Mánudagsblaðið - 17.06.1963, Síða 3

Mánudagur 17. júní 1963
Mánudagsblaðið
3
$laSfyrtr edla
Ritstjcra og ábyrgðarmaSur: Agnar Bogason.
Kemur út á mánudögum. Verð. kr 5.00 í lausasölu; áskrifienda-
gjald kr. 260.00. Sími ritstjómar 13496 og 13975.
Auglýsingasími 13496. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Launabarátta fíugmanna
Bréf frá flugmaitni, sem strltast við að bjarga sér
Jónas Jónsson frá Hriflu:
Kirkjumál suður með sjó
Herra ritstjóri.
Eg hefi séð, að þér hafið
ekki ritað neitt um yfirstand-
andi verkfall okkar flugmann-
anna. Tel ég, að þetta sé vitur-
lega gei-t, því fáir vita betur
en við, verkamenn loftsins,
hversu erfiðar aðstæður okkar
eru, hvemig við daglega — og
oft á nóttunni — leggjum líf
ok'kar í bráða hættu og mikla
með því einu að söga upp í vél
ar okkar.
Þjóðin hefur ekki — og þá
enn síður þau fyrirtæki, sem
við vinnum hjá — ennþá þekkt
sinn vitjunartíma í launagreiðsl
um til okkar. Eg eyddi nær
tveim árum í flugnám mitt,
erfiðum ámm, og ánægjusnauð
um, og varð að greiða mest all
an kostnað við þau sjálfur, ut-
an smástyrks og peninga frá
foreldrum mínum. Bæði þessi
ár varð ég að minnka talsvert
við mig skemmtanir og dveljast
oft lengi að heiman, enda tók
námið oft margar klukkustund-
ir dag hvem, bæði við bækur
og verknám. Var ekki neitt til-
lit tekið til þess, að ég hafði
eytt dýrmætum árum í gagn-
fræðanám, ámm, sem ég hefði
getað gei-t ýmislegt gagnlegt
og aflað mér f jár.
Eftir tilskilinn tíma fékk ég
atvinnu hjá flugfélagi og eftir
enn meiri tíma, vökur og hættu
verk, var ég gerður að meist-
ara stærri flugvélanna, sem
ég nú get stjórnað sjálfur, em
læt aðallega aðstoðar-flugstjóra
sjá um flugið núna, enda mín
oft þörf hjá farþegum til að
segja þeim, hversu ferðin geng
ur, og að ekki sé hætta á ferð-
um. Þá er mér nauðsyn að leið
beina flugfreyjum, sem oft
skortir ráð og dáð til að snú-
ast við óvæntum atvikum, þótt
þær séu allar bæði dugmiklar,
laglegar og liprar í öllu starfi
sínu.
Fyrir þessa vinnu hefur fé-
lagið mitt rausnazt við að
greiða mér árlega í kaup um
260 þúsund krónur, og gefa
mér u. þ. b. sem svarar 600
dollurum svona auka. Að vísu
hefi ég nokkur fríðindi, þótt
þau teljist heldur smá, ef borið
er saman við langan námstíma
og ýmsar aðrar hættur, sem ég
hefi orðið að þola. Einhverja
klæðisræfla fæ ég, og nokkuð
auðvelt að komast yfir tltölu-
lega ódýr föt á konu og
krakka. Um leikföng hefur mér
orðið létt, smámunir í búið,
radíó, sjónvarp, búshlutir
nokkrir gagnlegir og annað
smávegis hefur mér tekizt að
afla okkur hjónakornrqg t.iltölu
lorr ’Tm mat ei það að
segja, að ég tel okkur matast
u. þ. b. 55% ódýrar en þjóðin
gerir, en þetta eru nú ekki
annað en sjálfsögð þægindi,
en ekki tekjur. Nú er mér sagt,
að við hljót.um þau réttindi, að
félögunxun verði bannað að
segja okkur upp starf, nema
við brjótum alvarlega af okkur.
Tel ég félögin ekki hafa betur
gert við okkur en það, að rétt
er að taka af þeim uppsagnar-
réttindi, enda sjá allir, að það
er ósvífni að kasta okkur á
glæ eftir allar þær fómir, sem
við höfum fært. Þá mun í ráði,
að blöðin gagnrýni okkur ekki,
og fyrirsvarsmenn okkar
hafa talið erfitt, að vér telj-
umst í félagi með öðrum vinn-
andi stéttum t.d. Dagsbrún, því
aðstæður okkar séu á ööru
plani, þátt brauðstritstekjumar
séu ekki ólíkar.
Nú er farið að síga á seinni
hluta starfsævi minnar- Eg er
nálega þrítugur, nokkuð slitinn,
enda er starfsævi okkar vart
íengri en 2Ö—30 ár f 'v’iébót,
þótt þetta kunni að breytast
með bættum lífsskilyrðum.
Kvæntur er ég og á böm. Eftir
árabils fórn fyrir fyrirtæki
mitt, þá hef ég fyrir að sýna
íbúð sæmilega, ag aðra til vara,
auk þátttöku í smáfyrirtæki,
nokkrar krónur á banka og eitt
hvað smávegis erlendis. Eg vil
ekki lengra telja upp þessa hlið
málsins, gæti valdið misskiln-
ingi.
Það er þessvegna, hr. rit-
stjóri, að mig langar til að
benda yður á, að þér gerðuð
viturlega, er þér höfðuð ekki
afskipti af deilu okkar. Við
heyjum nú baráttu fyrir lífs-
brauði okkar og barna okkar
— kerling mín er farin að
vinna úti eftii-miðdaga — og
miklar líkur benda til þess, að
sigurinni verði okkar. Brátt
munu vélar okkar á lofti að
nýju og við, útverðir íslenzku
loftmenhingarinnar, glaðir og
hýrir við stjórnvölinn, eða í
farþegarýminu að róa fólkið
eða kenna flugfreyjunum. Óska
starfsins vegna, að þér sleppið
nafni míniu en setjiö í stað þess
Hetja háloftanna“.
Sökum rúmleysis varð
grein þessi að bíða, en hún
gerir þó sitt gagn með því
að skýra vel erfiði verkfalls
inanna, sem sömdu um S.l.
helgi. Mun almenningur, sem
hafði nokkrar efasemdir um
málstað flugmanna okkar,
viss’ulega skilja betur að-
stöðu þeirra, baráttu, og snú
ast heldur á sveif með þeim.
Ritstj.
Hallgrímur Pétursson er mest
ur kirkjuhöfðingi á Islandi. Rit-
laun fékk hann engin þó að
hann gæfi biskupsdóturinni í
Skálholti sína frægustu bók,
þjáningasögu Jesú Krists. Ekki
fékk hanin heldur skáldalaun
eða viðurkenningu þjóðfélag-
sins fyrir að hafa, samhliða hin
um blinda Milton, ort áhrifa-
mestu og skáldlegustu trúarljóð
mótmælenda kirkjunnar. En eft
ir andlátið varð Hallgrfmur lang
frægasta skáld þjóðarinnar.
Ljóð hans hafa verið gefin út
meir en 50 sinnum og öldum
saman lesin í heyranda hljóði á
hverjum vetri í hverju byggðu
bóli á landinu. Helgi Passíu-
sálmanna hefur verið svo alvið
urkennd, af íslenzku fólki
beggja megin Atlantshafs, að
þúsundir manna hafa beðið
vandamenn sina þeirrar óskar,
síðast allra orða, að sálmar
Hallgríms mættu hvíla á brjósti
þeirra í kistunni, sem ætti að
bera hinstu leifar þeirra fram
á tíma endurvö'knunar í öðr-
um og betri heimi.
Hallgríms Péturssonar hefur
á síðari öldum verið minnzt lof
lega á mörgum stöðum með því
að helga kirkjur minningu hins
mikla sálmaskálds. Hér skal að
eins minnzt einnar. Hallgríms-
kirkju á Hvalnesi í Gullbringu-
sýslu. Hún á að baki nokkra
sögu.
Þegar Hallgrímur kom heim
til íslands, fullþroskaður, fátæk
ur og vinafár með Guðríði koniu
sína að lokinni nokkurra ára
dvöl og námi erlendis var hann
í fyrstu brauðlaus og hrakinn
þar til Brynjólfur biskup veitti
’honum Hvalsnes, en það var
eitt hið tekjuminnsta prestsemb
ætti á landinu. Þegar Hallgrím
ur gerðist Hvalsnesprestur var
harun þrítugur að aldri en mjög
lífsreyndur. Á Hvalsnesi bjuggu
Hallgrímur og hin skörulega
kona hans í sjö ár við erfið
kjör. Þá voru þau að tilstilli
biskups flutt að Saurbæ á Hval
fjarðarströnd. Batnaði aðstaða
þessara lífsreyndu hjóna við þá
breytingu. Hallgrímur orti í
Saurbæ sín frægu trúarljóð og
sinnti fleiri bókmenntagreinum.
Prestskonan rétti við fjárhag
þeirra, endurbyggði bæinn eftir
bruna og reisti '1 Saurbæ fyrstu
Hallgrímskirkju þjóðarinnar af
efnum þeirra hjóna. Er þrek-
virfri Guðríðar því frábærara,
þar sem maður hennar beið þá
dauðans af ólæknandi sjúkdómi
en lauk þó í Saurbæ ljóðagerð
þeirri sem þjóðin hefur haldið
í mestum heiðri allra bók-
mennta I nálega þrjár aldir.
Nú er hin fyrsta kirkja Hall
gríms einskonar fjalldrottning
suður með sjó. Hvalsnes er ein-
stakt býli á miðri vesturströnd
Reykjanesskaga. Sunnar á
ströndinni eru sumpart komin
í eyði eða í þann veginni að
hverfa í óbyggðina hin sögu-
frægu stórbýli Kotvogur og
fyrr á öldum og þá var fjöl-
mennt á þessum stórjörðum og
var safnað miklum efnum hjá
röskum búmönnum. Sr. Jón
Thorarensen hefur stuðst vi'ð
frægðarsögu þessara fornu höf
uðbóla í skáldverkum sínum.
Nú drottna minmingamar yfir
lítið grónum sandflesjum fomra
glæsibýla. En í norðurátt frá
Hvalsnesi gerist allt önnsur
saga. Þar er ein af blómlegustu
sjávarbyggðum landsins, Sand-
gerði. Þar er stutt á miðin eins
og áður fyrr frá Kot- og Kiúkju
vogi. Mikill skjólgarður sem er
jafnframt bryggja Sandgerðis-’
manna, ver höfnina gegn norð-
anátt. Við þá bryggju liggja í
skjóli þegar norðanáttin drotn
ar dögum saman mangir öfl-
ugustu vélbátar landsins 150—
200 smálestir. Sumir þeirra
bera í land meiri afla heldur
en úi-vals togarar. Atorka Sand
gerðismanna er landfræg enda
blessast búskapur þeirra svo að
mikið orð fer af. Sandgerðisbú-
ar hafa hugað að bryggjuskjól
garði sínum eftir þörfum og
sprengja burtu neðansjávar rif
sem gera innsiglinguna vara-
sama. Sandgerði ber með sér
öll einkenni fyrirhyggju og mik
illa úrræða í lífsbaráttunni.
Einn af útvegsbændunum á væn
legt tveggja hæða hús fyrir að-
komusjómenn á vertíð. Því húsi
er haldið við svo mjög til fyrir-
myndar um alla lifshætti að
eitt sinn þegar vermenn voru
ekki í Sandgerði þurfti söfnuð-
urinn góða bráðabirgðaíbúð
handa prestinum sem stóð í
húsbyggingum. Þá gátu prests-
hjónin flutt inn í verbúðarstof
ur án nokkurra breytinga. Út-
gerðarbóndinn vildi að húsa-
kynmi sjómanna sinna væru öll-
um boðleg, hvenær sem til
þyrfti að taka.
Ekki hyggja Sandgerðisbúar
á kirkjugerð heima í byggðinni,
þó að sjö km. kirkjuganga sé
að Hvalsnesi, en þar er þeirra
fornfræga kirkja. Þeir hafa
hinar mestu mætur á kirkju
sinni og telja hana helgaða af
návist skáldsins fyrr á öldum.
Þar leggja kynslóðir Suður-
nesjamanna fram orku við
sama átakið. 1 harðindunum
eftir 1880 bjó í Kotvogi Ketill
annar, stórbóndi með höfðings-
lund svo sem verið hafði faðir
hans Ketill fyrsti. Ketill þriðji
tók sfðan við eignánni og goð-
orðinu og líktist sínum forfeðr
um um allan höfðingsskap, en
frægðarsögu þeirra frænda 5
Kotvogi lauk þegar ensku tog-
ararnir sópuðu afla í veiðigildr-
ur sínar upp við ströndina. Ket
ill annar átti Hvalsnes og marg
ar aðrar jarðir suður þar. Þann
ig geymdu ríkir menn nokkuð
af auði sínium. Eitt sinn var
Ketill annar við'kirkju á Hvals
nesi og sá að söfnuðurinn komst
ekki fyrir í kirkjUnni. Ekki
tmdi Ketill því að guðshús á
hans jÖrð rúmaði ekki sjóhetj-
ur strandarinnar. Afréð hann
þá að reisa steinkirkju á Hvals
nesi og ærið rúmgóða. Fékk
hann kunnáttumenm til að
höggva stein sem lá við túnfót-
inn. Honum tókst með mikilli
framsýni og stórhug að reisa
glæsilega og varanlega kirkju
á Hvalsnesi. Var ekkert til spar
að hvorki um efni eða vinnu-
brögð og fór allur búnaður eft-
ir kirkjugerðinni.
Nú liðu túnar. Stórbýlin við
gömlu bátalegurnar urðu eyði-
býli. Ketill aninar og Ketill
þriðji hurfu til moldar við hlið
ættföður sins, en Hvalsnes-
kirkja stóð öflug og máttug
með fullri reisn. Þá óx Sand-
gerði úr grasi, sem fyrr segir.
Synir og dætur þeirra byggðar
tóku við Hallgrímskirkju for-
feðranna með rausn og stórhug.
Þeir prýða kirkju sína bæði hið
ytra og innra svo sem mest
má vera. Blómlegt tún vefur
gróðurfeld sinn upp að kirkju
veggjunum og snjóhvitum og
táhreinum kirkjugarði. Skipu-
lagi kirkjugarðsins og umbún-
aði legstaða er svo vel fyrir
komið eins og best er gert hér
á landi. Sjötugur kirkjubóndi
taldi að efni til viðgerðar turn
inum hefði þurft að vera úr
enn blæfegurra efni. Á altarinu
stóðu fimmtíu kaleikar frá
altarisgöngu fermingarbarna og
vandamanna kvöldið áður. Sand
gerðingar hita kirkju sina með
raforku dag og nótt. Þeir vilja
ekki láta rakar kuldanætur
setja náðurlægingarblæ á guðs-
hús þeirra.
Undanfarin ár hefir Ferða-
skrifstofan SUNNA lagt á-
herzlu á skipulagningu utan-
landsferða með 5senzkum farar
stjórum og hafa verið farnar 8
—10 slíkar ferðir árlega, aðal-
lega til Evrópulanda, en einnig
til Ameríku í fyrsta sinn í
fyrra. Hafa þessar ferðir átt
miklum vinsældum að fagna og
samtals tekið þátt í þeim mörg
hundruð manns. Til dæmis voru
80 farþegar í páskaferð Sunnu
til Kanaríeyja og Majorka nú
í vor og sl. föstudag lagði ferða
hópur á vegum skrifstofunnar
upp í skemmtiferð til Parísar,
Feneyja og Sviss.
Fjölbreytt ferðaþjónusta
fyrir einstaklinga
Nú í vor hefur Sunna tekið
upp mikla og vaxandl ferða-
þjónustu fyrir einstaklinga,
farseðlasölu með flugvélum,
skipum, jámbrautum og bílum.
Hefir skrifstofan söluumboð
fyrir Greýhound í Ameríku,
Europasbur í Evrópu og einka-
lumboð fyrir Frönsku ríkisjárnr
Gestir sem fara um vestur-
strönd Reykjanesskaga sjá hin
miklu merki um atorku Sand-
gerðismanng, smekk þeirra í
heimilunum og sonarlega um-
byggju fyrir guðshúsinu á
Hvalsnesi, geta látið sér til hug
ar koma ræðu Cromvells til liðs
manna sinna: Munið að geyma
vel bíblíurnar og púðurhomin.
Með einbeitni í stjórm og fyrir
bænum var taminn og fóstrað-
ur menntaðasti og hraustasti
frelsisher fyrri alda.
Sandgerðingar sýna mann-
dóm og mennt jafnt í baráttu
við úthafið fyrir daglegu brauði
og umhyggju og fórnfýsi vegna
Hallgrímskirkju sinnar á Hvals
nesi. Þeir vita vel að brauð er
niauðsyn en að maðurinn lifir
ekki á brauði einu saman.
Fyrir nálega 40 árum hófu
Sigurbjörn Þorkelsson og all-
margir aðrir áhugamenn í höf-
uðborginni baráttu fyrir Hall-
grímskirkju á hæstu hæð í Ing-
ólfsbæ. Margir menn, karlar og
konur hafa stutt þessa hug-
sjón. Mikið er þar að gert en
meira er þó eftir. Nú áforma
forgöngumennirnir áð kirkjam
gæti orðið fullgerð á ellefu
hundrað ára byggð á íslandi.
Stöðugt vex landskirkjuhug-
myndinni fylgi og stuðningur.
Sandgerðingar eiga marga bíla
og eiga skamma aksturleið að
Hvalsnesi. Höfuðstaðarbúar
eiga líka marga góða farar-
skjóta. Það mundi gera borgar-
búa enn bjartsýnmi á gildi og
ágæti Reykjavíkur og Krists-
kirkju í bænum ef þeir legðu
leið sína á góðviðrisdögum suð
ur í Sandgerði og Hvalsnes til
að fullnema þau fræði að brauð
er gott og nauðsynlegt. Samt
lifir maðurinn ekki af brauðinu
einu saman.
brautirnar og gefur þannig út
í Reykjavík farseðla með járn-
brautum á meginlandi Evrópu,
og skipafarseðla með erlendum
félögum. Jafnframt liefur skrif
stofan tekið upp nána sam-
vinnu við ýms góð.hótel í þeim
borgum, sem íslendingar koma
mest til og hefir samið við svo
kallað frjálst bókunarkerfi,
þannig að í mörgum tilfellum
er hægt að staðfesta hótelher-
bergi fyrir viðskiptavini beimt
á staðnum, án þess að leita
þurfi staðfestingar á svari.
Eigin skrifstofa í
Kaupmamiahöfn
yfir sumarmánuðina
Til þess að geta veitt sem
fullkomnasta þjónustu við við-
skiptavini skrifstofunnar á þeim
stað, þar sem Islendingar dvelja
langmest í útlöndum, í Kaup-
mannahöfn, hefur Sunna fengið
skrifstofuaðstöðu í miðborginni,
Helgolandsgade 13, og rekur
ungur dansk-íslenzkur náms-
maður, Cnrsten Færch bn skrif
Framhahí á f
Kirkjuvogur. Þar voru beztar
lendingar fyrir stóra árabáta
SUNNA hcfur skrifstofu opna í
Kaupmannahöfn yfir sumarmánuðim
Fjölbreyíi ferðaþjönusta fyrir einstaklinga
og hópierð/r með íslenzkum fararstjórum
um Evrópu og Ameriku
t