Mánudagsblaðið - 12.12.1960, Blaðsíða 2

MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagur 12. des 1960
2
Um fáar plöntur hefur
myndazt jafn mikil þjóðtrú
og smárann. Að vísu er hinn
* j
venjulegi þriggja laufa
smári ekkert fýrirférð-
armikill ' í þjöðtrúnni, ' þó
að dálítil þjóðtrú sé til bæði
í sambandi við Aænjulegan
hvítsmára og rauðsmára. En
þvi meiri og útbreiddari er
þjóðtrúin* í sambandi við
'Smái^a með afbrigðilegri
laufatölu, og þá alveg sér-
staklega við fjögralaufa-
smárann.
Fjögralaufasmárinn.
Trúin á fjögralaufasmár-
ann sem heillatákn hefur
veiáð útbreidd um alla
Evrópu í margar aldir. Lít-
ill vafi er á <því, að þessi trú
hefur verið til þegar í
heiðni. Forn-Grikkir notuðu
á fjögraiaufasmárann og
jafnvel verið henni hlynnt.
Yfirleitt er það talið hið
mesta heiiiamerki að finna
fjögfalaufasmára. 1 sumum
löndum ér talið áð ekki sé
sama, hvernig maður finnur
hann. Annarstaðar er talið,
að það sé aðeins heiila merki
að finna hann, ef maður
rekst. á hann af hreinni
hendingu, en ef hann finnst,
þegar verið er að leita
gagngert að honum, missir
hann heillanáttúruna. Þá er
sumstaðar talið, að heilla-
náttúran hverfi, ef smárinn
er slitinn upp með höndun-
hins e1skaða eða hinnar elsk-
uðu. Þá bregzt það ekki, að
ástin verði endurgoldin. Önn-
u'r 'aðfei cV' er sú að ' 'koma
fjögraiaufasmáranum í skó
þéss:, er maður elskaf ög láta
hann ganga á honum. Eins
og kunnugt er, er til alveg
samskonar þjóðtrú um
brönugrasið. Og líklega er
trúin á brönugrasið til ásta
; eldri en trúin á f jögralaufa-
I smárann. Lítill vafi er á því,
I að bfönugrösin hafa verið
notuð við ástagaldur þegar
í heiöni. Þessi trú hefur svo
færzt yfir á happajurtina,
fjögralaufasmárann. Orðatil-
tækið að ganga með grasið
/?--..--■L. ■ LJ--------
ÓLÁFUR HANSSON,
mennfaskólakennari:
í skónum á eftir einhverjum
er eflaust dregið af brönu-
grasinu, en ekki smáranum.
Víða í Mið-Evrópu er til
annarskonar þjóðtrú í sam-
bandi við skó og f jögralaufa-
smára. Ef ung stúlka vill fá
að vita nafn á mannsefninu
sínu, á hún að láta fjögra-
laufasmára í annan skóinn
sinn og fara síðan út á labb.
Hún á að taka mark á fyrsta
karlmanninum, sem hún
mætir. Reyndar ekki í þeim
skilningi að hann eigi að
verða maðurinn hennar,
heldur heitir hann sama for-
nafni og hann. Hún mundi
nú ekki vera miklu nær, ef
maðurinn héti Jón eða Guð-
mundur, en sviðið færi að
þrengjast, ef hann héti Stíg-
ur eða Betúel.
Til er sú þjóðtrú, að sá
sem á f jögralaufasmára
verði. skyggn og líka, að
hann eigi auðvelt með að
finná fólglð fé. Hin almenna
heildarmerking plöntunnar
kemur fram í því, hve mjög
hún er notuð í sambandi við
heillaóskir, t.d. á afmælis-
kortum og jólakortum.
Farís quadrifolía.
Til er plöntutegund, sem
nefnd er f jögralaufasmári,
en á ekkert skylt við hinn
eiginlega smára eða trifolí-
um. Þetta er plantan París
quadrifolia, sem er í ætt við
liljurnar. Iiún hefur fjögur
lauf og ber eitruð ber. París
quadrifolía vex á nokkrum
stöðum hér á landi, t.d.
sumstaðar í hraunum á Snæ-
fellsnesi. Þessi planta hefui’
frá því í grárri forneskju
verið mikils metin töfra- og
lælcningajurt í Evrópu. Hinn
frægi gríski læknir Ðioskuri-
des, sem var uppi á fyrstu
öld eftir Krist, lýsti möi’gum
lækningaplöntum, og sumir
telja, að ein þeirra sé París
quádrifolia. PÍún þótti ágæt-
is meðal við dreþsóttum,
jafnvel svartadauða. Margir
eru á því, að sumt af þjóð-
trúnni í sambandi við París
quadrifolia hafi síðar á öld-
um færzt yfir á fjögralaufa-
smárann.
Önnur afbrigði.
Til eru fleiri afbrigði af
laufatölu smárans en fjögra-
laufasmárinn. Til eru plönt-
ur með aðeins tvö lauf, og
fundist hafa plöntur með
allt upp í tólf lauf.
Yfirleitt telur þjóðtniin það
heillamerki að finna smára
með jafnri laufatölu. en ó-
heillamerki, ef talan er odda-
tala. Tveggja laufa smári er
frekar talum heillamegki, þó
ekki eins og. fjögrálaúfa-
smárinn. Sexíaufasmári er
oftast talinn heillatákn.
Stundum er hann talinn boða
það, að manni verði bráðlega
boðið í brúðkaupsveizlu.
Fimmlaufasmárinn, sem er
talsvert algengur ,er yfir-
leitt talinn óheillatákn, þó
að til séu sveitir í Evrópu,
þar sem hann er talinn
heillamerki. Iskyggilegastur
af öllu er þó sjölaufasmár-
inn. Hver, sem finnur hann,
er bráðfeigur. Níulaufasmári
sem mun vera harla sjald-
gæfur, er talinn boða styrj-
aldir, hallæri eða drepsóttir.
Hann er að þessu leyti sett-
ur í svipaðan flokk og lömb
með átta fætur og önnur
undur náttúrunnar.
fjögralaufasmára í sambandi
við varnargaldur. Trúin á
fjögralaufasmára er svipuð
margri annarri þjóðtrú í
sambandi við afbrigðilega og
undarlega hluti í náttúrunn-
ar ríki, t.d. vansköpuð dýr.
Oftast vekja slíkir óvenju-
legir hlutir ótta og eru tald-
ir boða illt, en undantekn-
ingar eru þó frá þessu, og
ein þeirra er fjögralaufa-
smárinn. Með kristninni
jókst enn trúin á f jögralaufa
smárann. Mönnum varð star-
sýnt á líkingu hans við
krossinn, og víða í þjóð-
trúnni kemur sú skoðun
fram, að hann sé í rauninni
eins konar kro.ss. Því er það,
að kirkjan hefur aldrei am-
azt neitt verulega við trúnni
um, heldur skuli bíta hann
með tönnunum. Slíkt handa-
tabú þekkist í sambandi við
fleiri töfra- og lækningajurt-
ir.
Sá, sem hefur fundið
fjögralaufasmára og geymir
hann í fórum sínum verður
heppinn í flestu því, sem
hann tekur sér fyrir hendur.
Hann er nokkurn veginn. ör-
uggur um að vinna öll veð-
mál ,og í spilum græðir hann
alltaf. Oftast er talið, að
hann hafi einnig heppnina
með sér í ástamálum. Þó er
stundum ekki nóg að eiga
fjögralaufasmára til þess,
’heldur verður að grípa til
frekari aðferða. Ein aðfei’ðin
er sú að éta fjögralaufa-
smárann og hugsa um leið til
ÚTVE&SBANKI ÍSLANDS
ÚTIBÚ Laugavegi 105, Reykjavík
ásamt útibúum á ísaíirði, Akureyri, Seyðisíirði,
Sigluíirði og Vestmannaeyjum.
Annast öll venjuleg bankaviðskipti innan lands
og utan, svo sem innheimtur, kaup og sölu
erlends gjaldeyris o.s.írv.
Tekur á móti íé til ávöxtunar á hlaupareikningi
eða með spaiisjóðskjörum, með eða án
uppsagnarírests.
Ábyrgð ríkissjóðs er á öllu spariíé í bankanum
og útibúum hans.
Athygli skal vakin á því að sparisjóðsdeild
aðalbankans er opin alla virka daga, nema laugar-
daga, klukkan 5— 6,30 síðdegis, auk
venjulegs aígreiðslutíma.
Olafur Hansson.
w
T
Gólfdreglar
Sísaldreglar 70 og 90 cm
Cocosdreglar 90 og 120 cm
Vilton gólídreglar úr ísl. ull,
íramleitt aí Vefaranum h.f.
Getum ennþá afgreitt smáteppi
og dregla fyrir jól

Gólfteppagerðin h.f.
Skúlagötu 51 — Símar: 23570 — 17360
Ákveðið hefur verið að gjaldeyris- og/eða
innflufningsieyfi úfgefin af Innflufnings-
skrifsfofunni verði ekki framlengd um
næsfu áramóf.
Ný leyfi verða gefin ú) í sfað þeirra sem háð
eru ákvæðum urn greiðslufrest, eða aðrar
sérsfakar ásfæður eru fyrir hendi.
Umsóknir þar um skulu hafa borizf bönk-
unum fyrir 10. jan. 1961.
Landsbanki íslands
VIÐSKIPTABANKI
r JT
Utve^sbanki Islands