Lesbók Morgunblaðsins - 21.02.2004, Blaðsíða 16

16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 21. FEBRÚAR 2004
Jazzklúbburinn Múlinn hóf sitt sjöttastarfsár um seinustu helgi með tón-leikum Kvartetts Jóels Pálssonar áHótel Borg. Tónleikaserían í ár, alls
fimmtán tónleikar, verður á sunnudagskvöld-
um á Hótel Borg og á sunnudaginn kemur,
22. febrúar, stígur á svið bandaríska söng-
konan Ericka Ovette, ásamt gítarleikaranum
Paul Pieper.
Fyrstu tónleikar Múlans voru haldnir 6.
febrúar 1997 á Jómfrúnni. Næstu árin voru
haldnir vor- og hausttónleikar, fyrst á Jóm-
frúnni, síðan á Sólon Íslandus, þá á Kaffi
Reykjavík og síðast í Hlaðvarpanum árið
2002. Þá varð um skeið hlé á tónleikahaldi,
aðallega vegna skorts á húsnæði, en nú hefur
þráðurinn verið tekinn upp aftur og þá á
Hótel Borg. Á þessum árum hefur Múlinn
staðið fyrir hátt í tvö hundruð tónleikum.
Múlinn er klúbbur áhugamanna um flutn-
ing á jazztónlist, bæði spilara og þeirra sem
vilja hlýða á jazz. Múlinn er áhugamanna-
félag en skipar þriggja manna stjórn sem
hefur yfirumsjón með skipulagningu tónleika-
halds. Í núverandi stjórn eru Ólafur Jónsson,
Benedikt Garðarsson og Ásgeir Ásgeirsson.
Blaðamaður Morgunblaðsins hitti þá Ólaf og
Benedikt á Hótel Borg til að spyrjast nánar
fyrir um tónleikaröðina sem stendur til 6.
júní – og ekki síst til þess að forvitnast um
þennan félagsskap.
„Múlinn er samstarfsverkefni FÍH, Jazz-
vakningar og Heita pottsins, sem var gamall
jazzklúbbur sem var í Duus-húsi, segir Bene-
dikt. „Múlinn var stofnaður að frumkvæði
jazzdeildar FÍH, sem boðaði til fundar til
þess að endurvekja tónleikahald og í fyrstu
stjórn hans voru Pétur Grétarsson, Tómas R.
Einarsson, Ólafur Jónsson og Jón Kaldal,
sem lést fyrir ári.“
Tónleikar Múlans hefjast alltaf klukkan 21
og á morgun verða tónleikar með Ericka
Ovette. En hver er hún?
Kynslóðabilið
brúað
„Þetta er bandarísk söngkona sem er á
tónleikaferðalagi, ásamt gítarleikara og tón-
leikarnir eru í boð bandaríska sendiráðsins.
Það er því frítt á tónleikana – en, á aðra tón-
leika er aðgangseyrir eitt þúsund krónur. En
Ericka syngur bandaríska jazzstandarda sem
hafa verið gegnumgangandi í jazzsögunni; lög
úr Broadway-söngleikjum sem eru orðin
standardar í dag, auk nýrri laga sem hún
syngur í eigin útsetningu. Þetta er söngkona
sem syngur í anda Ellu Fitzgerald og Joes
Pass.“
Hvernig veljið þið efnisskrá tónleikarað-
arinnar?
„Spilararnir senda inn umsókn um að fá að
spila. Síðan er það starf stjórnar Múlans að
raða niður efnisskránni. Hún er gríðarlega
fjölbreytt að þessu sinni og það má segja að
verið sé að brúa kynslóðabilið í nokkrum
hljómsveitum, til dæmis hjá Árna Ísleifs, sem
er gamall jaxl og með honum er trompetleik-
ari, Snorri Sigurðarson, sem er mjög ungur.
Það sama má segja um Be bop-hljómsveit
Óskars, þar sem spila saman Jón Páll
Bjarnason sem er á sjötugsaldri og Ómar
Guðjónsson. Sá síðarnefndi spilar síðan með
sinni eigin hljómsveit, Varmalandi, seinna í
vor lög af nýútkomnum geisladiski sem hlotið
hefur mjög góðar viðtökur.“
Það er dálítið um það að sömu mennirnir
séu að spila með mörgum hljómsveitum í
þessari tónleikaröð.
„Já, það eru í rauninni mjög fáar starfandi
grúppur í jazzinum. Það er frekar að menn
fái hugmyndir um „pródjekt“ og fari af stað
með grúppu.“
Þið talið um fjölbreytta efnisskrá. Eru til
margar tegundir af jazz?
„Já, en það eru ekki endilega skörp skil á
milli þeirra tegunda. Þetta flæðir alveg yfir í
raftónlist. Það eru allir að daðra við alla í
þessari tónlist.“
Ekki fjölmenningartónlist
Er mikill áhugi á jazztónlist hér?
„Jazz er hvergi fjölmenningartónlist. Það
er meira krefjandi að hlusta á hann heldur en
ýmsa aðra tónlist, en fyrir fólk sem hefur
áhuga á tólist, þá er þetta ekki erfið efnis-
skrá. Það er ekkert torf í henni.
Tónlistin sem flutt verður er að mestu leyti
það sem er að gerast í jazzlífinu hér í dag,
fyrir utan raf- og frjálsan jazz, sem varð út-
undan að þessu sinni af einhverjum ástæð-
um.“
Nú virðist ekki vera stór hópur hljóðfæra-
leikara hér sem stundar jazztónlist. Geta ekki
allir tónlistarmenn spilað hann?
„Nei, en það ræðst líklega frekar af áhuga-
sviði hvers og eins, en þeir jazzleikarar sem
eru að spila í dag, geta spilað allan fjárann.“
Er mikill munur á jazzi eftir því hvort
hann kemur frá Bandaríkjunum, Mið-Evrópu
eða Skandinavíu?
„Já, það getur verið mikill munur. Menn
setja sinn stimpil á þetta, eftir því hvaðan
þeir koma. Jazzinn er ekki bundinn, heldur
tekur með sér áhrif frá staðnum þar sem
hann verður til hverju sinni. Það sem er
spennandi við að fást við þessa tónlist er
hvað maður getur um frjálst höfuð strokið
þegar maður er að spila.“
Og satt er það, efnisskráin fram á vorið er
spennandi og fjölbreytt. 29. febrúar verða
tónleikar B3, þar sem hið marglofaða orgel-
tríó mætir með tónlist eftir orgelleikarann
Larry Goldings og gítarleikarann Peter
Bernstein. Viku síðar verða tónleikar sem
bera heitið Portrait of a Woman og eru út-
gáfutónleikar Árna Ísleifs, þar sem flutt
verður ný og frumsamin tónlist hans. Næsta
sunnudag þar á eftir verður það Be bop-
hljómsveit Óskars með tónlist af bestu gerð í
anda rafmögnuðu Be bop-sveitar Pauls
Motion. Hinn 21. mars mætir ný sveit, BT og
Luther, til leiks og spilar kraftmikinn og raf-
magnaðan jazz, tekur fyrir gamla sálma eftir
Martin Luther sem Björn Thoroddsen hefur
útsett eða endursamið. Sunnudaginn þar á
eftir verða tónleikar Jónsson/Gröndal Quint-
et, þar sem leikin verður íslensk nútíma jazz-
tónlist eftir þá Hauk Gröndal og Ólaf Jóns-
son þar sem áhrifa gætir víða og reynt er að
fara áður ótroðnar slóðir en þó með hefðina í
farteskinu.
Standardar og endurlífgun
á gömlum svingurum
Andrés Þór & co mæta til leiks 18. apríl
með íslenska jazztónlist, auk þess sem fáeinir
standardar verða brotnir niður og endur-
byggðir á sandi en ekki kletti til að fullkomna
hápunkt tónleikanna. Tríó Kára Árnasonar er
næst í röðinni með tríótónlist í anda hljóm-
sveita Elvin Jones og Loe Lovano. Viku
seinna verða tónleikar með Kvartett Krist-
jönu þar sem söngbók Julie London verður á
dagskrá. Kvartettinn Skófílar verður með
tónleika 9. maí og leikur tónlist eftir John
Scofield. Næstir í röðinni eru Hljóð í skrokk-
inn sem verða með endurlífgun á gömlum
svingurum með blástursaðferð – með von um
eilíft líf. Tríó Eriks Qvick verður með tón-
leika 23. maí og þar verður boðið upp á frum-
samda tónlist í bland við standarda útsetta af
meðlimum tríósins. Næstsíðustu tónleikarnir
í röðinni verða 30. maí þar sem Varmaland
leikur lög af nýtúkomnum geisladiski, eins og
áður sagði. Síðustu tónleikarnir að þessu
sinni verða síðan 6. júní, þegar Egg og beik-
on, þeir Sigurður Flosason og Agnar Már
Magnússon, leika eigin tónlist, auk góð-
kunnra standarda í útsetningum þeirra.
ALLIR AÐ DAÐRA VIÐ ALLA
Tónleikaröð jazzklúbbs-
ins Múlans er nú komin á
fullan skrið á Hótel Borg á
sunnudagskvöldum og
mun standa fram á vorið.
SÚSANNA SVAVARS-
DÓTTIR spjallaði við tvo
stjórnarmeðlimi Múlans
um tilurð klúbbsins og
efnisskrána þetta árið. Morgunblaðið/Jim SmartÓlafur Jónsson og Benedikt Garðarsson stjórnarmenn í jazzklúbbnum Múlanum.
Ímyndbandi á sér stað snerting milli allra samfélagslegra ogfagurfræðilegra samhengja“. Þetta eru orð breska popp-gúrúsins Malcolm McLaren, og eru þau tekin úr kynn-ingarávarpi sem hann setti saman vegna sýningar á 100 há-
gæða myndböndum, er stendur yfir þessa dagana. Hér er um
að ræða nokkurs konar uppgjör á því 25 ára tímabili sem þessi
ágæti miðill hefur verið við lýði, og gefst sýningargestum
þarna gullið tækifæri til að bera saman „mikilvægustu“ popp-
tónlistarmyndbönd, auglýsingastiklur og myndlistarmyndbönd
allra tíma. Sagan hefst á níunda áratugnum, eða þeim tíma
þegar fyrstu „sjónvarpsbörnin“ verða til, þá er einkastöðv-
arnar koma til sögunnar og útsendingar amerísku tónlistar-
sjónvarpsstöðvarinnar MTV hófust (sem reyndar er einn af
styrktaraðilum sýningarinnar). Áður en langt um leið var
myndbandið orðið hluti af daglegu lífi fólks, með sinni sérstæðu
myndveröld, þar sem mörkin milli þess raunverulega og tilbún-
ings urðu stöðugt óskýrari Það sem sérstaklega vekur athygli
við skoðun þessarar sýningar er að erfitt er orðið að greina á
milli hvort um er að ræða auglýsingu, kynningu á popplagi eða
myndlistarverk. Innan bransans virðist heldur ekki lengur máli
skipta hvar myndbandsgerðarmenn bera niður. Listamenn líkt
og Damien Hirst, Wolfgang Tillman og fleiri taka að sér gerð
auglýsinga- og popptónlistarmyndbanda, án þess að roðna. Á
hinn bóginn gefur að líta eitt myndlistarmyndband eftir Chris
Cunningham (Flex 2001), en sem kunnugt er liggja rætur hans í
poppmyndbandageiranum. Það sem kemur þægilega á óvart sé
skoðuð þróun myndbandsins sem listmiðils, er að klippimanían,
sem einkennt hefur svo sterklega þetta svið kvikmyndagerðar,
með stöðugt meiri hraða svo minnir á stundum á móðursýk-
islegt hátterni, hefur undanfarin ár verið að blása úr sér allt
loft. Einkennandi fyrir flest nýrri myndböndin er hægari hrynj-
andi þar sem frásögn og heimspekilegar hugleiðingar skila sér
í fótógrafískri hegðun.
Meðal þeirra ágætu listamanna og leikstjóra er sýna verk
sín, má nefna Matthew Barney, Anton Corbijn, Jonathan Glay-
er, Spike Jonze, Bill Viola, Chris Cunningham, Dara Birnbaum,
Peter Callas, Klaus vom Bruch, Marina Abramovic, Snorra
Bros og fleiri. Hinir síðastnefndu bræðurnir íslensku Einar og
Eiður Snorri eru þarna í góðum félagsskap, með REM-
myndbandið „Daysleeper“ . Popplistarmaðurinn eða réttara
sagt popplistaverkið Matthew Barney, er kýs að skilgreina alla
menningu og tæknivæðingu sem „afþrykk“ líkama manneskj-
unnar, í áberandi empírískum kenningum sínum, reynir að
leysa lífsgátuna á eigin holdi með því sem kalla mætti masókist-
ískt myndmál. Reyndar er útvalið verk Barneys „Cremaster 2“
ekki að finna á sýningunni, en höfundurinn setti sem skilyrði að
þessi einstæða 35 mm kvikmynd í fullri bíómyndalengd, þar
sem hann sjálfur er í hlutverki morðingja, yrði sýnd á stóru
tjaldi, þar eð áhrifin skiluðu sér ekki á venjulegum mónitor-
skermi. Af þessum ástæðum varð myndin sýnd daginn eftir
opnunina í Black Box-kvikmyndahúsinu í gamla bænum og síð-
an ekki söguna meir. Spúsu Barneys, Björk Guðmundsdóttur
gefur hins vegar að líta allan sýningartímann í tveimur stór-
góðum myndböndum. Tónlistarmyndband Eiko Ishioka „Coc-
oon“ frá 2001 sýnir Björk alveg nakta í móðukenndu bláhvítu
naumhyggjurými, leikandi sér við eldrauða línu er vex út úr
brjóstvörtum hennar. Hljóðlegt, lýrískt vídeó, fullt skynrænnar
fagurfræði, sem bannað var að sýna á MTV-sjónvarpsstöðinni;
þótti of klámfengið (?). Hinn eitthvað þekktari „science fiction“
myndbandsgerðarmaður Chris Cunningham sýnir aftur á móti
í „All is full of love“ frá 1999 súperstjörnuna sem samanskrúfað
vélmenni í ástarleik. Tæknilega vel unnin hugmynd er minnir á
vangaveltur súrealistanna á fyrstu áratugum liðinnar aldar.
Að sjálfsögðu má deila um hvort endilega þessi 100 mynd-
bönd séu þau bestu og mikilvægustu sem framleidd hafa verið á
síðastliðnum aldarfjórðungi, sérstaklega ef hugsað er til þess
flóðs myndbanda er komið hafa á markaðinn frá upphafi. Engu
að síður er hér um mjög svo áhugavert framtak að ræða, nú
þegar DVD-diskurinn er u.þ.b. að taka við af myndbandinu.
Hér er litið yfir sögu nýs listmiðils sem tekist hefur á tiltölulega
stuttum tíma að þróa með sér eigin fagurfræðileg gildi og þ.a.l.
náð virkun sem sjálfstæður listmiðill sem í samtímalistinni á sér
enga minni þýðingu en málara- og myndhöggvaralistin hefur.
Eins og fram kom hér að ofan er sýninguna að finna í NRW-
Forum við Ehrenhof í Düsseldorf og stendur hún til 18. apríl.
SÝNING Á 100 HÁGÆÐA MYNDBÖNDUM
Myndbönd í 5 ár nefnist sýning
sem nú stendur yfir í NRW-Forum-
sýningarhöllinni í Düsseldorf í
Þýskalandi. Þar gefur að líta 100
mikilvægustu myndböndin frá
upphafi. JÓN THOR GÍSLASON
greinir frá sýningunni. Myndbandsverk eftir Anton Corbijn, Nirvana.