Íslendingaþættir Tímans - 08.02.1984, Qupperneq 5

Þorbjörg E. Júlíusdóttir
Fædd 25. aprfl 1916
Dáin 5. janúar 1984
Ferð þín er hafin.
Fjarlœgjast heimatún.
Nú fylgir þá vötnum
sem falla til nýrra staða
og sjónhringar nýir
sindra þér fyrir augum.
(Hannes Pétursson)
Sú fregn er ég kveið hvað mest barst mér að
morgni fimmtudagsins 5. januar s.I. Ástkær
eiginkona, móðir, tengdamóðir og amma var
fallin frá. Dauðinn hafði knúið dyra og ekki varð
aftur snúið. Sú ferð er bíður okkar allra var hafin.
Stúlkan frá Bjarneyjum, sem ólst upp á Skarðs-
ströndinni og átti heima í Stykkishólmi sín
fullorðinsár, hafði kvatt í hinsta sinn. Við sem
eftir lifum söknum góðrar konu og mikillar
móður. Minningin um hana mun lifa áfram meðal
okkar á þessari jörðu. Og tíminn, sem streymir
fram eins og vatnið, mun skerpa mynd hennar og
mála sínum dráttum. I lífi mannanna skiptast á
skin og skúrir, og sorgin hefur sinn tíma.
Þorbjörg Eggertína Júlíusdóttir hét hún fullu
nafni og var fædd í Bjarneyjum á Breiðafirði 25.
apríl 1916. Venjulega var hún kölluð Bobba, en
það mun hafa tíðkast í Vestureyjum. Eggertínu
nafnið notaði hún yfirleitt ekki, eða a.m.k. mjög
sjaldan. Hún var skírð samkvæmt ábéndingum í
draumi, en vitjað hafði verið nafns hjá móður
hennar.
Foreldrar Þorbjargar voru Júlíus Júlísson for-
maður, fæddur 20. október 1875 í Rifi á Snæfells-
nesi, og Septemborg Gunnlaugsdóttir, fædd 9.
september 1883 í Bjarneyjum. Bæði voru þau
uppalin í Bjarneyjum. Þaðan reri Septemborg um
tíu ára skeið sem fullgildur háseti. Og reyndar
kynntist hún manni sínum á sjónum. Þau bjuggu
í Nýhúsi, sem var grasbýli, og þar fæddist dóttir
þeirra Þo'rbjörg. Áður höfðu þau eignast aðra
dóttur, Helgu. en hún andaðist sem kornabarn.
Septemborg og Júlíus bjuggu í trúlofunarsambúð,
sem ekki mun hafa verið óalgengt í þá daga.
Árið 1923 andaðist Júlíus úr lungnabólgu.
Nokkru síðar var heimilið leyst upp. Þorbjörgu,
þá átta ára, var kmið í fóstur hjá vinafólki foreldra
hennar á Geirmundarstöðum á Skarðsströnd.
Móðir hennar fór í vinnumennsku í Skáleyjar á
Breiðafirði. Tveimur árum síðar kom hún sem
..húskona" að Geirmundarstöðum og gafst nú
kostur á að vera samvistum við dóttur sína um
fjögurra ára skeið. Næstu níu árin átti Septemborg
heima í Skáleyjum. Síðan fluttist hún að Hval-
gröfum á Skarðsströnd, næsta bæ fyrir innan
Geirmundarstaði. Það mun hún hafa gert til að
sem styst yrði á milli þeirra mæðgna.
Þorbjörg var einkabarn Septemborgar og ekki
hefur það verið létt að láta hana frá sér. En það
var bót í máli, að henni var komið fyrir á góðu
heimili. Þetta voru erfiðir tímar og lífsbaráttan
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
hörð, ekki síst fyrir einstæðar mæður. Og trúlega
hefur ekki verið um margt að ræða fyrir Septem-
borgu. Hún hefur talið dóttur sinni betur borgið
á föstum samastað en i óvissu vinnumennskunnar
hjá sér, þar sem menn voru háðir duttlungum
húsbændanna.
Er þetta gerðist bjuggu á Geirmundarstöðum
mæðginin Finnur Jónsson og Magðalena Bjarna-
dóttir. Vinátta sú, sem ríkti á milli þeirra og
Nýhúsafólksins réð því að þau ákváðu að taka
telpuna að sér. Reyndust þau henni eins og best
var á kosið. Sama er að segja um eiginkonu Finns,
Steinunni Haraldsdóttur frá Hvalgröfum, sem
hann kvæntist nokkrum árum síðar. Óhætt er að
fullyrða, að sterk tryggða- og vináttubönd mynd-
uðust á milli Þorbjargar og þessa fólks, er héldust
æ síðan. Það varð hennar fjölskylda. Og eftir áð
hún flutti af Skarðsströndinni reyndi hún að koma
heim í sveitina sína a.m.k. einu sinni á ári.
venjulega á sumrin.
Á Geirmundarstöðum mun Þorbjörg hafa feng-
ið venjubundið uppeldi eins og þá tíðkaöist til
sveita. Ekki var um aðra skóla að ræða en
farskóla. Kennari hennar var Brynjúlfur Haralds-
son bóndi á Hvalgröfum, en hann stundaði
farkennslu í yfir 50 ár og var þó ekki langskóla-
genginn. Þorbjörg gekk í Húsmæðraskólann á
Staðarfelli á Fellsströnd veturinn 1934-1935, sem
þá var undir stjórn fröken Sigurborgar Kristjáns-
dóttur. Þar lagði hún m.a. stund á vefnað, er lá
mjög vel fyrir henni. Nokkru eftir að fröken
Sigurborg lét af skólastjórn árið 1936 fór Þorbjörg
til frekara náms í vefnaði hjá henni í Hafnarfirði.
Á þessum árum vann hún lítillega að vefnaði á
Skarðsströnd, lærði karlmannafatasaum í Reykja-
vík og var í vist, sem kallað var, í Stykkishólmi og
Reykjavík.
Eftir að námi á Staðarfelli lauk tók að fækka
þeim stundum, sem Þorbjörg var heima á Geir-
mundarstöðum. Þó mun hún hgfa dvalist þar á
hverju sumri um nokkur ár. Eftir 1940 hóf hún
störf á saumastofu Kaupfélags Stykkishólms, er
þá hafði töluvert umfangsmikinn rekstur. f
Stykkishólmi kynntist Þorbjörg eftirlifandi manni
sínum, Georg Breiðfjörð Ólafssyni skipasmið.
Foreldrar hans voru Ólafur Magnús Sturlaugsson
og Ágústa Sigurðardóttir, sem fyrst bjuggu í
Akureyjum á Gilsfirði, en seinna í Ögri við
Stykkishólm. Georg og Þorbjörg hófu sambúð í
Kúldshúsi í Stykkishólmi hjá foreldrum hans.
Nokkru síðar réðust þeir feðgar í að byggja hus
við Silfurgötu. Áttu gömlu hjónin neðri hæðina,
en þau ungu þá efri. Hefur heimili þeirra staðið
þar síðan. Eftir að Þorbjörg hóf búskap hætti hún
vinnu utan heimilisog var heimavinnandi húsmóð-
ir þaðan í frá.
Þorbjörg og Georg eignuðust þrjá syni: Gylfa,
húsasmið í Reykjavík. Kona hans er Laufey
Guðmundsdóttir bankastarfsmaður. Þau eiga tvö
börn. Júlíus, dómarafulltrúa í Vestmannaeyjum.
Ágúst Ólaf þjóðháttafræðing. Kona hans er
Valgerður Sigurðardóttir læknir. Þau eiga eina
dóttur.
Það mun hafa verið í lok ársins 1957, að
Þorbjörg veiktist með þeim afleiðingum að hún
varð að dveljast langdvölum á sjukrahúsum í
Reykjavík, en þó með nokkrum hléum. Veikindi
þessi leiddu til skertrar starfsorku hennar. Heim-
ilisaðstoð var fengin, en eldri sonunum komið
fyrir i sveit á Geirmundarstöðum um skeið á
sumrin. Taldi Þorbjörg sig standa þar í þakkar-
skuld við Steinunni og Finn, að þau tóku við
drengjunum er svona stóð á. Að nokkrum árum
liðnum náði hún það góðri heilsu, að hún gat
annast heimili sitt á ný.
Síðastliðið sumar veiktist Þorbjörg á ný, þótt
um annan sjúkdóm væri að ræða, og var lögð inn
á sjúkrahús í Reykjavík. Sjúkdómur þessi leiddi
hana að lokum til dauða og andaðist hún í
Landspítalanum að morgni 5. janúar s.l. Henni
auðnaðist að dveljast í Stykkishólmi frá september
til nóvember, að báðum mánuðum meðtöldum,
og var það síðasta vera hennar þar. En þrátt fyrir
veikindin veittist henni sú gleði að vera við skírn
sonarsonar síns, Ólafs Georgs, hinn 11. desember
s.l.
Ég var fjarstaddur þegar henni versnaði skyndi-
lega nokkru fyrir jólin. En hamingjan leyfði, að
ég átti með henni fáeinar vikur enn og fyrir það
er ég þakklátur. Þannig vorum við saman við
5