Íslendingaþættir Tímans - 27.10.1979, Qupperneq 7

Kristín
Ólafsdóttir
Fædd. 6. janúar, 1891.
Dáin ' 2. marz, 1979.
SU kynslöö, sem kemst til vits og þroska
á fyrstu áratugum aldarinnar og hefur
sinalífsbaráttullok þeirra tima er hverfa
I vopnagný hildarleiksins 1914-18, lifir ef
til vill þá tlma sem stjórnmálalega,
atvinnulega, menntunarlega ogekki hvaö
sist siörænt hafa veriö hvaö mestum
breytingum háöir I Islenskri sögu. Seint
oghægt fetar hUn sig út Ur grónu bænda-
samfélagi inn i atvinnuþróun og slöar
tæknibyltingu sem engu likist, horfir á
þjóö sínu veröa nútimaþjóö eftir alda-
langa stöönun. Sist skyldi menn undra
þótt einhverjir glati áttum og villist I sllku
umróti, aörir bera gæfutil að sigla heilum
knerri allt til æviloka, berast heilir
gegnum brimrót viðsjálla tima og lenda
aö lokum farsællega þar sem til var
stefnt.
Ein sllkra hamingjumanna var Kristln
Clafsdóttir frá Steinmóðarbæ. Fædd á
þrettándanum 1891 er hUn einmitt af um-
Þau Guöjón og Katrín settust aö á
Blldudal. Stundaöi Guöjón einkum húsa-
smíöarogeinnig sjómennsku framan af,
var m.a. formaður á vélbátum og reynd-
ist happasæll I þvi' starfi eins og öörum.
Gestrisni þeirra hjóna var mikil meö af-
brigöum, og kunna margir frá þvl að
segja, bæöi skyldir og óskyldir.
Ariö 1947 fluttust þau Guöjón og Katrln
búferlum til Reykjavikur og haföi þó Guö-
jón stundað þar vinnu veturinn áöur.
Stundaöi hann smiðar I Reykjavlk meöan
heilsan entist. Þau bjuggu slöast I Stóra-
geröi 16.
Vandvirkni Guöjónsí verkum var I fullu
samræmi viö skapgerö hans. Hann var
traustur maöur I hvívetna. Hann var
þægilegur aö hitta og góður og skemmti-
legur I samstarfi og félagsskap lipur og
greiövikinn, prýöilega greindur og fróöur
bæöi um þaö sem var aö gerast I þjóö-
félaginu á hverjum tima og eins um eldra
efni, kunni sæg af vlsum og haföi gaman
af kveöskap enda hagmælska I fööurætt
hans.
Það eru menn eins og Guöjón Jónsson
sem hafa byggt íslenskt þjóöfélag upp á
liönum tlmum. Og enn þarfnast þjóö-
félagiö manna af sllkri gerö.
Ólafur Þ. Kristjánsson
Islendingaþættir
ræddri aldamótakynslóö. Hún dvaldi
fram undir tvltugt I föðurgaröi austur I
Rangárvallasýslu I hópi systra og fóst-
bróöur, sem öll nutu sömu handleiöslu og
fengu I föðurarf þá vlösýni og manngildis-
hugsjón sem best má finna I islenskri
bændamenningu. Kristin vakti ung at-
hygli fyrir fjölþættar gáfur, keypti m.a.
harmoniku fyrir lamb oglék á fyrir dansi.
Nær tvitugu var afráöið aö senda hana til
kennaranáms svo börn sveitarinnar
mættu njóta leiösagnar hennar, en sjúk-
dómur kom I veg fyrir þaö, var hún Rutt
I8áragömul til Reykjavlkur til lækninga.
Er hún haföi náö sér aö fullu eftir þann
sjúkdóm hóf hún saumanám og rak siöan
saumastofu um skeiö, gekk og I hús til
sauma. 1 því starfi slnu kynntist hún
mörgum sem uröu henni vinir, minntist
hún þeirra oft. Nær fertugu brá Kristin á
nýja háttu ogréöist sumarstúlka aö hóteli
sem þá var rekiö aö Norötungu 1 Borgar-
firöi. Þar kynntist hún Valdimar Albert
Jónssyni sem varö lifsförunautur
hennar. Þau giftust ári seinna þegar
Kristín var 39 ára gömul. 1 sambúö þirra
rikti fádæma einhugur og gagnkvæm
virðing frá þvi fyrsta til þess er Valdimar
dó 1964.
IÞverholti 7þarsem þau bjuggu lengst
af, var oft gestkvæmt þegar borgfirskir
sveitungar Valdimars og rangæskir ætt-
ingjar Kristinar áttu leið i höfuöstaöinn.
Höföingsskapur og risna var þar i fyrir-
rúmi eins og á stórbýli I sveit, enda bæöi
hjónin sliku vönust úr uppeldi viö gróna
islenska bændamenningu. Tvo sonu eign-
uöust þauhjónin, Olaf Steinar, skrifstofu-
stjóra I samgönguráöuneytinu og Axel
verkamann.
Ég kynntist Kristinu fyrst þegar hún
var 77 ára gömul, og sama ár hófum viö
hjónin búskap hjá þessari rosknu en
siungu frænku konunnar minnar.
Bjuggum viö undir hennar þaki 3fyrstu ár
okkar hjúskapar og þar fæddist dóttir
okkar. Táknrænt er fyrir þá umhyggjú
sem Kristln bar fyrir öllu ungviöi aö hún
kraföist þess aö barniö yröi boriö inn I
húsiö umvafiö sjaiinu hennar þegar þær
mæögur komu heim af fæöingar-
heimilinu. A þeirri umhyggju varö aldrei
lát.
Sllesandi fylgdist hún meö öllu sem
máli skiptinær ogf jær.var skyggná mis-
fellur mannllfsins og átti viö flestu ráö er
dugöi. Þetta fann hin unga kynslóö nútim-
ans þegar hún kynntist Kristínu, hún varö
á elliárum trúnaöarmaöur og ráögjafi
barnabarnanna og vina þeirra, ungt
frændfólk geröi sér ferö til hennar til þess
aö fela henni sin hjartans leyndarmál og
njóta ratvlsi hennar i misveörum mann-
lifsins. Þannig varö mörgum drjúg sú
mannúð og viösýni sem Kristín þáöi I
fööurarf og bar meö sér inn I siöblinda
firringu nútlmans. Sliku fólki fer fækk-
andi, Kristin var einn af bestu fulltrúum
þess hóps.
Siöustu árin átti Kristín viö vanheilsu
aöstriöa og var vistmaöur á elliheimilinu
Grund. Þar andaðist hún i svefni að
morgni 2. mars, þegar þungur vetur
horföi fram til bjarteu-i daga.
Núer aftur tekiöaö hausta. Ég veit aö I
nýju heimkynnunum er Kristin vel undir
vetur búin. Hún átti góöa heimvon.
Friörik Guöni Þórleifsson
7