Mánudagsblaðið - 07.03.1960, Page 1

9. tökiMað
Mánudagur 7. marz 1960

Úr gamanleiltnmn „Hjónaspil,“ sem nú er í Þjóðleikhús-
inu. Myndin sýnir þá Ævar K. Kvaran í hlut\rerki ekilsins
og Róbert Arnfinnsson Malakí Stakk. (Sjá leikd. á 3. síðu).
Fiskveiðideilan:
Kynningarstyrjöld er
okkur bryn nauísyn
Ef okkar málstaður er ekki kynntur töpum við
Nýjasta ofbeldi Breta í okkar garð hefur vakið at-
hygli og megnustu fyrirlitningu á brezkum togarasjómönn-
ism og bryndrekum þeirra hér á miðunum. Ekki eimmgis
ræna þeir í fiskihelgi oltkar, heldur ógna þeir fiskibátum,
spilla veiðarfærum og ógna mannslífum, og nú síðast brutu
þeir ferlega alþjóðalög, sem þeir sjálfir hafa samþykkt.
Venjuleg mótmæli hafa verið
send og Alþingi hefur í þetta
sinn rætt málið. Að öllu þessu
er nokkurt gagn inn á við, en
lítið sem ekkert út á við. ís-
lendingar vinna enga sigra á al-
þjóðavettvangi meðan ekki er
leitað bandamanna ytra.. Margt
má þjóðin spara, en þegar hún
sparar að auglýsa málstað sinn
í þessu mikilsverða máli, þá
'spillir hún fyrir sjáifri sér. Það
var í fyrra að á það var drepið
að auglýsa betur málstað þjóð-
arinnar ý fiskveiðideilunni og
spara þar engan eyri. Hingað
komu skömmú síðar nokkrir
biáðamenn og var málið kynnt,
en síðán ékki söguna meir.
Þetta er á engan hátt nóg.
Það er lilgangslaust að lilaupa
í þetta eins og umferðarviku lög
reglunnar! Áróður fyrir íslenzka
málstaðnum á að vera stöðugur,
ábyggilegur og umfram allt sem
víðtækastur. Hingað á að koma
stanzlaus straumur af erlendum
fréttariturum, ekki aðeins ensk-
um og amerískum heldur alls
staðar úr Evrópu. Það á að
fljúga þeim yfir miðin, sýna þeim
aðstæður og gefa þeim skilagott
yfirlit ub nauðsyn verndunar
miðanna. Hvert orð, sem um
þetta birtist er okkur í liag.
Blaðamenn hcimspressunnar
Ijúga ekki upp sögnm þótt marg
Framh. á 6. síðu.
RANNSOKNARl. OGREGLAN
BYB VIB DRELT SKILYRÐI
Skorfir sérmennfun — „leyndardómsfullir" rannsóknarar
Refsigleði og rembingsháffur — Skorfur upplýsinga
Hvað eru þau mörg glæpamálin, sem þessa dagana eru
í rannsókn lijá sakadómara? Fyrst skal nú telja Esso-
málið, þvínæst frímerkin, gjaldeyrisþjófnaðinn og svo
Vestmannaeyjamálið og Iieill sægur smærri mála. ÖIl þessi
mál hafa komið fyrir á síðasta ári, og enn hefur ekkert
þeirra verið endanlega leyst, þótt bezt hafi miðað með
frímerkjamálið.
Sögusagnir
Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
blaðanna um að fá sannar upp-
lýsingar um hversu fram vindur
rannsókn hinna ýmsu mála, er
svo til ógerningur að fá upp-
lýsingar hjá Sakadómara eða
fulltrúum hans. Árangurinn hef
ur orðið sá, að sögusagnir, hálf
sannar eða með öllu ósannar,
hafa spunnizt út og birzt bæði
í dag og vikublöðum.
Það ei' kominn tími til þess,
að blöðunum sé gefið tækifæri
til að fylgjast með rannsókn,
yfirheyrzlum hinna ýmsu opin-
beru mála, sem fyrir eru tekin.
Eins og ástandið er nú, er full
ástæða til að pfast um hæfi-
leika sumra þeirra, sem við
rannsókn fást, og eigi síður á-
stæða að halda að fákænir af-
brotamenn njóti ekki borgara-
legra réttinda fyrir þeim „dóm-
stólum“ sem bæði rannsaka og
dæma málin.
Hverju er leyní!
Þögn fulltrúanna ber vott um,
að einhverju sé að leyna, ein-
hverju sem þeir vita að blaða-
menn myndu reka augun í ef
þeim yrði leyft að sjá störf rann
sóknaranna. Innan sakadóm-
araembættisins eru hinar ýmsu
deildir reknar eins og einka-
föndur starfsmanna, sem þar
hafa starfað lengi. Þeir eru í
aulalegum barnaskap farnir að
slá um sig dulu leyndardóma,
en aðrir haga sér líkt og aðal-
persónur í 25 centa lögreglu-
reyfara.
Skortir mennlun
Fákænir unglingar sem fram-
ið hafa afbrot vita sízt hvaða
lögvernd þeim er heimiluð sam
kvæmt borgaraíegum réttindum
og það mun sjaldnast, að rann-
sóknarar kynni þeim hana. Þess
ir unglingar, smáþjófar, eru síð
an ,,afgreiddir“ og vitanlega gef
ur sá sem rannsakaði og sá sem
dæmdi, sami maðurinn, út yfir
lýsingu til blaðanna. Það hefur
skapazt hér á landi, þau fáu ár,
sem hægt er að tala um rann-
sóknarlögreglu, svo óheilbrigt á-
stand hjá Sakadómara, að ekki
verður lengur við unað, ef iög
og réttur á að þróast hér. Lög
fræðingum, beint frá prófborði,
er stungið inn til sakadómara og
byrja .þá þegar að deila út refs
ingum sem varða borgara þjóðar
innar alt lífið. Ekki einn ein-
asti og 'þar nieð taiinn sjálfur
Sakadómari hefur öðlast sanna
menntun í „crime detection".
þeir hafa farið á námskeið, ver-
ið í bréfaskóla og fikrað sig
smátt og smátt áfram, en ekki
stundað þetta eins og fagmenn
ytra hafa gert og gera. Þetta
er allt ósköp virðingai-vert, en
engan veginn fullnægjandi í 70
þús. manna borg, þar sem hvers
kyns glæpir eru orðnir daglegt
brauð.
Urell
Allt okkar „kerfi“ ef svo má
kalla það, sem snertir rannsókn
afbrota er ófullkomið og úrelt.
Það hvílir yfir þessu leynd, sem
er í senn óeðlileg og réttarfarinu
sjálfu óholl. Meðan það er látið
nægja að hver löglærður maður
geti orðið „detective“ þá ei
embætti sakadómara ekkerí
nema fikt, og undir einstak-
lingi og skapíerli hans komið,
hvort laga og réttar er gætt.
Það finnast engu að síður bull-
ur innan lögfræðingastéttarinn-
ar en annarra stétta.. Gallinn
er bara sá, að lærð bulla er
miklu hættulegri en sú ólærða,
og þá sérstaklega þégar hún er
lærð í lögum.
Nú eru á döfinni 6—8 stórmál.
Blöðin fá fréttatilkynningar eft
ir því hvernig liggur á rann-
sóknara í þetta og þetta skipti.
Flestar eru þær frá niðurstöðu
hans sjálfs, aldrei sér maður
sjónarhól þess sakfellda né
hversu hann bar fyrir rétti.
Smáþjófa-rrhrofur
Telur nokkur það eðlilegt rétt
arfar, að á 2.—3. mán. íresti
upplýsast allt í einu 10—20 þjófn
aðarmál, sem löngu vóru
gleymd. Hveniig fóru þær yfir-
heyrslur fram, sem enduðu i
játningu 10—20 innbrota effa
þjófnaða? Hvað kemur unsling
um, sem staðnir eru t. d. að þvi
að stela sígarettulengju að" játa
á sig fyrri yfirsjónir? Allt getur
skeð eðlilega, en því þessi
leynd? En þrátt fyrir þetta leyni
makk er þá farið að kaila full-
trúa Sakadómara, ýmsa, reí'sÞ
glaða. .
Qféfflæti <
Það halda sumir því fram, a3
skrif um embáétti sakadómará
hljóti að byggjast á illkvitni,
vegna eðlis þessa embættis. Það
fer langt frá því. Þetta er em*
bætti sem framar öðrum, gengur
fram fyrir skjöldu í því að leyna
almenning því, sem hann hefui’,
Framh. á 7. síðu.
Stórlaxar í i
siglingu í
Þessa dagana eru kaup-
menn og heildsalar í öng-
um sínum vegna ráðstaf-
ana stjórnarinnar um há-
marksálagningu. Ætla
mætti að fyrirsvarsmemx
þeirra stæðu nú á verðih-
um og reyndu í hvívetná’
að vernda hagsmuni
þeirra. ,
Við skulum sjá:
Gunnar Guðjónsson,
formaður verzlunar-
ráðs er í siglmgn.
Páll Sæmwndsson,
formaður kaupmanna-
samtakanna er í sigl-
ingu. i
Kristján G. Gíslason,
formaður stórkaup-
mamiafélagsins er i
siglingu.
Dr. Oddur Gnðjóns-
son, átrúnaðargoð allrai
verzlunarmanna er I
siglingu. 1 :
Það er gaman að vita,
að til eru ennþá menn,
sem vinna af brenn,-
andi áhuga að hugðar-
efnum þeirra félaga,
sem þeir veita forstöðit