Morgunblaðið - 06.10.2004, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. OKTÓBER 2004 11
ÚR VERINU
HOFFELL SU frá Fáskrúðs-
firði fékk sannkallaða demants-
síld út af Austfjörðum í síðustu
viku og hefur nú verið staðfest
af þar var um að ræða síld af
norsk-íslenskum stofni. Þetta
mun vera í fyrsta sinn frá árinu
1967 sem síld af þessum stofni
veiðist svo nærri landi á þess-
um árstíma.
Síldin sem Hoffellið veiddi
þótti einkar feit og falleg og
voru send sýnishorn til Haf-
rannsóknastofnunarinnar. Þar
hefur nú verið staðfest af um
norsk-íslenska síld er að ræða.
Hún hefur ekki veiðst hér við
land síðan haustið 1967 en þá
hrundi stofninn og náði sér ekki
á strik aftur fyrr en um miðjan
9. áratuginn. Frá því að stofn-
inn hrundi hefur síldin ekki
gengið inn í íslenska lögsögu,
heldur að mestu haldið sig inn-
an norskrar lögsögu og ekki
þurft að leita í vesturátt að Ís-
landi eftir æti.
Breytt göngumynstur
Hjálmar Vilhjálmsson, fiski-
fræðingur á Hafrannsókna-
stofnuninni, segir að stofninn
hafi ekki náð fyrri styrk en sé
engu að síður nokkrar milljónir
tonna. Hann hafi stækkað
nokkuð á undanförnum árum
og um leið komið sífellt vestar í
ætisleit. Skip hafi orðið vör við
norsk-íslenska síld við og rétt
innan íslensku landhelginnar að
vorlagi á undanförnum árum en
síðan hafi hún gengið inn í Sval-
barðasvæðið um mitt sumar og
aftur að norðvesturhluta Nor-
egs að hausti, hvar hún hefur
jafnan haft vetursetu. „Göngu-
mynstur norsk-íslensku síldar-
innar hefur breyst nokkuð allra
síðustu árin, skipin eru enn að
veiða hana innan Síldarsmug-
unnar og núna verður hennar
vart á íslenska landgrunninu.
Trúlega er ekki mikið magn þar
á ferðinni en við höfum ekki séð
norsk-íslenska síld á þessum
slóðum í áratugi og þykir þetta
því merkilegt.“
Hjálmar segir að eftir sé að
kanna hversu mikið af síld sé
þarna á ferðinni. Ef um umtals-
angur til að kanna útbreiðslu
norsk-íslensku síldarinnar fyrir
Austfjörðum. Bæði hafrann-
sóknaskip stofnunarinnar séu
nú upptekin í togararallinu svo-
kallaða og muni væntanlega
fara yfir umrætt svæði. „Þetta
eru þó merkileg tíðindi sem full
ástæða er að fylgja eftir. Við
munum að sjálfsögðu reyna að
afla einhverra sýna,“ segir Jó-
hann.
Stygg og erfið
Ekki var um mikinn afla að
ræða, aðeins um 5 tonn, sem
Hoffellið fékk í nót á Glettinga-
nesgrunni. Að sögn Bergs Ein-
arssonar skipstjóra sást meira
til síldar af svæðinu en hún hafi
verið stygg og því erfitt að ná í
hana. Bergur telur að þótt
þarna sé um lítið magn að ræða
gæti það þó verið vísir að ein-
hverju meira. „Við fengum síld
í kolmunnatrollið í sumar og
það var eitthvað af henni af
norsk-íslenskum stofni. Það er
því alveg ástæða til að ætla að
þetta gæti orðið meira. Það er
ekki laust við að menn fái nett-
an fiðring í magann. Ekki að-
eins væri það gaman ef síldin
væri að veiðast hér út af Aust-
fjörðum eins og hún gerði, held-
ur yrði samningsstaða okkar
líka mun betri.“
Bergur sagði brýnt að rann-
saka frekar síldarmiðin fyrir
austan og að það væri þá hlut-
verk Hafrannsóknastofnunar-
innar.
vert magn sé að ræða gæti ver-
ið komin upp sama staða og var
hér á síldarárunum. Hjálmar
segir samt enn of snemmt að
segja nokkuð til um hvort nýtt
síldarævintýri sé í uppsiglingu.
Hann segir að fyrst þurfi að
finna síldina og reyna að mæla
hversu mikið er þarna á ferð-
inni. Miðað við göngumynstur
síldarinnar á síldarárunum ætti
að vera tími allt fram í desem-
ber til að gera mælingar.
Jóhann Sigurjónsson, for-
stjóri Hafrannsóknastofnunar-
innar, segir að enn hafi ekki
verið tekin ákvörðun um hvort
gerður verður út sérstakur leið-
Norsk-íslensk síld veiddist við Glettinganes út af Austfjörðum
Einkar feit og falleg
Ljósmynd/Eiríkur Þ. Einarsson
Jakob Jakobsson, fyrrverandi forstjóri Hafrannsóknastofnunar-
innar, Sveinn Sveinbjörnsson, Þorsteinn Sigurðsson og Guð-
mundur Óskarsson fylgjast með þegar tekin eru sýni úr norsk-
íslenskri síld sem veiddist út af Austfjörðum í síðustu viku.
„ÞAÐ eru mjög merkileg tíðindi að síldin skuli láta á
sér kræla við Ísland eftir 37 ára bið. Og þó að magnið
sé ekki mikið þá er mjór mikils vísir. Við réttar um-
hverfisaðstæður, þegar Íslands-
straumurinn er veikur og sterkir ár-
gangar í stofninum, gæti allt gerst á
næstu fjórum til fimm árum,“ segir
Jakob Jakobsson, fyrrum forstjóri
Hafrannsóknastofnunarinnar og
einn helsti síldarsérfræðingur þjóð-
arinnar um árabil.
Jakob segir að enn sé of snemmt
að fullyrða um hvort norsk-íslenska
síldin sé að taka upp gömul göngu-
mynstur og hafi vetursetu hér við land en segir engu
að síður nokkrar líkur á því. Hann segir það vera mik-
ið hagsmunamál að fylgjast náið með hegðun síld-
arinnar og hvetur til varkárni. „Ég er á þeirri skoðun
að við ættum að fara varlega í að veiða mikið af þess-
ari síld. Hún hefur nú rambað á leiðina milli Íslands og
Noregs en eftir að stofninn hrundi hefur engin síld
farið þessa leið fyrr en nú. Það eru dæmi um að þegar
gönguvenjur byrja elti yngri síld þá eldri. Ef eitthvað
af síldinni, sem nú er við Ísland, fer til Noregs og kem-
ur síðan aftur til Íslands næsta sumar, þá er aldrei að
vita nema hún dragi með sér meira af yngri síld.
Grunnstefna Íslendinga hlýtur að vera sú að varlega
verði farið í nýtingu á síldinni, á meðan hún er að ná
fyrri hegðun.“
Á síldarárunum hélt norsk-íslenska síldin til við Ís-
land í um 6 mánuði á ári, kom að Norðurlandi að vori
eða snemmsumars en var við Austfirði á haustin og
fram að eða yfir áramót þegar hún hélt aftur austur
til Noregs. „Það var yfirleitt elsti hluti stofnsins sem
kom lengst vestur, stærsta og besta síldin sem kölluð
var Íslandssíld, verðmætasta saltsíldin í veröldinni,“
segir Jakob. Og hann viðurkennir að við þessi tíðindi
hafi farið um sig gamall síldarfiðringur. „Þegar mest
var veitt af síld við Ísland, á fyrri hluta 7. áratugarins,
voru veidd hér við land hátt í 700 þúsund tonn af síld
og uppistaðan í þeim afla var norsk-íslenska síldin.
Eins er talið nokkuð víst að hún hafi verið mjög stór
hluti af Norðurlandsveiðinni allt frá aldamótunum allt
til ársins 1945. Það gæti því breytt miklu ef síldin færi
að veiðast hér að nýju,“ segir Jakob.
Ættum að
fara varlega
Jakob Jakobsson