Frjáls þjóð - 16.02.1953, Síða 4

Oröabetgur
FRJÁLS ÞJÓD
Mánudaginn 16. febrúar 1953.
Stóriðja liér —
jt
„Island kallar" — hverju svarar
flokksforusta Alþýðuflokksins?
Hengdur dindill
Þórarinn Tímarit-
stjóri, nýkominn úr Ameríku-
för, ber kvíðboga fyrir þátttöku
Frjálsrar þjóðar í hengingarað-
gerðum hér á landi.
Óþarft er talið að
kvíða því sem þegar er orðið.
★★★ Þann „hristidindil“,
Þórarin Tímaritstjóra hefur
Frjáls þjóð þegar hengt — upp.
Það er það
í siðasta tölublaði Varðbergs
var „það“aðalumræðuefniblaðs-
ins, enda mun „það“ vera aðal-
áhugamál þess, eins og allir
mega skilja, því að „Það er
bæjarfélaginu óbætanlegt tjón
og bæjarstjórn til smánar"
(forsíðufyrirsögn) og „Fram-
sóknarmenn vildu það ekki“
(3. síðu fyrirsögn).
Seinheppni
Morguriblaðið fagnar því
mjög, að kommúnistar hafi orðið
undir í stjórnarkjöri í Félagi
Hafnarstúdenta, en Stefán
Karlsson verið kjörinn formaður
þess með yfirgnœfandi meiri-
hluta atkvœða. Vonast blaðið
auðsjáanlega til, að nú taki
alveg fyrir „hinar alrœmdu
samþykktir og ályktanir“ Hafn-
arstúdenta gegn hernámi og
landsölubraski.
Morgunblaðið varar sig ekki
á því, að Stefán Karlsson var
FRJÁLS 'ÞJÓÐ hefur aflað
sér upplýsinga um það, að
flutningsgjöld með skipum
hafa lækkað mjög verulega að
undanförnu. Eru þess dæmi, að
flutningsgjöld á olíum hafa t.d.
lækkað um 6—7% frá því að
einn farmur kom til landsins,
og þar til sá næsti kom.
Síðustu 8—9 mánuðina munu
flutningsgjöldin á heimsmark-
aðinum hafa lækkað a. m. k.
20% að meðaltali. En frá því á
árinu 1951 hafa þau lækkað
mun meira.
Hins vegar hefur þess ekki
orðið vart, að Eimskipafélag
íslands og S.Í.S. hafi lækkað
flutningagjöld með sínum
skipum á sama tíma. Það var
meira að segja talið til stór-
viðburða, þegar hið mikla verk-
fall í desember leiddi til þess,
að Eimskip var þvingað til að
lækka flutningsgjöldin um
5%!! Eftir þessar upplýsingar
verður ekki hjá komizt að telja.
að forráðamönnum þessa fé-
lagsskapar hafi gleymzt hinn
upprunalegi tilgangur og ætl-
unarverk hans, ef þeir ekki
lækka flutningsgjöldin með
skipum sínum um 15—20% nú
þegar. Geri þeir það ekki, mun
nafnið „óskabarn þjóðarinnar"
hljóma eins og háðsglósa um
þennan félagsskap framvegis,
og er þá illa farið.
Þá er einnig útlit fyrir, að
hið marglofaða álagningar-
frelsi ríkisstjórnarinnar, hafi
orðið þess valdandi, að sú lækk-
un, sem hefði átt að koma fram
á ýmsum vörum hér, vegna
þess að þær eru fluttar mcð
einmitt formaður stúdentafé-
lagsins 1951 og aðalhvatamaður
og framsögumaður hinnar
skorinorðu mótmœlasamþykktar
Hafnarstúdenta gegn hinu
ameríska hernámi.
„Gjöf skal gjalda — “
Mbl. segir frá því 6.
febrúar s.l., að nýlega hafi veriö
opnað amerískt bókasafn a
Akureyri í þeim tilgangi „að eíla
kynningu milli íslands og
Bandaríkjanna, einkum á hinu
menningarlega sviði. ‘
Tíminn segir frá því
5. febr. s.l., að i ráði sé að
brenna íslenzkar kjörbækur og
bækur merkra höfunda, vegna
þess að þær séu óseljanlegar,
jafnvel fyrir brot af kostnaðar-
verði.
Væri ekki ráðlegt að
gefa heldur Bandaríkjunurn
þessar bækur til „að efla kynn-
ingu milli íslands og Banda-
ríkjanna, einkum á hinu menn-
ingarlegá sviði.“ Er ekki að efa
það, að Bandaríkjamenn mundu
greiða fyrir opnun íslenzkra
bókasafna þar og „lesstofu í
sambandi við þau“ með því að
leggja til húsnæði. — Væri
þetta hið æskilegasta tæki-
færi til gagnkvæmra kynna
þjóðanna einkum á hinu
menningarlega sviði“. Og bóka-
útgefendum ætti að vera sama
um það, á hvorn staðinn bæk-
urnar lentu.
erlendum skipum, hafi gleymzt
a. m. k. í sumum tilfellum.
Hefði þó sennilega verið sízt
minni ástæða fyrir Alþingi að
senda umræður og tillögur um
þessi mál milli deilda en um
verðjöfnun á olíu.
■ —■ ■ —» .
Kristjón galt
Vilhjálms Þórs
Eins og frá hefur verið skýrt
í fréttum, hefur Helgi H. Ei-
ríksson verið ráðinn banka-
stjóri Iðnaðarbankans.
FRJÁLS ÞJÓÐ skýrði frá
þeim orðrómi fyrir nokkru, að
það ætti að veita Kristjóni
Kristjónssyni, sem verið hefur
aðalféhirðir S.Í.S., þessa stöðu.
Nú hefur blaðið hins vegar
fengið upplýsingar um það hjá
réttum aðilum, að þessi ráða-
gerð var mjög ofarlega á baugi.
Fundu þá einhverjir skelmar,
sem andvígir voru þeirri ráð-
stöfun, upp þá kenningu, að
Kristjón væri sendur af Vil-
hjálmi Þór. Ætlaði Vilhjálmur
þannig að leggja Iðnaðarbank-
anum til bankastjórann, af því
að Alþingi meinaði honum að
leggja fram nokkuð af hlutafé
bankans. Töldu þessir menn að
sending Kristjóns ætti að vera
ein af hinum alkunnu „aðferð-
um“ Vilhjálms Þórs, til að
koma ár sinni fyrir borð.
Þó að þessi kenning muni
ekki hafa verið á rökum reist,
nægði þó óttinn við skugga
Vilhjálms að baki Kristjóni til
Framhald af 1. síðu.
hér gæti orðið um að ræða. —
Því er fyrst til að svara, að
hún gæti orðið á mjög margan
veg. Það liggur nærri að segja
mætti,' að þar sem næg og
hlutfallslega ódýr orka er eins
og hér, þar megi allt framleiða.
Við mundum t.d. með
góðum árangri geta reist
hér olíuhreinsunarstöð, og
unnið flugvélabenzín úr
jarðolíu (eða fuelolíu), svo
fjarstæðukennt sem það
virðist þó fljótt á litið. —
En það, sem aðallega ber að
hafa í huga, er, að við verðum
að ríða fyrst á vaðið, þar sem
við höfum betri skilyrði en
aðrar þjóðir og 1 þeim iðn-
greinum, sem stofnkostnaður er
hlutfallslega minnstur miðað
við eftirtekjur. Sem dæmi má
nefna brennisteinsframleiðslu
úr hveragufu. Stofnkostnaður
við slíka framleiðslu yrði
hverfandi lítill, en hörgull svo
mikill á brennisteini, t. d. í
Bretlandi, að fjármagn mætti
óefað fá þar lánað með góðum
kjörum, ef við vildum skuld-
binda okkur til að selja Bret-
um framleiðsluna um ákveðinn
tíma, sem ekki ætti að vera
nein frágangssök. Hér var á
sínum tíma lokið undirbúningi
að framleiðslu á áfengu öli til
útflutnings í samvinnu við er-
lent fyrirtæki, sem árlega flyt-
ur út öl fyrir hundruð millj.
króna. Voru þeir samningar
hinir hagkvæmustu fyrir okk-
ur, en óviðráðanlegar ástæður
hindruðu, að úr þeim yrði. En
vatnið okkar er betra en í
nokkru öðru landi veraldar til
þessarar framleiðslu.
Við eigum þó fleiri
möguleika fólgna í okkar
„mjúka“ vatni og heita
vatninu. Erlendur sérfræð-
ingur komst eitt sinn svo
að orði, að á íslandi „ætti
lokastigið á allri bómullar-
framleiðslu heimsins að
fara fram. Mundi þá unnt
að fá betri og ódýrari vöru
en veröldin hefði áður aug-
um litið.“
Það voru eiginleikar hins
kalda og heita vatns, sem hann
byggði þessa skoðun á. Enda
munu hafa legið fyrir íslenzk-
um stjórnarvöldum óskir frá
evrópskum aðilum í þessum
efnum, sem okkur hefði verið
með öllu hættulaust að sam-
þykkja. Mundu þeir einnig hafa
tekið að sér að sjá um sölu
afurðanna, svo að við þyrftum
þess, að ekki náðist samkomu-
lag um Kristjón í bankaráði
Iðnaðarbankans, og sótti hann
því ekki um stöðuna, þar sem
hann vissi um þetta áður en
umsóknarfrestur var útrunn-
inn. Galt hann því húsbónda
síns í þetta sinn.
Eftir er svo að vita, hvort
hann geldur Vilhjálms einnig
í Dalasýslu, en þar mun nú
vera hafin, eða um það bil að
hefjast, prófkosning milli
Kristjóns og Friðjóns Þórðar-
sonar, fulltrúa lögreglustjóra,
sem frambjóðanda af hálfu
Sjálfstæðisflokksins við Al-
þingiskosningar þær, er í hönd
fara.
ekki að kvíða markaðserfið-
leikum.
Margt fleira mætti til telja,
svo sem alúminíum, baríum o.
fl., þó að þess gerist ekki þörf
að sinni.
Erlent fjármagn
þarf ekki
að vera hættulegt.
Margir eru haldnir þeirri
skynvillu, að það sé okk-
ur í öllum tilfellum hættu-
legt að fá erlent fjármagn til
að koma hér á fót stóriðju.
Einkum og sér í lagi óttast
menn þetta, ef veita þarf ein-
hver fríðindi til að fá þetta f jár-
magn. Þær leiðir eru þó fyrir
hendi, sem betur fer, sem gera
þenna ótta algjörlega ástæðu-
lausan.
Okkur ber að varast að taka
að láni erlent fjármagn til að
gera það að eyðslueyri. Og
okkur ber að varast að taka
erlent fjármagn að láni til
annarra framkvæmda en þeirra,
sem skila okkur gjaldeyristekj-
um í framtíðinni eða minnka
gjaldeyrisþarfir okkar á ein-
hverju sviði. Okkur ber
þó einkum og sér í lagi
að varast að veita þeim
ríkjum, sem seilast vilja til
áhrifa í landi okkar, fríðindi
fyrir fjármagn eða leyfi til at-
vinnurekstrar hér 1 svo ríkum
mæli, að það gæti kæft okkar
eigin atvinnulíf og þjóðlíf.
En okkur þarf engin
hætta að stafa af því að
veita aflögufærum smá-
þjóðum ákveðin hlunnindi
hér í ákveðinn tíma til að
fá frá þeim fjármagn til
stóriðju, sem reist væri
með útflutning fyrir aug-
um.
Má þar til nefna Norðurlönd-
in, Sviss og jafnvel Frakkland,
Vestur-Þýzkaland og Bretland.
Og það er meira að segja vafa-
samt, að við fáum komið efna-
hagslífi okkar á þann kjöl, sem
okkur er nauðsyn, til þess að
verða ekki Bandaríkjunum
efnahagslega að bráð, nema
við grípum til þeirra ráða. —
En það verða að vera
menn með sóma íslands og
tilverurétt íslenzku þjóð-
arinnar að leiðarljósi, sem
slíkar ráðstafanir gera.
-----1 ...
Bátagjaldeyrisbraskið -
Framh. af 1. srðu.
ári en nokkru sinni fyrr, því að
sýnilegt er að ríkisstjórnin ætl-
ar að draga taum braskaranna
á hverju, sem gengur. Og það
er eingöngu að þakka skrifum
FRJÁLSRAR ÞJÓÐR, að báta-
gjaldeyrisbraskið var ekki
aukið til muna, á þessu ári, því
að hraðfrystihúsaeigendur
höfðu allan hug á að ná fleiri
vörutegundir undir bátagjald-
eyriskerfið, en verið hefur. —
Þær upplýsingar, sem FRJÁLS
ÞJÓÐ hefur gefið um þessi mál,
veittu samninganefnd ríkis-
stjórnarinnar nægilegt aðhald,
til að láta ekki undan „kröfu-
pólitík" fiskkaupmannanna um
aukin „fríðindi“ og gróðamögu-
leika að þessu sinni.
1 aðsendri grein í Alþýðu-
blaðinu laugardaginn 14. þ.
m., sem nefnist „Nú kallar
ísland“, er röggsamlega ritað
um hœttulegar afleiðingar
erlendrar hersetu í landinu
utanstefnur íslenzkra manna,
erlendar ölmusur og hvers
kyns niðurlœgingu lands og
þjóðar undir stjórn núver-
andi valdhafa. 1 greinarlok
dregur höfundur saman
meginefni máls síns með
eftirfarandi orðum:
„Nú þarf alþýða íslands
alls síns bezta við. Hamingja
landsins hrópar á varðstöðu
hennar. Það er vegið að dýr-
ustu eignum þjóðarinnar:
menningu hennar, efnalegu
sjálfstæði hennar ogandlegu.
Erlendur her gistir landið og
leitar félags, einkum við
æsku landsins. Með þessu er
tungu, velsæmi og þjóðerni
okkar ógnað. íslenzkir emb-
ættismenn og andlegir leið-
togar þiggja heimboð í vest-
ur og heimboð í austur, en
efla, er heim kemur, upp-
lýsingastarfsemi hinna gistu
landa, dásama allt, er þeir
sáu. Erlent auðmagn leitar
fangs á íslenzku atvinnu- og
efnahagslífi. Rætt er og yfir-
vegað, að íslenzkt fossaafl
skuli mala gull erlendum
auðmönnum, erlehd stóriðja
á íslenzkri grund.
En íslendingurinn, sá er
vakir, hann segir nú: Hing-
að og ekki lengra. íslending-
ar skulu vera húsbændur á
íslandi. íslenzk tunga, ís-
lenzk þjóðmenning og ís-
lenzkt þjóðerni skulu varin.
íslenzkir embættismenn
skulu íslandi einu þjóna.
Heldur skal fátækt á íslandi,
en að erlendis sé betlað um
gjafir. Heldur skal máttur
íslenzkra fossa óheftur, en
að það geri erlendir menn
til auðs sér en áþjánar ís-
lenzku efnahagslífi. — Er-
lendur her skal einangraður
við búðir sínar, meðan er,
en sendast burt sem allra
fyrst. — íslenzkar hendur
skulu fá þjóðnýt verk að
vinna — þær skulu ekki
vopnum hampa, vega menn
né berja á bræðrum sínum.
Og nú ætti íslenzk þjóð að
hlusta — því að nú kallar
ísland — og gegna ætti hún
kallinu einum rómi: Hér er
ég, land mitt, og er til starfa
búinn“.
Þetta er rödd hins óbreytta
liðsmanns Alþýðuflokksins.
En vill hann nú ekki gefa
vandlega gaum að því,
hverju flokksforusta hans
svarar „kalli íslands"? —
Hún þagði enn á fundinum í
Stjörnubíó.

Handavinnudeild
Kennaraskólans.
Teknar verða í deildina næsta haust sextán stúlkur.
Inntökuskilyrði: Gagnfærðapróf eða annað, sem því svarar,
auk þess vetrarnám í húsmæðraskóla eða íþróttaskóla.
Umsóknir sendist skólastjóra Kennaraskólans fyrir marz-
lok. Þær, sem þegar hafa sótt, eru beðnar að ítreka um-
sókn sína.
Nokkrir piltar verða teknir í smíðadeild. Umsóknar-
frestur sami. Skilyrði: Gagnfræðapróf eða samsvarandi nám.
Skólastjóri.
Lækkar Eimskip
farmg jöldin?