Tíminn - 27.03.1971, Blaðsíða 9

1AUGARDAGUR 27. marz 1971
TIMINN

Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Pramkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Jón Helgason, LndriBi G. Þorsteinsson og
t'ómas Karlsson Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Rit
stjómaiskrifstofur 1 Edduhiisinu, símar 18300 — 18306. Skril-
stofur Bankastræti 7. — AfgreiSslusími 12323. Auglýsingasimi:
19523 Aðrar skrifstofur simi 18300. Áskriftargjald kr 195,00
ð mánuði tnnanlands. t lausasölu kr. 12,00 eint. — Prentsm
Edda hf.
Hvenær ?
Því miður tókst ekki að ná samstöðu í landhelgis-
nefndinni um sameiginlega tillögu, sem lögð yrði fyrir
Alþingi og markaði afstöðu þess og þjóðarinnar með til-
liti til nýrra og breyttra aðstæðna í landhelgismálinu.
Tvær tillögur hafa því verið lagðar fram á Alþingi, önnur
af ríkisstjórninni og hin af stjómarandstöðuflokkunum.
Þrátt fyrir þetta hafa þó störf landhelgisnefndarinn-
ar ekki verið til einskis. Með störfum hennar hefur a.m.k.
tvennt áunnizt, sem getur orðið mikilvægt í framtíðinni.
Hið fyrra er það, að aiger samstaða virðist nú um það
miUi flokkanna, að stefna að útfærslu á fiskveiðiland-
helginni, en hafna hinni svokölluðu kvótaleið, sem fólgin
er í því að sætta sig við 12 mílna fiskveiðilandhelgi, en
stefna að samningum við nálægar þjóðir um skiptingu
veiðanna. Allir flokkar virðast nú einhuga um að hafna
þessari leið, en stefna að stækkun landhelginnar. í öðru
lagi virðist svo einnig vera að skapast fullt samkomu-
lag um það, að næsti áfangi eigi að vera sá, að færa
fiskveiðilandhelgina út 1 50 mílur frá grunnlínum.
Segja má, að það, sem ber á milli stjómarflokkanna,
og stjórnarandstöðuflokkanna, sé einkum tvennt: í fyrsta
lagi það, hvenær útfærslan eigi að koma til framkvæmda.
í öðm lagi það, hvort hlíta eigi ákvæðum brezka land-
helgissamningsins um að bera útfærsluna undir Haag-
dómstólinn.
Stjórnarandstöðuflokkarnir segja, aS vegna vax-
andi hættu á ofveiði og vegna stöðu okkar og sam-
herja okkar á hafréttarráðstefnunni 1973 eigum við
að færa fiskveiðilandhelgina út sem fyrst og eigi
síðar en 1. september 1972. Stjórnarflokkarnir vilja
enga ákvörðun taka um þetta. Þeir vilja hafa óbundn-
ar hendur til þess að draga útfærsluna í mörg ár,
jafnvel allt næsta kjörtímabil.
Stjórnarandstöðuflokkarnir segja, að þeir vilji ekki
eiga það undir úrskurði Haagdómsins, meðan reglur
um víðáttu fiskveiðilandhelgi eru jafn óvissar og nú,
hvort útfærslan á fiskveiðilandhelgi skuli öðlast gildi
eða ekki. Þess vegna vilja þeir segja upp landhelgis-
samningum við Bretland og Vestur-Þýzkaland. Stjórn-
arflokkarnir vilja ekki segja þessum samningum
upp, en telja þó ekki rétt að leggja útfærslu undir
Haagdóminn eins og sakir standa. Þess vegna vilja
þeir bíða og fresta aðgerðum um ótiltekinn tíma.
Þetta er það, sem mest ber á milli. Stjórnarandstöðu-
flokkarnir vilja ákveða útfærsluna strax, en stjómar-
flokkamir fresta henni í ótiltekinn tíma. Stjórnarflokk-
amir segjast vilja bíða eftir þróiininni, því að hún verði
okkur í hag. Því miður er þetta mjög óvíst. 12 mílumar
em orðnar almennari regla nú en fyrir 10 áram og öll
áhrifamestu ríki heimsins með Bandaríkin og Sovétríkin
í fararbíoddi, vinna að því að gera þær að bindandi
reglu. Bið getur því orðið hættuleg. Þetta viðurkenna
stjómarflokkamir líka óbeint, þvi að þeir segja í öðra
orðinu, að óhjákvæmilegt geti reynzt að færa út land-
helgina fyrir ráðstefnuna, ef illa horfi um niðurstöður
hennar.
Stjómarflokkarnir segja, að ekki megi tefla ógæti-
æga. Stjórnarflokkarnir bera andstæðingum sínum
ábyrgðarleysi á brýn. Það er ekki meiri ógætni eða
ábyrgðarleysi að færa út landhelgina nú en 1952 og 1958.
Hins vegar er þörfin tvímælalaust enn brýnni. Mesta
ógætnir og ábyrgðarleysið nú getur verið fólgið í því
að hglda að sér höndum og bíða og gera ekki neitt fyrr
en það er orðið of seint. Það gæti orðið áfall, sem aldrei
fengist bætt. Þ Þ.

PER A. CHRISTENSEN, AFTENPOSTEN, OSLÓ:
Gerir unga kyns
ríkjunum menningarbyltingu ?
Fer svo stiórnmálabylting í kjölfar hennar?
HVAÐ er það þá, sem æsku-
fólkið er einkum andvígt í
gamla samfélaginu? Það er
raunar ekki eins margt og
halda mætti. Langflestir eru til
leiðanlegir að starfa innan
„kerfisins", eða með öðrurn
orðum að viðurkenna stjórn-
máL.stofnanir, jafnvel þó að
þeir telji þær ekki starfa eins
og haganlegast væri.
Meirihluti æskufólksins við-
urkennir einnig rétt yfirvald-
anna til ákvarðana í málum,
sem æskuna snerta. Hann vill
þá öðlast aukna þátttöku í þess
um ákvörðunum og meiri og
fyllri upplýsingar en áður um
tilgang hverrar einstakrar
ákvörðunar.
Þá gerir æskufólkið sér meiri
grein en áður fyrir ábyrgð-
inni á stjórnmálaþróuninni.
Þegar eitt hundrað þúsund ung
menni safnast til dæmis saman
til þess að andmæla stefnu rík-
isstjórnarinnar, ber það fyrst
og fremst vott um ósk hvers
-‘--staka andmælanda að taka
sína eigin. ákveðnu afstöðu og
gera hana kunna. Mjög margir
þeirra stúdenta sem tóku þátt
í síðustu stórandmælunum
gegn Vietnam-styrjöldinni, —
en það var f Washington í maí
í fyrra, — tóku be-.línis fram,
að þeir væru þarna komnir af
því að þeir gætu ekki lengur
látið hjá líða að taka afstöðu.
ÞANNIG var tii dæmis ástatt
um fjóra stúdenta frá Puerto
Rico, en þeir lögðu einnig á-
herzlu á annaö mikilvægt at-
riði í menningarbyltingu æsk-
annar. Þeir voru allir að nema
hagfræði við Harvard-háskóla
og hafði verið tryggt vel laun-
að starf við Bandarískan stór-
rekstur að loknu námi. Þeir
voru horfnir frá þessu og búnir
að ákveða að hverfa að loknu
námi til síns heimalands,
Puerto Rico, til þess að leggja
sinn skerf af mörkuim við efna-
hagsþróunina þa_.
Þetta er nokkuð algeng af-
staða. Laganeminn hallaði sér
að stórrekstrinum á sjötta tug
aldarinnar og beitti hæfileik-
um sínum til að vernda vinnu-
veitanda sinn gegn ágengni
samfélagsins. Starfsbróðir hans
nú kýs yfirleitt heldur að taka
að sér annars konar starf, þótt
■err launað sé, þar sem hann
getur unnið að þvi að efla hags
muni samfélagsins, og vill oft
'áta það ganga fyri: öllu öSru
Þess verður með öðrum orð
um greinilega vart, að útskrif-
aðir háskólaborgarar gera sér
miklu ljósari grein fyrir ábyrgð
sinni gagnvart samfélaginu en
áður. Þeir kjósa því fremur
starf, sem gerir þeim kleift að
stuðlr. að framgangi hugsjóna
sinna, en að bæla niður eigin
skoðanir og afla sér frama með
starfi, sem krefji þá verulegra
fórna að því er snertir ákveð-
inn klæðnað aðferðir og um-
gengnishætti.
OFANGREINDAR fórnir
verða því tilfinnanlegri. sem
- '' ..........................
NIXON
frávik æskunnar frá hefðbundn
um hætti er meira. Breytingin
gerist bæði hið ytra og innra
og er byltingarkennd í báðum
tilfellum. Breytingunum hið
ytra verður einna bezt lýst með
því að vitna í Norðmann einn,
sem lauk prófi frá Harvard-
háskóla rétt eftir 1960, en ferð
aðist um Bandaríkin í fyrra og
kom þá í heimsókn til háskól-
ans. Hann sagði frá því, að
á námsárum hans hefði mátt
heita að þess væri krafizt, að
piltar væru í jakka og með
bindi í matstofu skólans, en
þegar hann kom þar í fyrra var
hann sá eini, sem var þannig
til fara.
Hin nýju, ytri einkenni hafa
ekki það hlutverk eitt að sýna
uppreisnarhug gegn ríkjandi
Síðarí hluti
samfélagi. Hentisemin hefur
sitt að segja eins og hugsjón-
imar. Þegar ungur stúdent ein-
skorðar klæðnað sinn við fá-
einar ódýrar buxur og nokkr-
ar litríkar skyrtur, gengur hon
um tvennt til. Honum þykir
annars vegar þægilegt að geta
notað sama klæðnað við fyrir-
lestra, á grasvöllunum við skól
ann eða annars staðar úti í
náttúrunni, í leikhúsinu og í
heimsókn hjá vinum sínum og
losna þannig við sífelld fata-
skipti, en hins vegar er hann
eirvig að láta í Ijós andúð sína
á efn->' , ’j mati samfélagsins.
HIN ytri breyting hefur
verið mun me' óberandi, en
innr! breytingin á sennilega eft
ir að reynast miklu mikilvæg-
ari þegar til lengdar lætur
Samhliða þ útlitsbreytir. u
samfélagsins sem hér hefur
:inkum verið gerð að umtals
efni, hefur orðið siðferðisleg
bylting, sem er 'nnrrlega eft-
irt"ktarverð.
Hi.i nýju m nn'ngareinkenni
hafa ýmist verið kennd við sið-
leysi eða ástleitni, en tworugt
í rétt. — nema V. í aðmns. að
orðið siðferði sé aðeins látið
ná til samskipta karls og konu
og sérhvert frávik frá viður-
kenndum hefðum á því sviði
sé annað hvort vottur um sið-
leysi eða ástleitni.
Sé á málin litið frá öðru
sjónarmiði kemui í ljós, að
áhangendur hi.. r nýju menn-
ingarstefnu víkja að vísu veru
lega frá opinberu og viður-
kenndu siðferðismati ó þessu
sviði, en sýna eigi að síður
mikla andúð á siðferðislegri
=viksemi. Þeir hylla frelsi ein-
staklingsins fyrst og fremst og
fyrsta boðorð þeirra er:
„Vertu þú sjálfur".
Þegar út frá þessu er gengið
ber að meta hvern einstakling
í umhverfinu eftir því. hvað
hann eða hún er, en ekki hinu,
hvað þau reyna að vera. Dug-
legasti nemandinn í bekknum
er ekki metinn eftir námshæfi
leikunum, heldur mannkostun-
um. Fyrirliðinn í boltaliði skól-
ans er ekki metinn eftir hæfi-
leikum hans til að senda bolta
lan_ og nákvæmt, h 'ldur hinu,
hvemig umgengnishættir hans
eru og ''vemig honum gengur
að ná sambandi við annað fólk.
KYNSLÓÐIN nýja tekur við
forustu auðugustu og voldug-
ustu þjóðar heims á næstu tutt
ugu árum. Mat hennar á því,
sem mestu skiptir í framtíð-
inni, fer að verulegu leyti eftir
viðhorfi hennar nú til hinna
margvíslegu vandamála sam-
félagsins.
Athuganir þær, sem gerðar
hafa verið að undanfömu á
áliti bandarískra valda- og íor-
ustumanna á æskunni og við-
horfinu til hennar, benda til,
að þeir telji framþróunina
hafa leitt til þess, að æsku-
fólkið hafi verið alið upp við
mjög mikið frelsi. Foreldram-
ir hafi látið bömin sleppa aö
mestu undan heimilisaga til
þess að geta ástundað sinn
eigin hag, og er þetta eflaust
rétt. Hitt skiptir svo öllu máli,
hvort þetta hefur orðið til góðs
eða ills fyrir samfélagið eins
og það er.
Æskufólkið, sem ástundar
mem.ingarbyltinguna, lítur síð-
ur á málin frá þessu sjónar-
horni. Hennar aðal áhugamál
er, hvernig fara eigi að því
við ríkjandi aðstæður að hefja
mótun 'ieima, sem sé mannúð-
legri og síður skaðleg ein-
staklingnum en það samfélag,
sem við nú búum við.
ENN getur enginn vitað,
hver þróunin verður í fram-
tíðinni. Ungu kynsléúnni hef-
ur verið gefið að sök að að-
hyllast „kommúnisma", „bylt-
ingu“, „siðleysi" og „bama-
skap“.
Við nánari kynni af einstök-
um áhangendum menningar-
byltingarinnar kemu' í ljós, að
þeirn er mest í mun þörfin á
að mót betri heim, . Ja
ska sér nýja tilveru eins og
frumhprjarnir, si.m lentu
..Mayflower" víð Plymouth
Framhald á bls 14