Mánudagsblaðið - 16.01.1961, Side 4

4
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánud3.gur 16. janúar 1961'
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð 4 kr. í lausasölu.
i Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason.
Aígreiðsla: Tjarnarg. 39. — Sími ritstj. 13493.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
ctiiiiiiiiiiiiiiiisiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiKiiiiiiEiiiiiiiiin
Jónas iónsscn, !rá Hrifiu:
HclEgrímskirkia í Reykjavík
Á skrifstofu Pókól-verksmiðjunnar. „Glæponarnir“ Birgir Brynjólfsson og Baldur Hólmgeirsson,
Emanuel, Reynir Odðsson og forstjórinn ÓIi sprengur, Árni Tryggvason.
Það eru liðin mcir en þrjátíu
af síðan ég heyrði fyrst talað um
.Hallgrímskirkju í höfuðborginni.
Til mín komu fjórir af kunnustu
leiðtogum Mbl manna í bænum
■eh þeir voru jafnframt sóknar-
mefndarmenn þjóðkirkjunnar.
Einn af þessum mönnum var Sig
' ’urbjörn Þorkelsson kaupmaður
í Ví<i og núverandi forstjóri
kirkjugarðanna í Reykjavík. Hef
ir hann v»rið einn af helztu og
þrautseigustu stuðningsmönnum
þessa máls alla stund síðan. í
þetta sinn óttu fjórmenningarnir
það eitt erindi við mig að óska
•eflir lítilsháttar fyrirgrciðslu um
íramlag til að geta veitt snjöll-
tim húsameistara laun fyrir góða
teikningu af stórri kirkju sem
Teisa þyrfti á Skólavörðuhæðinni
íyrir allan Austurbæinn. Var
þá gert ráð fyrir að dómkirkjan
og slík stór kirkja mundu um
langa stund fullnægja þörf þjóð-
kirkjunnar í höfuðborginni. Mér
tókst að útvega safnaðarstjórn-
inni 1000 kr. í verðlaun. Útboð
Áar gert. Nokkrir byggingar-
meistarar kepptu. Sá maður sem
síðar byggái Neskirkju vann
verðlaunin en með því skilyrði
að ekki þyrfti að byggja eftir
teikningunni. Nefndin mun hafa
reynt útboð annað sinn en fékk
ep;ki viðhlýtandi teikningar. Þá
ákvað nefndin að fela Guðjóni
Samúelssyni að standa fyrir þess
ari kirkjugerð. Hann var þá orð-
inn landskunnur maður fyrir til-
kojKtT mikillar stórbygginga:
Landakotskirkju, Landsbankans,
Sundhallarinnar, Þjóðleikhúsins,
Akúreyrarkirkju, Arnarhvols,
LaUgarvatnsskóla, svo ekki séu
nefnd fleiri dæmi. Húsameistari
var fús að vinna að slikri kirkju-
smíð fyrir bæinn og lagði á sig
rníRlá áhugamannsvinnu vegna
Kallgi-ímskirkju síðustu árin sem
h;nn lifði.
Miklar og nokkuð illvígar deil
v: Urðu um teikningu húsameist-
a;á; aí Hallgrímskirkju eins og
t: ikast um flestar stórbyggingar.
Eá^hús Stokkhólms er fegurst
<Dgí fi’ægust allra meiriháttar stór
hysf sem reist hafa verið í Sví-
þjóð á seinni öldum, en meðan
s“óð á undirbúningi þessa máls
yár stundum sótt svo harkalega
s'5 hinum ágæta húsameistara
Östberg sem vígði þessu glæsi-
verki ‘alla orku sína í áratugi,; að
þ.ohum var tæplega vært í land-
inu, on nú ber frægð hans fyrir
ráðhús sitt fjöllum ofar;
Óþarfar og. leiðinlegar deilur
iun átað.setningu BaUgríóiskirkj u
á Skólavörðuhæð og um teikn-
ingu húsameistara urðu þess vald
andi að kirkjubygging þessi naut
ekki góðs :a£ góðum e’fnahag
margra höfuðstaðarbúa á tímum
síðari styrjaldarinnar en þó sá
um siðir fram úr því gerninga-
veðri. í borgarstjóratíð Bjarna
Benediktssonar lánaðist með hans
atfylgi og sókn Guðrúnar Guð-
laugsdóttur þáverandi bæjarfull
trúa og fleiri áhugamanna að
fá hinni tilvonandi landskirkju
valinn hæsti og svipmesti staður
í allri höfuðborginni. Þáverandi
biskup Sigurgeir Sigurðsson gerð
ist, meðan hans naut við, mikill
stuðningsmaður þessarar kirkju-
smíðar. Myndaðist brátt allfjöl-
mennur söfnuður um Hallgríms-
kirkju en mundi þó hafa orðið
enn stærri ef nýbyggð Reykja-
víkuv hefði ekki orðið dreifð um
sjö hæðir og nýjar safnaðarkirkj
ur risið í hverri bygg.
En Hallgrímssöfnuður er
samt mjög stór og fjölmennur.
Meðan Guðjón Samúelsson var
starfsfær reisti' söfnuðurinn með
hans forystu undirstöðu að kór
landskirkju. Var þaki skotið yfir
kórinn og þar gerð lítil en fagur
lega búin safnaðarkirkja. Starfa
þar tveir sóknarprestar við sæmi
leg bráðabirgðaskilyrði. Jafn-
framt lætur sóknarnefnd Hall-
grímskirkju hækka súlur og
veggi landskirkjunnar eftir því
sem efni leyfa. Er um þessar |
mundii' unnið með forsjá og at-
orkp að hækkun hliðarvekkj-
anna. enn vantar fé til að steypa
kórinn, efstu rönd hliðarveggj-
anna og forkirkjuna með fögrum
turni, sem á að dreifa geislaflóði
yfir umhverfi Reykjavíkur og
Faxaflóa á dimmum vetrarnótt-
um. Það verður hlýtt handtak
höfuðborgarinnar til allra sem
heilsa og. kveðja bæinn.
Forráðamenn Hgllgrímskirkju
líta á fjármál sín og kirkjunnar
líkt og óteljandi boi'garbúar sem
reisa sér heirhili af því að þess
er þörf og treysta á frafntíðina
og skápandi atorku landsmanna.
Kirkjan Kefir alliniklar árlegar
tekjur, safriaðargjöldin. Þá fær
kirkjari talsverðar gjafir - og á-
heit. Þá starida ýms félög að
kirkjunni og munar þar mest
um kvenfélag Hallgrímssóknar
sem hefir með stórhug ög dugn-
aði safnað miklu til að prýða
kifkjuna vegna orgelkaupa og
margra , annarra • • kirkjulegra
þarí%.l>á hefir bærinn; byrjað
að yeit® ^Uinikjn.n styrk,,|il Hall
\ 1: Framhald: á 7.- síðtt.' :
S.l. fimmtudagskvöld frum-
sýndi Leikfélag Reykjavíkur
*
nýtt leikrit, Pókók, farsa eftir
ungan reykvískan höfund, Jökul
Jakobsson. Ymsar raddir hafa
verið á lofti síðari árin um að
hér væri skortur á leikritahöf-
undum, alltof fáir íslenzkir höf-
undar legðu fyrir sig leikritun,
Þetta er að vísu ekki nema
hálfur sannleikur, því margir
hafa fengizt, síðari árin, við
þetta erfiða viðfangsefni, en
þessum reginmun, en afleiðing-
ar verða óhjákvæmilega þær að
sumar persónur höfundar verða
ýktar og afskræmdar um leið
og hann reynir að gæta hófs í
sköpun annarra, sem bundnar
eru innan vébanda skopsins.
Undantekningarlítið má t. d.
heimfæra persónu Elínar undir
hið síðarnefnda, því þarna er
eðlileg sveitapía, kannske dálítið
ýkt, en engu að síður hin al-
menna hugmynd Reykvíkinga
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR:
Pókók
Höf.: JökuII Jakobsson. — Leikstjóri: Helgi Skúlason
Nýr leikritahöfundur kemur fram
fæstir, lang fæstir, ráðið við
það að gagni og hefðu betur
heima setið.
Pókók er farsi sem gerist í
höfuðstaðnum og greinir frá
raunum forstjóra nokkurs ér ung
ir Litláhraunsfangar hefja fram-
leiðslu á Pókók-iDÍllum, sem síð
an „flæða“ um landið og setja
allan iðnað á höfuðið auk þess,
sem börn landsins, aðaleytend-
urnir, taka sjúkdóm ókenndan,
tryllast og jarma. Eú ýmislegt
annað skeður og í sambandi við
lífið hér, fegurðardís fellur
hart fyrir ómótstæðilegum
„sjarma“ eins fangans og neitar
að keppa um heimsmeistaratit-
ilinn (sendir stelputuðru í stað
inn) og allskyns raunir aðrar
herja á hinar mörgu persónur
verksins.
Farsi, eða réttar ságt skóp-
leikur eins og höfundur kallar
verk sitt, er erfið grein leikrit-
V . , ■ . ,
unar. Merk leikritaskáld hafa
alveg brugðizt þegar þau hafa
lagt slíka leikritun fyrir sig og
minni spámenn hafa allflestir
alveg brugðizt. Hér heima er
því miður lítill greinarmunur
gerður á farsa og gamanleik,
sem er illt til .að vita, því þar
er mikill munur. Hið yfirdrifna
form farsans, ýkjurnar hóflausu
bæði í orðum, leik og persónu-
myndun, er mjög frábrugðið
venjulegu og næstum hefð-
bundnu formi komedíwnnar.
Jökull Jakobsson ggrir .séi' ekki
• -1 •• .
% úpphafi. nægilega. grein tyrir
um sveitapíu. Sama máli gegnir
i^m lög^sglumennina, hin al-
kunnu naive mistök þeirra, ó-
reyndi nýliðinn og kotroskni
„yfirlögreglumaðurinn“ með
standard setningar „lífsreynsl-
unnar og sífellt japlandi á starfs
reglunum. Hreinan farsa og
reyndar „ýktar" ýkjur má svo
finna í gæponunum, Kidda og
Stenna, sem höfundur og leik-
stjóri ráða alls ekki við. Atriði
það, sem gerist á barnum, er
með því betra í verkinu, en þar
skemma barnalegar ýkjúr smá-
glæpamannanna mikið þegar
Elín er annars vegar og Skrítla
hins vegar sem báðar leika
„straight comic“; verður þetta
góða atriði með ótölulegum
möguleikum að hálfgerðum
graut þegar svo lögregluþjónar
koma á vettvang. Handbrögð
höfúndár éru svo óbeizluð, að
verkið geldur afhroð i einstök
úm atriðum, en laskast í beztu
mögúlégu atriðúnum. Fyrstu
tveir þættirnir. gefa nokkrar
vonir, en eftir hlé dæsist höf-
undur og nær sér ekki á st'rik
það sem eftir er. Orðaskipti eru
hinsvegar stundum allfyndin,
hugmyndaríki. auðsætt og aug-
Ijósi auga fyrir hinu gamansama.
Gallinn þar er, því miður sá, að
Jökull, eins og margir aðrir höf
undar telur hvert sitt orð gúll-
korn og . Velur\nklci og hafnar
eins og 'æskílégt væi'i. Eg veit
riéfnilega, að Jökull getur gért
hiikið betur, og þessvegna tel ég
rétt að segja svart sé svart og
hvitt hvítt, þótt um nýjan höf-
und sé að ræða, sem „gefa á öll
tækifæri“ eins og afsökunarpost
ular yngri skáldanna jarma á í
tíma og ótíma. Ef höfundur hefði
haldið sig við hreinan farsa, eins
og h’ýtur að hafa verið hin upp
runalega hugmynd, (samanber
hina fantatisku atburðarás: og
gífurlegu plönin), þá er hér
efniviðurinn og litlar breytingar
og meiri vandvirkni hefði gefið
okkur góða sýningu. Ef t. d.
glæponarnir (svo í prógrammi)
sem mest minna á ameríska
,,musical-show“ karaktera hefðu
sungið eitt gamanlag, eitthvað
sem verulega hefði krassað í eyr
um eldri kvenna og piparjúnka,
upplagt í barsenunni, ef honum
hefði heppnast að gera einhverja
litríka senu inn á milli, þá hefði
mikl'I vdrið bjargað.! í stað
taumlauss gamans hefur maður
þá tilfinningu, að hofundur ' sé
að reyna að segjá eitthvað, seiri
hanri þó kemur ■ ekki frá sér.
Þetta kælir húmbrið ög þrátt
fyrir allan vilja, þá riæsí ekki
skipið heim í höfri.
Leikritið er talsvert breytt
frá upphaflegri rnynd, og þá
auðvitað í samræmi við tilsögn
leikstjóra. Þetta virðist ekki
hafa bætt að rá'ði en þarna ligg-
ur selur bak við stein. Leikstj.
hefur sýnt mjög litla natni, lítið
eða ekkert hugmyndaflug og
viða afar andlitia leikstjórn.
Hann leikstýrir fólkinu af- handa
hófi með þeim afigljósu afleið-
ingum, að unga fólkið verður hóp
ur af ráðvilltum sviðspeðum. Að
v'ísu raskar leiksítjórinn ekki
góðam skilningi Þorsteins Ö.
Stephensens (Bramlan) sem
leikur hóflega, skapar einskon-
ar akkeri þegar alít er að reka'
í strand. Þorsteinn heldur velli,
þrátt fyrir ærslin i kring, og .
Guðrún Stephensen, Elín, bregð'
ur upp snilldarlegri . mynd af
heimasætunni, hlutverkið vel
skrifað og leikið;-bráðfyndið og.'
norðlenzkan hennai; vgr prýði-
leg. En þegaf leikstjorinn nær
sér í bita eins bg . títtnefnda.
glæpona, fejurðai'drottnjinguna
og' Óla spreng, Árn'a Tryggva-
son, höfuðprsónu»a(; þa missir
hann algerlega taumana-
Leikærslin kæfa ‘þa;ð :góða, sein
frá höfundi kemur. Ámi- leikur
hreinan farsa og leikstjórninn í
t. d. fyrsta atriði eftir -hlé,
Pókóksskrifstofunni, er ekki ann
að en ákaflega rari
Framhald t'irfBU.
og