sem gerir henni
það kleift. Þó að hún snerti slím-
dropana á kirtilhárum jurtarinn-
ar, festist hún ekki, heldur losnar
hreistrið af og situr eftir, líkt og
kemur í veg fyrir, að skyldar
jrgundir festist í köngulóarneti.
Óvíst er, jafnvel ólíklegt, að sól-
döggin íslenzka eigi sér nokkurn
slikan óvin.
AUÐIR ARNARSTAPAR
Nú í sumar fengu enskir fugla-
fræðingar ’eyfi til þess að hand-
sama fjóra arnarunga í Norður-
Þrændalögum og flytja til Skot-
lands. Haförninn hefur gersamlega
dáið út á Bretlandseyjum, þrátt
fyrir algera friðun, og nú á að
freista þess að koma upp nýjum
hafarnarstofni á eyjum norðan
Skotlands, Orkneyjum og Hjalt-'
landi.
Sjálf Englandsdrottning hefur
verið lýst verndari þessa fyrirtæk-
is.
Ef til vúl getur þetta minnt okk-
ur á skyidur okkar við náttúru
þess lands, sem okkur hefur hlotn-
azt.
SAUÐNAUTABÚSKAPUR
Það er til umræðu 1 Noregi að
gera tilraunir með sauðnautabú-
skap. Helzti forgöngumaður þess
er stórþingsmaðurinn Alfreð
Henningsen Magne Sandbu, fylk-
isdýralæknu í Norður-Noregi, bná
sér í vor til Alaska að tilhlutan
landbúnaðarráðuneytisins til þess
að kynna sér þar rekstur tilrauna-
bús af þessu tagi. .
Það er ullin atf sauðnautunum,
sem slægzt er eftir, enda mjög
verðmæt. Iteyfið af hverju dýri er
fjögur til sex pund, og gert er ráð
fyrir, að hvert' pund megi selja á
tvö þúsund og átta hundruð krón-
Framhald á 622. síðu.
Norskur náttúrufræðingur með arnarungana, sem sendir voru
til Skoflands,
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
617