Mánudagsblaðið - 26.08.1974, Qupperneq 3

Mánudagur 26. ágúst 1'974
Mánudagsblað i ð
F'
3

...
'V,
Gestirnir sem aldrei sneru
heim: Dæmisaga
Fórnarlömb Amins hafa
ekki öll verið Afríkanar —
eða Asíumcnn. Árið 1971
voru tveir Ameríkanar, ann-
ar blaðamaður, Nicholas
Strob að nafni, hinn prófess-
or í félagsfræði við Makere-
háskólann, myrtir af Siinba-
sveit Úgandahcrsins. Amer-
íkanarnir voru að rannsaka
sannlciksgildi frctta um
fjöldamorð í Mbara. Þetta
var í júlímánuði.
Níu mánuðum síðar varð
Bandaríkjastjórn að láta und-
an háværum kröfum og setja
á stofn opinbera Rannsókn-
arncfnd til að komast fyrir
um hvarf þessara tveggja
manna. Nefndin skiiaði eftir-
farandi vitnisburði Simbafor-
ingjans Silver Tibihika:
AIIi ofursti (í Simbasveit-
inni) sagði okkur, að mál
Ameríkananna tveggja, sem
tíndust, væri orðið alvarlegt.
Hann sagöi Taban (í upplýs-
ingaþjónustunni) og mcr að
finna lík þeirra og brenna til
ösku. Hann lagði ríkt á viö
okkur, að eyðileggja allt, sem
eftir væri af þeim. Ég ók
með Taban og tveimur nýlið-
uin að stað, sem Taban vís-
aði okkur á. . .
Ofan á sandgröf sá ég rif-
bein úr manni. Nýliðarnir
voru með skóflur og grófu
upp leiíar tveggja manna. Ég
sá, að enn var eitthvert hold
á beinunum ,sem virtust vera
sviöin. Við söfnuðum leif-
ununi saman í tvo poka og
ókum til baka til herbúö-
anna. Þetta var um klukkan
tíu aö kvöldi og enginn í
mötuncytinu. Við brenndum
leyfamar á bak við mötu-
neytið og notuðum olíu og
ben/.ín. Leifarnar brunnu nær
alveg til ösku, nema hvað ég
sá næsta morgun að eftir
var partur úr handlegg og
aðrar smábeinflísar. Siðan
létum viö öskuna aftur í
pokana. . . Um kvöldið fór-
um við Taban með pokana
niður aö ánni við útjaðar
Mabarara (þar sem Simbarn-
ir höfðu aðsetur) . . . Þar
rétt hjá er áin grunn og viö
tæmdum úr pokunum i ána.
. . . Síöan lýsir Tibihika því,
hvernig hann og annar liðs-
foringi með aðstoð 20 nýliða
losuöu sig við leifarnar af bíl
blaðamannanna tveggja með
því að ýta honum niður i
djúpan dal, skógi vaxinn.
Hann bætir við:
Eftir hádegi sneri ég aft-
ur til Mabara og nýliöanna.
Ég skýrði Ali ofursta frá
niálavöxtum og hann gaf ný-
liðunum fjögurra daga frí.
Sjálfur fékk ég borgað fyrir
afnot af bílnum mínum.
EINRÆDISHERRANN AMIN
Hrægammar eru sjaldséðir fuglar yfir hinum grænu hæðum
’Kampala. Þó er ein hæð, ekki langt írá miðbænum, þar sem
sjá má þá vofa yfir við sólarlag, reglulega, eins eg diikkt, ógn-
andi ský. Það er Makíndyehæð, í friðsælu úthverfi höfuöborg-
ar Úganda. Nú er svo komið, að fáir Úgandamenn koma nærri
þessu svæði af frjálsum vilja. Makindyefangelsið var á dögum
Obote, fyrrverandi forseta, tugthús, þar sem geymdir voru
smáglæpamenn, scm biðu dóms. En nýleg skýrsla, gerö af al-
þjóðlegu lögfræðinganefndinni í Genf, sýnir, að fangelsið er
orðið Auschwitz núverandi forseta, Idi Amins. 1 skýrslunni kem-
ur í Ijós, að rannsóknir á vegum nefndarinnar benda til, aö
„allt frá 25.000 upp í 250.000 hafi látið þar lífið frá valda-
töku. Amins. Þó að niöurstöðutölurnar séu breytilegar, sannar
skýrslan, svo að ekki veröur á móti mælt, aö hundruóir Afrik-
ana í Úganda hafa verið myrtir í Makindye, samtímis því að
þúsundir annarra hafa verið drcpnir miskunnarlaust í blóöböð-
um annars staðar í Úganda.
Eftir ‘•riLtt hlé á dagskránni,
og eftir áð eitt lag (I Wonder
who’s kissing her now) hafði
verið leikið, greip Idi Amih
hershöfðingi mikrófóninn og til-
kynnti útvarpshlustendum í Ug-
anda, að hann hefði tekið völd-
in af Apolio Milton Obote for-
seta. Þetta var árið 1971 í janú-
armánuði. Obote, sem var óvin-
sæll heima fyrir, var á heimleið
frá bresku samveldisráðstefnunni
í Singapore, þegar hann frétti,
að hann væri fórnarlambið í 27.
valdaráni, sem framið hefur ver-
ið í svörtu Afríku á 10 árum.
Útvarpshktstenckirm í’ -'Uganda
réðn sér vart fyrir kæti. Á göt*
untmi í Kampala voru myndir
af Obote troðnar tindir fótum.
Sumir reyndu að klifra upp
veggi 17. hæða Apollohótels-
ins, sem hét eftir Obote, til að
rífa hin gríðarstóru neónljós
þess.
Fyrsta loforð Amins var að
halda frjálsar kosningar og
leyfa öllum flokkum, þar á með-
al flokki Obotes sjálfs, Alþýðu-
sainbandsflokknum, að taka þátt
í þeim. Hann bauð líka póli-
tískum útlögum að snúa aftur
heim og hleypti úr haldi 55 herra, fyrrverandi hershöfðingja í sjö ár, án þess að mál þeirra
pólitískum föngum, þeirra á og sjö fyrrverandi ráðherrum, væri dómtekið.
meðal fyrrverandi forsætisráð- sem sumir höfðu verið í haldi Framhald á 7. síðu.

Þó að erfitt sé að mcta framlag
Idi Amins til heimsmálanna, í pólit-
ískuin eða þjóðhagslegum skilningi,
þá er eins víst, að hann heíur bætt
heilli vídd við brezka kímni. PUNCH,
hið góökunna sknpádcilublaö, hcfur
frátekna hcila síðu í hverri viku; ug
kcmur Amin þar frain undir dulnefn-
inu „Frcgnritari vor í Uganda“. Dálk-
urinn hefur nú komið út í hálft annað
ár samfleytt, og er skrifaður af aðstoð-
arritstjóranum, Alan Coren. Coren
segir: „Amin er einmitt inaðurinn, sem
skopstælara drcymir um: nógu stór
og nógu hlægilegur til þess að hægt sé
að ráðast á hann reglulcga“.
Það cr hugsanlcgt, aö Amin sé sjálf-
um skcnimt með þcssu skopi. Að
minnsta kosti cr Punch citt af þcim
fáu brczku tímaritum, sem enn eru
lcyfð í Uganda. Dálkur Corcns hef-
ur orðið svo vinsæll, að nýlega hefur
safn af þcssum grcinuin vcrið gefið
út í hókarfonni: Hcildarútgáfa af til-
skipunum Idi Amins forseta. Inngang-
ur er á þcssa leið:
„Margir munu gríiblíséra, hvcrnig
þcssi hornstcinn Ugandabókmcnnta
var lagður. Margir munu þcir verða
á næstu öldum, sem vitna í þetta
bindi, sem hér fer á eftir, og muldra
í barm sér: Mikill dómadags snilling-
ur hefur þessi mannskepna verið. Sag-
an, mctandi hann sem mesta hers-
höfðingja, sem og risann meðal stjórn-
vitringa sinnar tíðar, að pókcrspili
hans ófrádrcgnu, en hvcrnig fór hinn
mikli lli Amin að sópa gólfið með
köllum eins og Wilfred Shakespeare
og Edward de Gibbon?“
Allt er þetta skrifað á ensku, sem
er skopstæling á eftiröpun cnskmcnnt-
aðra negra á fyrrverandi yfirdrottnur-
um sínum. Bókin komst fljótlcga á
metsölulistann, cn Corcn cr að hugsa
um að hætta þessum vikulcgu grcin-
mn sínum: „Nú, eftir að skýrsla Al-
þjóðancfndar lögfræöinga um þjóöar-
morðið, scm verið cr að fremja í Ug-
anda, er komin út, cr þcssi greina-
flokkur orðinn mér þungt áhyggju-
efni. Þetta er of líkt því, sem gerðist
eftir 1930, þcgar skopmyndateiknarar
skcmmtu fólki mcð grínmyndum af
Schickclgrubcr, austurriska dátanum.
En þegar ódæðisverk Hitlcrs urðu
kunn, hætti hláturinn“, sagði hann
nýlega.
Og nú stendur til a ðdreifa um
víða veröld mjög fyndinni mynd um
Antin. Hún var frumsýnd í París og
gerði stormandi lukku og heitir ein-
faldlega: General Idi Amin Dada.
Amin er þar að busla í sundlaug í
lúxushótcli í Kampala og öðru hverju
detta upp úr honum athugasemdir eins
og þessar: „Það er ekki mér að kenna,
að Edward Heath, fyrrverandi forsæt-
isráðherra, sendi aldrci flugvél til að
sækja geiturnar og bananana, sem við
hér í Uganda skutunt saman handa
þcssum auralausu og svcltandi Bret-
unt“. Scinna spyr hann: „Af hvcrju
stendur Henry Kissingcr í þessu samn-
ingamakki við veikustu þjóðimar, en
hcimsækir ekki mesta þjóohöfðingja
veraldar?“
Myndin stcndur mcira en klukku-
stund og lcikstjórinn lætur Amin mjög
sniðuglega sýna allan sinn veikleika.
Myndin er sprenghlægileg, Antin er
óþreytandi að heimsækja smáþorp og
skipuleggja „hetju móttöku“, sýnir
hvernig taka megi Golanhæöir af
ísraelsmönnum, og cinnig heimtaði
Amin að myndin sýndi ríkisráðsfund.
Þar eru kúgaðir ráðherrar sýndir
bukta sig og beygja meðan þeir krota
hjá sér hin djúpsettu orð hans, m.a.
fyrirmæli unt, að þeir verði sam-
stundis reknir, „ef þeim takist ekki
að láta alþýðuna elska sig“.
Schroder segir: „Amin hcfur ekta
afrikanskan húntor. Hann veit hann
er fyndinn og lcikur á þann streng.
Hann er einnig djöfullega slóttugur.
Hann lítur á alla gagnrýni sent áróð-
ur gegn landi sínu. Hvað viðvíkur
skýrslugerð Alþjóðanefndar lögfræð-
inga, þá fer hún fyrir ofan garð og
ncðan hjá honunt — hann hcfur enga
hugmynd um ntcrkingu Mannrétt-
indaskrárinnar. Hann lítur á vald sitt
eirs og hver annar ættbálkshöfðingi,
og það þýðir að útrýming kcppinauta
og andstæðinga sé algerlega cölilcg
og ekkert við hana að athuga“.
!
i
!
!
!