Íslendingaþættir Tímans - 10.03.1979, Side 4

Sigríður Gísladóftir
Fædd 20. júll 1897
Dáin 26. jandar 1979
Fáein minningarorð
Sveitin Oræfi liggur i hálfhring um
öræfajökul og eru um 50 km milli aust-
asta og vestasta bæjar sveitarinnar
miöaö viö veginn, en um þaö bil helmingi
styttra ef mæld er bein lína milli þeirra.
Byggöin er sundurskorin af jökulám, sem
nú eru engar torfærur, þvi þær eru allar
briiaöar, en fram yfir miöja þessa öld
léku þær, aö einni undantekinni, lausum
hala um stórgrýtta aura og voru oft erfiö-
ar yfirferöar. Þaö vekur þvi undrun
manna nú, sem kynna sér félagslif öræf-
inga á öörum tug þessarar aldar, hvaö
þaö var þróttmikiö. Þaö stuölaöi aö fé-
lagslifi, aö á flestum. . jöröum var marg-
býli, svo aö nokkurt félagslif gat þróast i
hverju bæjarféíagi. En þaö nægöi
mönnum ekki:
Menn vildu aö félagsskapurinn næöi til
allrar sveitarinnar. Eflaust hefur stofnun
ungmennafélaganna átt þátt i félags-
málaáhuga öræfinga, en bein kynni af
þeim munu þeir e kki hafa h aft o g mun þaö
hafa valdiö þvi aö þeir stofnuöu mál-
fundafélag, en ekki ungmennafélag á ný-
ársdag 1911. Þetta félag mun hafa haldiö
Enda var gott aö eiga athvarf hjá ömmu,
horfa á hana spinna og prjóna,hlýöa á
sögur og kvæöi úr óþrjótandi fróöleiks-
brunni. Þetta kannast þeir viö sem eru
svo lánsamir aö hafa alist upp viö ömmu-
kné.
Jafnframt þvi sem ég óx úr grasi fór
heilsu iknmu hrakandi ogum siöir lagöist
húninn á Elliheimili Siglufjaröar sem er i
sjúkrahúsinu þar. En þótt hún legöist
rúmföst sló hjartaö i mörg ár enn af sama
krafti og andlegu þreki sinu hélt hún
óskertuþar til yfirlauk. 1 hvertskipti sem
ég heimsótti hana á spitalann tók hún á
móti mér meö sama hlýja viðmótinu
veitti mér sömu óborganlegu tilsvörin
sem jafnan hittu i mark og kvaddi mig
ætlð meö sömu bænaroröunum, aö megi
nú guö varöveita mig alla ævi. Ekki mun
ég sá eini sem get sagt frá svipuöum sam-
verustundum.
Þessum siöbúnu og fátæklegu
minningarorðum til ömmu fylgja
saknaðarkveöjur frá okkur öllum sem
eigum hennisvomargt gott að gjalda ekki
bara tilveruna sum okkar, heldur margt
annað sem aldrei veröur taliöné metiö til
fullnustu.
ÓskarH. Albertsson
4
nokkra fundi, þaö sem eftir var vetrar, en
gerðabók þess er glötuð. Um voriö komu
tveir mennaustan úr Hornafiröi, Siguröur
Sigurðsson og Sigurður Arngrlmsson, til
aö kynna Oræfingum ungmennafélögin,
og héldu fund á Hofi.
MáU þeirra var vel tekið, en taliö var
eölilegast að málfundafélaginu væri
breytt i ungmennafélag, og þar sem
marga af félagsmönnum vantaöi á fund-
inn, var sú breyting ekki gerö á þeim
fundi. Fundur var svo boöaöur I félaginu
17. april, og þess getið I fundarboði aö
ákvöröunin yröi tekin um hvort félaginu
skyldi breytt I ungmennafélag. Á þessum
fundi mættu26 menn, piitar og stúlkur, og
var einróma samþykkt aö breyta félaginu
i ungmennafélag, og var þaö nefnt
„Framtiöin”. Þriggja manna nefnd, þar
af ein stúlka, var kosin tU aö semja lög
fyrir félagið, og stjórn kosin. Þetta félag
starfaöi af miklum þrótti næsta áratug og
félagatalan óx um helming, enda beitti fé-
lagið sér fyrir ýmsum framförum m.a
sundkunnáttu, sem að visu varö ekki al-
menn vegna slæmra skilyröa. Þaö er þó
óvist hvort félagið heföi oröiö svo vinsælt
sem það varð, ef þaö heföi ekki fengið
liösauka, sem ekki var reiknaömeö þegar
félagið hóf göngu sina. Áriö eftir stofnun
félagsins fékk sr. Gisli Kjartansson veit-
ingu fýrirSandfell,og settist þar aö 1913. 1
sveitinni voru þrjár húsmæöur (systur)
mikiö skyldar sr. Gisla, og dvaldi hann á
heimili einnar þeirra veturinn 1912-1913.
Ættartengsl voru með sr. Gísla og mörg-
um öðrum i öræfum, þd ekki væru þau
náin.
Um voriö komu tvö börn sr. Gisla frá
Reykjavik, Sigriður 16 ára gömul, og
Guömundur nokkru yngri, en hann var
ekki aö staöaldri i Sandfelli. Móöir Sigrfð-
ar var mikilhæf kona og var hún þvi alin
upp viö mesta myndarskap oghaföi veriö
einn vetur á húsmæöraskóla. Hún var þvi
nokkuö vel undirbúin að veita heimili föö-
ur sins forstööu, enda fórst henni þaö vel
úr hendi. En þaö mun þó hafa komið þeim
feöginum vel, aö systurnar sem minnst
var á, voru allar boönar og búnar, ásamt
þeirra fjölskyldum, til aö rétta þeim
hjálparhönd. Sr. Gisli varö mjög vinsæll i
sókninni, og er svo lýst af þeim sem mun
hann, aö hann var allra manna glaöastur
og allra manna bestur þegar hann naut
sin heilsunnar vegna, en hún var ekki
sterk og af þeim sökum varö hann aö
segja brauöinu lausu áriö 1916. Hann þótti
flytja góöar ræöur og var sérstaklega lag-
inn barnafræöari. Eftir messu safnaöi
hann stundum unglingum kring um sig og
sagöi þeim til, m.a. I dönsku, og urðu þeir
sumir furöu vel læsir á hana og skildu
jafnvel talaö mál. Einn vetur haföi hann
beinlínis visi aö unglingaskóla. Ekki þarf
þvigetum aðþvi aö leiöa, aö Sigriöur naut
tilsagnar fööur sins og varö vel menntuö#
þrátt fyrir stutta skólagöngu.
Sigriöur kynntist fljótt fólki á sinu reki
oggekk i ungmennafélagiö, og áriö eftir
aö hún kom i sveitina var hún kosin þar
varaformaöur. Hún haföi góöa söngrödd
ogtók af lifi ogsálþátt I söng á fundum fé-
lagsins. Hún átti litiö feröaorgel, sem aö
nokkru mátti leggja saman. Þetta orgel
kom Sigriöur meö á fundina og lék á þaö
fyrir söngnum enda var alltaf mikiö
sungiö á fundum félagsins. Hún æföi
nokkra áhugasömustu félagana sem sér-
stakan hóp, er læröi raddir i' nokkrum lög-
um, en ekki varö þaö til aö draga úr al-
mennum söng. Þótti aö þessu mikil
skemmtun og dró þetta fólk mjög aö fund-
unum. A.m.k. einu sinni kom Sigriöur
meöorgel sitt til kirkjunnar og lék á þaö
viö messugeröina.
Þess er skylt aö geta, aö sr. Ólafur
Magnússon, sem prestur var I Sandfelli
árin 1888-1902, var mjög áhugasamur um
söng, og kenndi mönnum mörg lög, og
munu öræfingar af þeim sökum hafa
veriö betur undirbúnir en annars heföi
veriö.
En ekki var ævi Sigriöar þó neinn dans
á rósum. Sjúkleiki sr. Gisla ágeröist og
varö hann aö segja brauöinu lausu áriö
1916. Þá um haustiö fóru þau til vina- og
frændfólks i Neöri bænum á Fagurhóls-
mýri, og þar var heimili þeirra næstu ár-
in, eöa til 1920. Sigrlöur annaöist fööur
islendingaþættir