Tíminn Sunnudagsblað - 30.08.1970, Qupperneq 11

ViÐ GLUGGANN
Mosi getur verið verðmæt
útflutningsvara. Skólameistari
einn í sænskri fjalabyggð hef-
ur í sinni þjónustu um þrjú
hundruð konur og allmargt
skólabarna, sem hann sendir á
mosaskóg eða mosamýrar. Það
er svarðmosi, sem hann lætur'
safna, og einkum fer mosatínsl-
an frarn síðari hluta sumars.
Ársveltan hjá þessu mosfyrir-
tæki skólastjórans losar tíu
milljónir íslenzkra króna.
Mosinn er mestmegnis send-
ur til Danmerkur, Þýzkalands,
Hollands og Austurríkis, og
um þetta leyti árs eru að jafn-
aði sendir um tólf hundruð kass
ar á dag. Mosinn er notaður
í kransa, til skreytingar á leið-
um, í glugga blómabúða og þar
fram eftir götunum. Tínslukon
urnar fá um fjörtuíu krónur fyr
ir hvern kassa, og verða vinnu-
laun þrjátíu til hundrað krón-
ur á klukkustund eftir afköst-
um.
Á íslandi munu vera til um
tuttugu tegundir svarðmosa, en
elcki er hér nándarnærri eins
mikið of honum oig sums stað-
ar í Svíþjóð.
Danskt læknarit hefur 'kveðið
upp þungan áfellisdóm yfir
matreiðslukennslu sjónvarpsins
og mataruppskriftum danskra
timarita. Þykir því þess lítið
gætt, hvað hollt er og heilsu-
samlegt. En bót er í máli: Lík
lega gerir þetta minni skaða
en ætla mætti, því að fólk er
yfirTeitt veiklundaðra og óstöð-
ugra í rásinni en svo, að það
nenni að fylgja þeim ráðum,
er því eru gefin um matar-
gerð.
Nokkrir stúdentar í Árósum
voru látnir hæflta að bursta
tennur sínar og skoluðu þeir í
þess stað munninn með sykur
vatni níu sinnum á dag. Eins
og búast mátti við komu fram
skemmdir á tannglerungnum.
Nokkrir sTuppu þó. Þeir höfðu
verið látnir skola ipunninn með
klórhexidíni á eftir isykurvatn-
inu. Þetta var eitt af því, sem
rætt var á norrænu tannlækna
þingi í Marienlyst í sumar. Nú
eiga tannlæknanemar í Árós-
um að taka þátt í tilraunum og
rannsóknum af þessu tagi næstu
tvö ár. Talið er, að klórhexed
ínið myndi á tönnunum himnu,
sem ver þær næstu tólf tiT
fjórtán klukkustundir.
„Fleygið samt ekki tannburst
anum ykkar, fyrr en við höfum
lokið tilraununum“,( segja próf
essorarnir í Árósurn.
Það -gerist nú æ algengara,
að konur verði drykkjusjúkling
ar. Tala drykkjusjúkra kvenna,
sem nutu sjúkrahjálpar í Kaup
mannahöfn, tvöfaldaðist síðast-
liðið ár. Mjöig margar þeirra
drekka heima aleinar og flest
ar brennivín framan af. Þegar
drykkjan hefur losað hálfa
flösku brennivíns á dag, að
meðaltali svo sem eitt misseri,
taka margar að drekka brennslu
spiritt.
P

dyggð í Esbjerg. Þar vilja menn
snör handtök og skjóta fram
kvæmd. Þeir vinna ekki traust og
hylH Esbjergbúa, er láta verða
langt á milli orða og athafna.
Litla höfnin, sem þar var fyrst
gerð, var fljótt stækkuð, og seinna
var aukið við hafnarkvíum handa
fiskibátunum. Með hverjum áratug
hefur höfnin verið gerð stærri O'g
fuHkomnari og nú síðast hefur ver
ið komið þar upp nýtízkulegri
birgðahöfn, sem svo er stór í snið
um, að þar má sldpa út öllu fleski,
sem Danir selja úr landi. Bryggju
lengd í Esbjerghöfn er nú orðin
yfir átta kílómetrar, og verður þó
miklu aukið við á næstu árum.
Það eru fiskveiðarnar og vöru
flutningarnir, sem setja mestan
svip á Esbjerg. En þar hefur einn
ig risið upp iðnaður, og hefur til
dæmis samvinnuhreyfingin verið
þar athafnasöm. Hún á mikil ítök
meðaT sjómanna í Esbjerg. Meðal
stórfyrirtækja samvinnufélag
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
anna eru síldarverksmiðja, þar
sem fjöldi fólks viinnur, með árs
veltu nálægt einum milljarði ís
lenzkra króna, og umfangsmikil
tóbaksgerð. Kaupfélagsbúðir eru
þar með meiri veltu að tiTtölu en
í nokkrum öðrum dönskum bæ.
Þar við bætast búðir í einkaeign,
og munu alls vera um þúsund smá
söluverzlanir í Esbjeng. ,
Þegar Esbjerg átti hundrað ára
afmæli, var vígð ný fiskuppboðs-
höll með níu þúsund fermetra gólf
rými — hin stærsta á öllum Norð
urlöndum, og kostaði úm níutíu
milljónir króna.
En nú vilja Esbjergbúar ekki
Táta sér það nægja, að bærinn sé
útgerðarbær og miðstöð vöru
flutninga. Þeir vilja gera bæ-
inn sinn að menningarborg:
Þeir vilja, að þar verði
reistur nýr háskóli. Það er sgm
eiginleg ósk Vestur-Jóta að fá há
skóla, en fleiri bæir eru albúnir
að veita honum viðtöku. Einnig er
fast sótt, að gerður verði stór
flugvölTur skammt utan við Es
bjerg. Kaupmannahafnarvaldið
kann að vísu að verða stirt í taumi,
því að hvorki kemur háskóli né
flugvöllur án mikilla fjárframlaga
ur ríkissjóði. En Vestur-Jótar eru
taldir þrásæknir, þegar þeim er ‘
eitthvað fcappsmál, og Esbiergbúar ;
una illa löngum vangaveltum og •
seinagangi, svo að kannski veitist i
þeim þetta hvort tveggja fyrr en i
varir.
Það var áður nefnt, að hafnar i
gerð í Esbjerg var í upphafi álíka :
árennileg og hafnargerð á suður- i
strönd íslands. Esbjerg var svo í
sveit sett, að höfn þar stvtti til mik:.;_
illa muna siglingaleið til Englands
og hafnarborga á vesturströnd Ev-
rópu, alveg eins og höfn á Suður •
Iandi myndi stytta siglingu til Ev
rópuhafna. Það fullkomnar sarnlík ;
inguna, að úti fyrir Jótlandsströnd
revndust vera góð fiskimið, og þau
vitum við að eru enn betri við suð
urströnd íslands.
635