Tíminn - 22.12.1970, Page 3

MtHTCDAiGm 22. desember 1970
TIMINN
15
Allur skáldskapur er minningar
Jón Óskar:
Hernámsáraskáld.
Forlagið Iðunn.
Bók Jóns Óskars, sú er út kom
í fyrra, Fundnir snilliugar var að
mörgu leyti nýstárleg. Slíkar
„endurminningar úr samtíman-
um“ voru harla forvitnilegar
þeim, sem þekktu nokkuð til leiks-
ins af eigin raun. í þeirri bók
voru fyrirstríðsminningar Jóns
Óskars. Nú kemur stríðssagan í
tvennum skilningi. Sagan gerist á
hemámsár.unum, og Jón Óskar eir
ekki lengur unglingur með skáld-
draum, heldur genginn í stríðið.
Og það er ekki tíðindalaust á þess
um ví'gstöðvum. (Hér er sagt frá
þeirri hersveit skálda, og annarra
listamanna, sem nú er fimmtug
eóa svo og fullmótuð. f þessari
bók er Jón sjálfur meiri persóna,
meiri veitandi en áður og jafn-
framt .hispurslausari og opinskánri
Jón Óskar.
um sjálfan sig, sýnir mönnum bet
ur inn í skáldskap sinn, játar
fleiri yfirsjónir, en er einnig fram
ari og betri með sjálfan sig. Samt
Dagbók ársins 1904
Gunnar M. Magnúss:
Það voraði vel 1904.
Skuggsjá.
Dagarnir ea:u misjafnir eins og
mennirair. Sumir hafa hóglátt fas
og mildan svip, en aðrir em þys-
miklir og dynja yfir með ósköp-
um eða stórmerkjum. Árin era
einnig misjöfn. Þegar vjð lítum
yfir íslendingasöguna, skiptast ár
in á eins og lægðir og tindar. Ár-
ið 1904 var tindiur í sögunni. Þá
var skammt stórra sigra milli. Það
var gjöfult ár og viðburðaríkt.
Með ýmsum hætti má skrifa sögu
— og gamli hátturinn, að skrifa
dagbók er ekki hinn sízti. Sá góði
siður er nú mjög af lagc/ur, en
segulbandið komið í staðinn.
Óunnar M. Magnúss hefur
brugðið á það ráð að skrifa sögu
ársins 1904 í dagbók. Hann kynn-
ir þá dagbók þannig: „Gengið í
genguim eitt ár íslandssögunnar
Frissi á flótta
Eiríkur Sigurðsson:
Frissi á flótta.
Bókaútgáfan Fróöi.
Strákarnir í Straumey var góð
barnabók, og hér kemur fram-
haldið. Það er sama marki brennt.
Eiríkur Sigurðsson kann að segja
börnum íslenzka sögu , þar sem
saman fer raunsætt líf, manndóm
ur og spenna í frásögn. Barnabæk-
ur Eiríks eru gegnsýrðar nóinni
þekkingu á landinu og lífi fólks-
ins þar fyrr og síðar. íslenzkur
veruleiki birtist þar ætíð í fullu
gildi, sögur hans verða fræðsla
um lífshætti þjóðarinnar og land-
ið. Þar eru kennarinn og ,róinn
íslendingur samferða og veita
börnunum rammíslenzka leiðsögn.
Þessi saga af Frissa gerist aó'
mestu á heimili, þar sem vandhæf
ir drengir eru vistaðir. Þar geng-
Framhald á bls. 22.
er hógvææðin og látleysið enn
æðsta boðorð. Nú koma margir
við sögu, ný skáld með nýja röð-
un orða, jafnvel ný orð og nýjar
hugsanir, þegar bezt lætur.
í þessari bók er Jón enn yllhýr-
ari, og glettnin, sem hann vairast
að láta skella upp úr, er ætíð rétt
undir yfirboriíinu, og lesandinn
veit alltaf af henni. Hann tekur
líka stundum ofurlítið upp í sig,
en ekkert verður honum hneyksl-
unarhella. Og dómskár er hann
ekki, öðtru nær. Lýsingar hans á
sjálfum honum og öðrum eru
stundum svo hugtækar í einfald-
leik sínum, að maður stanzar við
og lítur upp úr lestrinum. Það
eru listatök Jóns Óskars.
Þótt Jón Óskar sé umburðar-
lyndur og ekki 'hefnigjarn fyrir
sína hönd í þessari bók, kennir
sums staðar svolítillar háðbeiskju,
einkum til þeirra hjá Máli og
menningu. Þar hafa orðið ein-
hver vonbrigði áÖur fyrr og öir
eftir.
Þessi minningabók Jóns Óskars
tekur hinni fyrri fram að því er
mér virðist. Hún er fcrj álsari og
léttari í öllu fasi, opnari og hrein
skiptari. Og hún er skrifuð af
iþrótt og stílmýkt, sem er rík af
blæbrigðum innan þess hrings, er
Jón Óskar hefur markað sér með
aga og nákvæmni, og þroskað til
persónulegra og fágaðra höfundar
einkenna.
Líklega er allur skáldskapur
minningar, og Jón Óskar hefur
sýnt með þessum bókum sínum,
að þetta tvennt á að minnsta
kosti ágæta samleið hjá honum.
AK.
Anna Dóra
og Dengsi
Hugrún:
Anna Dóra og Dengsi.
Útgefandi: Barnabækur.
Þetta mun vera sjöunda barna-
bók Hugrúnar, eða Filippíu Kristj
ánsdóttur. Þessi bók mun aðal-
lega ætluó' börnum innan tiu ára
alduirs. Þar segir af systkinum
tveim, Önnu Dóru, sem er sex
ára, og Dengsa bróður hennar,
sem er þriggja ára. Bernskuævin-
týri þeirra gerast öll í íslenzku
umhverfi, sveit og bæ .Höfundur
lætur Önnu segja söguna. Það eru
engin stórmerki, sem verða í þess
ari sögu. Hún streymir fram milt
jafnt í skrafi við afa og við marg-
víslega fræðslu hans. Hún lýsir
því, hvernig böirnum sækist í
þeirri raun að vaxa og þroskast,
og hún er hollur lestur, þótt frá-
saga barnsins sé ekki ætíð nógu
eðlilega vaxin úr hugarheimi
þess. En þetta er góð og þrosk-
andi bairnabók, og að því leyti
raunsæ, að leiðin liggur úr sveit
í borg, og hún sýnir prýðilega góó'
tengsl þar á milli, tengsl, sem
þau börn nútímans, er hvors
tveggja njóta, kunna betri skil á
en margir aðrir. Þau tengsl eru
góð og í þeim býr sá frambúðar-
skilningur milli sveitar og borgar,
sem mikil þörf er á.
í bókinni eru nokkrar laglegar
teikningar, en þess er hvergi get-
ið, 'hver gerði þær, og er það Ijóð-
ur. Bókin hefði að skaðlausu mátt
’vera svolítið nýtízkulegri í bún-
ingi og sniði.
AK.
Blómin í
Bláfjöllum
Jenna og Hrei'ðar:
Blómin í Bláfjöllum.
Bókaforlag Odds Björnssonar.
Þetta er stutt bók með tveim-
ur sögum eða ef til vill væiri rétt-
ára að kalla þær ævintýri. í síð-
ari sögunni eru jólasveinar á ferð.
Þessar sögur eru vel við hæfi
yngstu lesendanna letrið stórt og
málið ljóst, saman ofið raunveru-
leika og hugmyndaflugi, atburða-
rás hröó* og auðskiljanleg börn-
um. Frásögnin er öll spennandi
og lifandi gáski ljómar af teikn-
ingum Baltazars. Þessir vinsaélu
Barnabókahöfundar Jenna og
Hreiðar eiga séir stóran og þakk-
látan lesendahóp. í sögunum
bregður fyrir smávegis málhelti
sem er ljóður á svo góðri barna-
bók til að mynda svona setningu:
Þau settust sín hvoru megin við
körfuna“. Slíkt smáræði lagar góð
ur pirófarkalesari eða sá sem
fenginn er til þess að lesa hand-
ritið.
AK.
Gunnar M. Magnússon
— og það eitt 'hinna merkari —
og atburðir þess raktir frá degi
til dags“. Þessi dagbók verður
hartnær 300 blaðsíður í vænu
broti og þó myndlaus, sem er mik
ill skao'i, en nafnaskrá fylgir, og
—-það eir til bóta.
Gunnar notar að sjálfsögðu að-
allega blöðin sem heimildir, og
nóg drífur á þessa daga. Hannes
Hafstein fær vænan pistil þegar
1. janúar, enda er þetta hans ár
fremur en annarra. Síðan verðuir
margt til nýlundu. Símamálið set
ur allt á annan endann, Finsen
fær Nóbelsverðlaun, fyrstu leyni-
legar kosningar á landinu, fyrsta
raflýsing kaupstaðar, upphaf tog-
airaútgerðar og sitthvað fleira. Það
vorar vel í þjóðlífi, sem er a6'
vakna.
Þegar ég les þessa bók, togast
tvennt á. Maður er á vettvangi
dagsins. Allt verður nærtækara
vegna dagbókarformsins. En jafn
framt er verra að átta sig á heild-
armynd mála og atburða, sem eru
í gerð og þróun vikur og mánuði.
Það er vont að segja, hvort betira
er — samfelld samantekt máls
eða svipleiftur af því dag hvern.
En samt er þetta sýn í söguna
af nýjum sjónarhóli, og það eyk-
ur skilning. Við sjáum þetta ár
eins og kvikmynd, sem eftir er
að klippa og flokka saman, og
þanngi er hvert ár í raun og veru.
Ef til vill kemst Gunnar nær því
aÓ‘ leiða lesandann á vettvang lið-
mnar sö^u með því að stikla með
honum daga ársins, en þó hann
hefði flokkað allt í -kipulegar sam
stæður. Að minnsta kosti er þessi
dagbók ísmeygilega hugtæk og
lokkar til áframhalds í lestrinum
af því að myndasýningin er svo
hröð.
AK.
KEFLAVÍK — SUÐURNES
RAFTÆK/ / ÚRVALI
FRYSTIKISTUR — KÆLISKÁPAR
SILTAL SJÁLFVIRKAR ÞVOTTAVÉLAR
KITCHENAID HRÆRIVÉLAR
RYKSUGUR — STRAUVÉLAR
STRAUJÁRN — VÖFFLUJÁRN
BRAUÐRISTAR — HRAÐS.KATLAR
W.VAV.V.V.V.V.W.V
RAFMAGNSRAKVÉLAR
'.V.V.V.V.V.V.V.V.V.W
SJÓNVÖRP — FERÐATÆKI
■.v.v.v.v.v.vv.v.v.v.v
GERIÐ JÓLAKAUPIN I KAUPFÉLAGINU
KAUPFÉLAG SUÐURNESJA
Hafnargötu 61, Keflavík.
f'
A