Frjáls þjóð - 22.12.1960, Blaðsíða 5

inu BACH. Hún hefur verið
mikið leikin síðan. Einu sinni
var hún leikin á Kúbu, óg
þar sem Kúbubúar þekktu
Bach en ekki mig, þá var
verkið kynnt í blöðunum
sem „Þórarinn Jónsson“,
fiðlufúga eftir Bach.
Melódian,
sem heimurinn
gengur fyrir.
— Ég sé, að þú átt ýms-
ar stærðfræðibækur, segir
blaðamaðurinn. Hefurðu lagt
stund á stærðfræði?
— Ég hef alltaf haft mik-
inn áhuga bæði á stærðfræði
og stjörnufræði. Það er náið
samband á milli tónlistar og
æðri talnafræði. Reyndar
hafa margir reynt að finna
þetta samband. T. d. var
stjörnufræðingurinn Keplér
stöðugt að velta því fyrir
sér, h.vernig samhljómur
Jónsson, tónskáld
trirgum Ríkisþinghúsið og ncð
andcnburghliðið í baksýn.
reikistjarnanna væri. Hann
-fann líka út frá því grund-
vallarregluna um gang him-
intunglanna.
Hlustaðu á þessa melódíu,
segir Þórarinn og leikur lag
á píanóið. Fyrir þessari
melódíu gengur allur heim-
urinn, segir hann og brosir.
Ef þú margfaldar hana með
tveimur öðr.um melódíum,
kemur út pí, þ. e. a. s. skal-
inn og Þórarinn spilar for-
múlurnar á píanó. Hamr
sannfærir blaðamanninn um,
að tónarnir eru fengnir með
samlíkingu við ákveðna for-
múlu og óneitanlega virðist
hún hljóma fallega.
Það er líka hægt að sjá
hvort melódía styttist upp
stærðfræðilega. Þórarinn
tekur stefin úr fiðlufúgu
sinni um nafnið BACH, set-
ur fingrasetninguna ó brota-
strik og strikið undir kvað-
ratrótarmerki,. styttir svo á
augabragði og útkoman er
rétt', hún er núll sinnum
kvaðratrótin af mínus einn
og lagið gengur upp.
Hugareikningur.
Þannig verða lögin min til,
segir Þórarinn. Ég er að
grúska í stærðfræðifyrir-
brigðum og þá fæ ég ein-
hverja góða hugmynd. Stærð-
fræðin er líka mikil hugar-
æfing. Stundum þegar ég hef
lagt eitthvert verkefni á hill-
una, þá sökkvi ég mér niður
í stærðfræði. Þegar ég reyni
svo við tónlistina á eftir, get
ég leyst vex’kefnið.
Einu sinni fann ég upp að-
fei’ð til að finna kúbikrótina
af tölum. Það er mjög einföld
aðferð og gildir, þegar rótin
er heil tala,
Eigum við að reyna aðfei’ð-
ina, segir blaðamaðurinn, og
Þói’arinn er alveg til í það.
Hann réttir fram logarithma-
töflur og blaðamaður flettir
upp. Spurningin er sem sagt
þessi: Hvaða tala er það, sem
verður 890277128, þegar hún
er mai’gfölduð tvívegis með
sams konar tölu, þ. e. hvað
er þriða rótin (kúbikrót) af
890277128?
En nú verður blaðamaður-
inn hissa. Tónskáldið sezt
ekki niður og fer að reikna
á blaði. Hann reiknar í hug-
anurn! Eftir nokkrar sekúnd-
ur svarar hann: 962! Og það
er hárrétt. Við reynum tvisv-
ar enn. Og útkoman er sú,
að tónskáldið leysir rétt úr
9 stafa tölu á tveim til þrem
sekúndum!
Beríln 5 stríSslok.
Það yrði of löng saga fyrir
svo lítið blað að í’ekja ná-
kvæmlega dvöl Þórarins í
Þýzkalandi. Hann starfaði
þar um áratugi að tón-
■listarmálum eða þar til 1950
að hann settist aftur að á ís-
landí. A seinustu árum
heimsstyrjaldarinnar varð
hann fyrir því áfalli að glata
nær öllum handritum að tón-
verkum sínum, sem hann
hafði sjálfur undir höndum,
'en seinna hefur honum tekizt
að safna ýmsu saman af
verkum sinum, sem aðrir
tónlistai’menn geymdu. Þór-
arinn dvaldist í Berlín í
stríðslok og varð áhorfandi
að innrás rússneska hersins
— Ég bó um þessar mund-
ir á Kajserallé í miðborginni.
Maður vissi auðvitað lítið um
gang bai’dagans, en við
heyrðum vel að órustan stóð
í næsta nágrenni. Kunningi
minn varð áhoi’fandi að því,
þegar hluti af blokkixxni, er
ég bjó i, varð fyrir loftárás.
Hann stóð í dyrunum hjá sér,
en tók ekki eftir því, þegar
sprengjan féll. Skyndilega
lyftist húsið upp í loftið.
Hann ætlaði vai’la að trúa
eigin augum og' hörfaði inn
fyrir. Síðan hrundi allt til
grunna — fjórði hluti af
blokkinni. Þetta var fæðing-
ardeild og manntjón ægilegt.
En svona lagað var daglegur
viðburður í borginni.
Dularíull skothríð.
um þarna í nágrenninu. Rétt
hjá mér stóð maður og hallaði
sér upp að blaðaturni. Ég
mætti tveimur stúlkum sem
voru að fara í búð en varð
annars ekki var við neitt sér-
stakt. Þegar ég leit við, sá
ég að stúlkurnar voru að
velta í götuna. Ég kallaði í
manninn og ætlaði að benda
honum á þetta, en hann
horfði á mig galopnum aug-
um og valt svo dauður í göt-
una. Stúlkurnar voru sund-
urskotnar og ég iét mér
nægja áð loka augum þeirra.
Þegar ég var kominn heim,
sá ég að börðin á hattinum
mínum voru gegnum skotin.
En aldrei vissi ég, hvaðan
sendingin kom.
Seinna heimsótti mig önn-
ur stúlknanna. Hún hafði lií-
að af, en vinkona hennar
hafði dáið. Stúlkan vildi fá
að sjá manninn, sem hafði
veitt henni nábjargirnar!
Ameríkanski!
Ég varð fyrst var við Rúss-
ana, þegar ég stóð rétt fyrir
framan húsið. Skyndilega
kom húsvörðurinn hlaupandi
yfir múrsteinshrúgu í fang-
ið á mér og hrópaði: Veiztu,
hvar Rússarnir eru? En hann
hafði ekki tíma til að svara
sjálfum sér, því að í sama bili
birtust nokkrir hermenn fyr-
ir aftan hann. Einhver hróp-
aði á þýzku til okkar: Af
hveru varstu að hlaupa?
— Hiaupa? Ég bara hljóp! —
Viss'rðu ekki, áð við skutum
látlaust á eftir þér?
Þeir lögðu niður. byssurn-
ar. Þú varst heppinn þar
sagði einhver. Ef ég hefði
notað hana þessa, hefðirðu
orðið var við það. Hann benti
á hriðskotabyssuna: Brrrrrr!
Við hlógum allir hryssings-
lega. Það varð kuldaleg gam-
ansemi. Ég sýndi þeim ís-
lenzka passann minn, og þar
rákust þeir á orðið „kompon-
ist“. Kommúnist! sögðu þeir
og urðu steinhissa. Nei, kom-
ponieren, tónskáld! sagði ég.
Svo gengum við inn í húsið..
Musik! Musik! hrópuðu þeir,
‘þegar þeir sáu píanóið og'
réðust á það af trylltri gleði.
Einn þeirra greip hnattlikan,
sem ég átti, og fór að hring-
snúa því í hrifningu. Allt í
einu rakst hann á ey.juna
Long Island við Ameríku-
strendur. Islanda! Islanda!
hrópaði hann upp. Amerí-
kanski Ameríkanski! og hann
fór að faðma mig að sér.
Fyrsti Ameríkaninn sem við
hittum! Ég gat .ekki leiðrétt
þennan misskilning, og það
urðu miklir fagnaðarfundir.
Skömmu eftir að þeir fóru,
kom rússneskur hennaður til
okkar, ákaflega prúður mað-
ur og tilkynnti okkur, að
styrjöldinni hjá okkur væri
lokið. Við værum komin bak
við víglínuna.
Eitur, eitur!
— Var' ekki mikil fátækt í
Berlín eftir stríðið?
— Jú, bæði fátækt og ring-
ulreið. Fyrstu hermennirnir
sem tóku borgina virtust
Frh. á 6. síðu.
Mér er minnisstætt, þegar
ég skrapp út að vatnspóstin-
Frjáls þjóð — Fimmtudafíinn 2?. des, 1960
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komundi ár!
Naust,
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár!
Sveinn Egilsson h.f. i"
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár!
Farsæll komandi ár!
Þ. Þorgrímsson & Co., Borgartúni 7,
Verksmiðjan Varmaplast.
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár!
Brauðborg, Frakkastíg 14.
GLEÐILEG JOL!
Farsælt komandi ár!
GLEÐILEG JOL!
Farsælt kömandi ár!
Hraðfrystistöðin í Reykjavík.
rWVVWVWVV^rtrfV^WVVVVWVWV-*%B-«-d-«-»-«-^,VVVVVVW^!
GLEÐILEG JÓL! !
Farsælt komandi ár!
Lýsi h.f
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár!
"n.

‘m-úewí ji
GLEÐILEG JÓL!
GLEÐILEG JÓL!
Farsælt komandi ár