Tíminn - 22.01.1970, Blaðsíða 7

2. GREIN
Hverjar urðu aðfarir SVFÍ-
stjórnarinnar gegn VÁV?
Hér ketnur svo ágrip af mis-
gvjörðum gtjórnar SVFÍ gagnvart
VÁV — hvemig hún í mikilleik
slnum og drambi umturn-
aði jafnréttisákvæðunum þar í
jþann herfilega ósbapnað, sem nú
skal greint frá. Þar sjást hand-
brögð SVFÍ-forystu'n nar; bróður-
legtt viðhorf hennar til samstarfs
ran örytgigistmél:
Þannig gelkk SVFl-forystal i ði ð
frá 7. gr. laga VÁV: „Frá Slysa-
vamafélagi fslands slnriu vera
miitnst 7 fulltrúar.“ Svo til þess
nú að vera ekki alveg eins áber-
andi einir á ferð í tnikréttis- og
sérréttind'abraut ánsni, búa SVFÍ-
stjórnarherrarnir til „grúppu“ eða
eina heild úr öllum trygginga-
félögunum 9 eða 10 að töhi, sem
vitanlega greiddu hvert siltt árs-
tillag auk aukaframiaga, og
skammtar svo þessari nýtilbúnu
samstæðu sinni aðra 7 lögboðna
fulltrúa, og skammast sín síðan
ekki meira en svo, að hvert tæki-
færi er notað tiíl þesis að guma af
og hælast uim yfir þessu „jafn-
rétti“, Sem SVFÍ tólkst að útvega
sér oig sramir virðast bara taka
ofaa fyrir!
Annar aðili dróst einniig ljúf-
lega inn í aðfa-rimar, e-nd-a s-á s-tutt
dyggilega a-llt bnöit SVFÍ-foiyst-
unnar innan VÁV: Félag ísl. bif-
reiðaeigenda aneð sinn ágæta
dofetor í broddi fylkiniga-r. Verlka-
iau-n hans og FÍB urðu 3 lögboðn-
ir fulltrúar.
Svo gróflegia voru lýðréttindi og
j afnréttinisviðhorf SVFÍ-fuIltrú-
anna neigt-d u-pp þegar í byirjun.
Þarna er s-tiMf upp hvorki meira
n-é min-na en 17 lögboðnum fnlltrú-
um án atlra k-osnin-ga, hvað seim
t-autar o-g rau'lar, og jafnvei þótt
euginn utan þeirra sjálfra fcærði
sig hið minn-sta n-m nokkurn þess-
ara háttvirtu fulltrúia — afsprenga
jafnréttis- og m-anoréttindaihug-
sjóna SVFÍ-forystunnar.
Eftir þessa lögboðn-u fuMtrúa,
er röðin svo loiksins komin niður
að hinum „óforeytfu foorguruim“,
sem nú allra náðarsamlegast íeyf-
ist að kjósa blátt áfram sin-n ei-na
ful'litirúa, hvert aði-ldarfétag.
í framkvæffndinni igetur þ-etta
fyrirlkomula-g m. a. þýtt það, að af
fuEtrúum 20 -aðildarfé’laga ha-fi
þessi þrjú „löglielguðu" 17, eða
jafnmarga og öll hin 17 félögin til
samans. Mijög ,smart“ það og mik-
il siguriaun f-yrir SVFÍ- foryrtulið-
ið! Ég efa e-kki, að stolt þess yfi-r
þessu sé mifcið. Hitt er svo annað
n*ól, hvemig þessi grófa yfir-
troðsla með öllu tilheyrandi hef-
ur sýnt sig verka á samheldni,
traust og einhug innan VÁV.
Og betur skyldi samt
að unnið
Mieð framanskráðum beHibrfogð-
u-m var yfirráðaþorsta SVFÍ-
liðsin-s hvergi n-ærri svalað til fulls
— st-oltri sigungömgu þesis á veg-
um sérréttinda og misréttis engan
veginn lokið. SVFÍ-foryistan þurfti
lika áð koma flekkuðum fingrum
sinum að 9. gr. 1-aga VÁV um
stjóm samtakanna. Þetta fina og
mikla fyrirfólk þurfti einnig hér
Umturnun upphaflegra laga VÁV
og aðrar
-að hora sérréttindaár sinni fyrir
-borð. Nefnd grein úr höndum
þeirra SVFÍ- og FÍ-B-ráðamanna
hljóðar svo:
„S'tjiórn samtakanna er skip-uð
7 mönnum. 4 þeirra er-u kosnir á
a-ðal'fundi fuIiLtrúaráðs. . . “ o.s.frv.
Af hverju ekki allir 7? myndi
mangur óspHlt-ur spyrja í hjart-ans
ei-nlfeld-ni. En; nei — þannig er nú
orðanna h-ljóðan: „1 er tilnefndur
af tryggingafélögunum sameigin-
lega, 1 af SVFÍ og 1 af FÍB“.
Þannig 3 lögbundnir; fas-ti-r, se-m
a-ldrei þa-rf að kjósa um! Þetta
eru allt afkvæmi SVFÍ-aðalsins.
17 í fulltrúaráð og 3 í stjórn —
allir lögboðnir í örygigisskyni fyr-
ir hrædda men-n.
Hvað segja menn um svona
margfaldar þursaaðferðir og bola-
brögð í samanburði við jafnrétt-
isákvæðin í lögum allra þeirra
norrænu umferðarslysavarnasam-
taka, sem áður var vitnað í? Hvort
er líklegra til bróðuri-egs o-g ein-
Ihuga siamstarfs um s-lyisavarnamál,
-þar sem hnífurinn ætti ekki að
ga-nga á mi-lli ma-nna í s-amstöðu
um sameiginleg't, mikil-vægt verk-
efni?
E-n SVFÍ-forystunn-i og þ-eim,
sem h-enni fyigdu að máluni, þótti
hlýða að ga-niga hér ti-1 samstarfs
í Svipuðum anda o-g þar sem setið
er á svikráðum oig m-es-t á-herandi
persónueinkennin sýnast vera „úlf-
ur oig refur í einum og s-ama mann-
i-num.“ Sannleiik'Urinn er lílfca sá,
að einmitt hér er að finna frum-
rót þeirrar ógæfu, sem SVFÍ-for-
ystan leiddi yfir VÁV og valdið
hefur því, hvernig fór.
Nú er það auðvitað svo, að
öHum geta orðið á mis-tök, en mik-
Hla þafck-a er það þá' jiafnan vert,
ef viðfcomandi sér að sér og bætir
ráð sitt eftir því, Sem hægt er.
En það sýnir bezt innviði SVFÍ-
forystunmar, að hún hælis-t um yfir
sköimimunum o-g motar hvert tæki-
færi — síðas-t blaðaman-nafuRdinn
fræga — til þess að lofa sig fyrir
frammist-öðuna, að þessu leyli —
hversu traustlega hún haldi á
metnaðarmálstað SVFÍ gagnvart
öðrum minnimáttar, því fyrir lion-
um skal allt víkja. Oig nú á ný-
liðnu ári hafnaði SVFÍsforyst-an
algjbriega skriflegum tilmælum
tryggi-ngafélaganina og Æ-sfculýðs-
■s'amibands fsland-s u-m félagslegt
jafnrétti i-nnan VÁV. Sjálf-u-r SVFÍ-
fiorsetinn sa-gði fastmæltu-r á fram-
haldsað-alfundi VÁV fyrir 1968;
lll. j-arbúa-r 1969:
„Allar breytingar, hvort sem
um væri að ræða lagabreytingar
f7. og 9. gr.) eða breytt aðildar-
form SVFÍ að samtökunum VÁV,
myndi stjórn SVFÍ ekki sam-
þykkja.“
Ja, það er e-kki forlherðin-g og
fyrirmunun, nema svona sé.
Enginn málsvari
tryggingafélaga
Og þá er kanosfce á sínum stað
einmitt hér að svara lí-tillega því,
sem á mig hefur verið borið, ýrnist
beint eða ég sikensaður með því
í hálfyrðum: að ég í þess-u máli
sé einhver útsendari eða máls-vari
tryggingafélaganna út af VÁV.
Það er hinn mesti mi-ssfcilningur
og í sumum tilfeUu-m vís-vitandi
aðfarir SVI
annað verra. Mér hefur aldr-ei kom
Ið ti'l huigar, hvað þá meira, að
nuwna ei-nu orði að einhverji’m
sérstöikum rétti t-rygigin-gafélaga
innam VÁV. Hitt held ég mér verði
varia láð, að vitan'lega hef ég gert
ráð fyrir sama rétti þeirra og allra
annarra aðildai'félaga, en ekkert
umfram það. Ég á enga sérstaka
-vildarvini eða samhei'ja innan
trygginigafélagan-n-a, ut-a-n míns eig-
in, sem ég Starfa hjá, og myndi
þó aldrei mœla m-eð neinum sér-
réttin-dum fyrir það, þótt það sé
þeirra stærst.
En stjórn SVFÍ fékk snemma
ofnæmi fyrir trygginga-
félögunum
Já, SVFÍ-f-orystan undir stjórn
Gu-n-niairs Friðrifcsisonar hefur lengi
Gunnar FriSriksson
komið alv-eg gruns-a-mlega skýru
auga á sfcæðan og hiættulegan
fceppinaut í ti'ygging'afé'lögunum
s'érstak-lega. Er það fyrirbriigði sér
stafct athuigunariefni fyrir sálfræð-
in-g. Allir vita, að bif-reiðatryigg-
ingafólög eru svo í s-veit s-ett, að
-þau ö-Hu-m félagssa-mtökum frem-
ur hafa beinlí-nis fjárhagsmuna að
'gæta í sam-bandi við það að draga
úr umferð-arslysum og tjónum.
Sý-nist því liggj'a n-ærri, að siík
félög ætti öðrum fremur að virkj-a
til fy-rirhafnar og fjárframil-ags ti-1
umf-erðarslysav-arna, o-g þar með
ábyngrar þáttt-öku í mikilvægu
máli varðandi almenni-ngsheill,
auk eiginlegrar viðskiptast-arfs-emi
þeirra. En Gunnar og hans sálu-
félagar í SVFÍ virðast hafa undra-
vert lag á því að fara hér alveg
öfugt að, eins og í fleiri málum
Auk þess launa-r hann full-trúum
tryggiin-gafélaganna á v-egum VÁV
illa koss þeirra á vöndinn, og kann
ha-nu þeim ekkert að þakk-a. Þetta
fcemur m. a. fram í títt n-efndri
ályktun þéirri, er í upphafi var
s-end deildum SVFÍ o-g þeim bent
á yfirvofandi hættu. Þar segir
o-rðrétt:
„Þá taldi stjórnin (þ. e. stjórn
SVFÍ) að sumu leyti hæpið að
félagið gengi í samtök með AT-
VINNUFYRIRTÆKJUM, sem
höfðu e.t.v. beinna hagsinuna að
gæta um framkvæmd starfsins"!
Oftar og víðar h-efur verið með
ýms-um hætti, bein-t eða í dylgj-
um, vikið að hættunni, se-m sl-afaði
af þvd, að trygging-afélö-gin „hefðu
hagsmuna að gæta“, rétt eins og
Fl-stjórnar
alvarleg hæt-ta sé á, að þeir hag-s-
munir stamgi-st á við „hagsmuíni“
umferðarslysavamanna. Er h-ægt
að ganga öllu lengra í þynnku,
dómgreindarleysi og staurblindu
varðandi slysavarnantálefni, og
rökvana snakki um þau? Þetta er
væga-st sagt ble-ndin-n málflutninig-
u-r hjá SVFÍ-yfirráðam6nnum.
Hann er kæfandi. Og hann er
n-otokuð ótvírætt vitni, til viðbótar
öðru, um þá fávizku og óheillindi,
sem hér vella yfr bakka.
IV. og V.
Kyrkingur í starfsemi
VÁV frá upphafi vegna
óheilinda SVFÍ-stjórn-
arinnar
Framkvæmdastjóra-
svikin
Ein hin fy-rstu augljósa brigð
SVFÍ-stjórniarin-nar, Sem komu
strax til sögu gag-ii'Vart VÁV, var
að s-víkjast mánuðum saman á við-
kvæmasta tíma um að auglýsa
stöðu fram'kvæmdastjóra, en varð-
andi það mál hafði sjálfur fram-
haldsstofnf-undur VÁV i öndverð-
um jú-ní gert s-vohljóða-ndi sam-
þykfct:
„Fundurinn felur stjórn sam-
takanna að auglýsa NÚ ÞEGAR
eftir umsóknum um störf fram-
kvæmdastjóra."
Samt var dregið fram í ágúst
að auglýisa og frestur gefm-n t-i'l
15. okt. Þrátt fyrir aiHt, sem á und-
an var ge-nigið, hefði þó mátt fara
svo, að ef strax hefði verið ráð-
inn sá maðu-rin-n, s©m sökum þekk-
ingar, reyn-slu og dugnaðar, hik-
laus-t mátti telj-a líkl-egastan til at-
hafn-a, Pétur Sveinbjamarson,
h-efði mik-lu mátt bjarga, jafnvel
svo, að samtfokuuum hefði verið
bongið u-ndir djanfri og mynd-
uigri framik'væmdasbj-órn h-ans, og
ber m-angt tiiL í enga-n mannj'öfm-
uð skal hé-r fneka-r farið, en hald-
ið fram, að á e-ngan sé r-anglega-
hallað, þótt þetta sé fullyrt. En
k-omið var VíSvitandi, og með ó-
trúlegu ofurkiappi, í veg fyrr ráðu-
ingu Péturs gegn t. d. vilja þá-
verandi formauns VÁV, Hauks
Kri-stij'án'ssonar yfiriæknis, og
einniig varaformanns. — SVFÍ-for-
sjóni-n liklega óttazt dugnað og
isjáifs-tæði Póturs. SVFÍ Iagði
sjálft fram einn nýráðinn og
valinn starfsmann sinn tvl fram-
kvæmdastjórnar fyrir VÁV.
Bœði réði hann fyrs-t og end-
urréði e-ftir umsók-n Péturs Svein-
bjarnarsonar, sem nú hefur verið
ráðinn til framkvæ'mdastjó-rnar
h-j-á Umferðarmálaráði, sem er
samnefnari og yfirstjórnari um-
ferðarmál-a í landinu. Var það lítill
greiði bæði við viðkoma-ndi heið-
ursman-n og samtökin sjá-lf, eius
og a-Ht var í pottinn búið. „Það er
i-Ht u-m vöm í vök, en verra elda
á milli?“ SVFÍ-stjórnin hefur und-
ir niðri aldrei viljað framgang
VÁV, og verða fleiri rök færð að
því.
Vandræðafálm VÁV undir
yfirstjórn SVFÍ-forysfunnar
Svo saemma sem 13. júli 1966
ORÐIÐ
ER
FRJÁLST
sendi s-tjórn VÁV frá sér spurn-
ingalista til aðildarféliaiganm-a afca
— alveg f-rál-eitan og fralllkomliega
ást'æð'Ulausan — varðamdi vilja
þeirra, framliag og stefnu í um-
ferðarmálum. Má mærri get-a,
hvernig þetta tiitæki verkaði á
félög eins og t. d. Kvenfélag'a-
sam-band ísia-n-ds o. fl. sláfc samtök,
sem alls ekki hafa n-eim umferðar-
mál á stefmu sinni, en vilj-a þó
með aði'ld sinrni eioni og áhrifuan
þar, vera með að styrkjia goitt mál-
efni. Er það þaikkarvert og má
ekki búast við öllu m-eira af þeim.
En fymst og frem-st var þett-a
ástæðulaust og þreytandi plagg
-vegnia þess, að allan yeturisiii á
undam, á Umferðarráðstefnumoi og
sjálfum stofnfumdi VÁV, hafði far-
ið frarn nákv-æmur og mijlöig yfir-
vegaður undirbúmi-nigur, sem m. a.
sfcHaði af s-ér samþykkt marg-
þættrar starfs- og stefnusfcrár í
umferðamálum og þannig efnis-
mikilli verkefnaskrá í ótal liðum.
Ekkert af þessu var farið að sýna
lit á að framkvæma, en vandræða-
fálmið þegar hafið.
Hvernig þótti sjálfum aðildar-
félögunum ýtt úr vör?
Meirihlu-ti fé'laganna í VÁV
höfð-u ei-nhvern vegi-nn ekki svo
niikið við að svara spur-nmgalist-
anum. En hl-jóðið í þeim, sem
s-vöruðu, var heldur dapurieigt, eins
O'g eftrfa-rand íviltnamir úr fjórum
svai'bréfu-m bera með sér:
1. „... ekki kröftuglega af stað
farið eftir góðan og langan und-
irbúning.
. . . Væntum vér, að nú fari að
koma skriður á VÁV“.
2. „. . . finnst oss aðdragandi að
starfseminni orðinn nokkuð
langur
. . . oss finnast spurníngarnar
5 I umræddu hréfi hera of mik-
inn keim af fálmi verkefua-
snauðra félagssamtaka, sem
viti vart, hvað þau eigi af sér
að gera“.
3. . . Treystuni því, að VÁV
hafi á hcndi FRUMKVÆÐI á
umræddu sviði slysavarna".
• Fl-eira m-ætti vitna í, en verður
sleppt. Þett-a ér þó lítið dæmi um
þann a-nd'blæ, sen* svo snemma
læsti sig urn húsakynni VÁ.V í
Slysavarniahúsinu o-g sti-ngur í stúf
við þann anda hrifningar og djörfu
vongleði, sem ríkti í undirbún-
ingi alls málsins áður en SVFÍ-
stjórnin með sitt andrúmsloft kom
til sögunnar. Þá var eins og allt
formyrkvaðist.
En eitt var þó það aðildarféliag,
sem var harla ánœg-t í s-vari símu
við spÚKiingabi'éfimu: sjálft Slysa-
varnafclag íslands.
4. . . viljum vér uota tækifær-
ið til að láta í ljós ánægju
yfir, hvað samtökin liafa farið
vel af stað.“
San-nast hér enn hið fornkveðnn,
að „hverjum þykir sinn fugl fag-
ur“, ekki sízt, ef hamn flýgur í þá
áttina, sem til er ætlazt.