Tíminn - 29.04.1972, Qupperneq 6

6
TÍMINN
Laugardagur 29. apríl 1972
Steingrimur Hermannsson í þingræðu:
Vegir á Vestfjörðum verði sem fyrst og
sem bezt tengdir vegakerfi iandsins
EB—Reykjavik
Á fundi i Sameinuðu
þingi s.l. þriðjudag
mælti Steingrímur Her-
mannsson (F) fyrir
þingsályktunartillögu
þeirri, er hann flytur
ásamt öðrum óbreytt-
um þingmönnum
Vestfjarða um annan
áfanga i samgönguþætti
Vestfjarðaáætlunar. —
Svonefnd Vestfjarða-
áætlun hefur alloft verið
til umræðu á þessu þingi
og er nokkur saga, en
aðalástæðan fyrir því að
við leggjum þessa tillögu
fram, er hins vegar sú,
að sú skoðun virðist vera
afar ríkjandi nú, þegar
rætterum heildaráætlun
um samgöngumál i okk-
ar landi, að samgöngu-
mál á Vestfjörðum séu
öll komin í hið bezta horf
og sé þar nánast til lokið
því, sem gera þurfi með
sérstökum vegaáætlun-
um. Þetta er alger mis-
skilningur, eins og ég vil
leyfa mér að leitast við
að benda á hér á eftir,
sagði Steingrimur í upp-
hafi framsöguræðu sinn-
ar.
Steingrímur sagði siðan:
— Fyrst vil ég fara örfáum
orðum um aðdraganda þessa
máls og sögu þess. Ég hygg,
að þvi hafi fyrst verið hreyft á
þingi 1959 með frumvarpi um
auknar framkvæmdir i vega-
Rannsóknastofnun fisk-
ræktar
A fundi i efri deild Alþingis s.l.
fimmtudag mælti Steingrimur
Hermannsson (F) fyrir laga-
frumvarpi þvi, er hann flytur
ásamt Stefáni Jónssyni, um að
komið verði á fót Rannsókna-
stofnun fiskræktar. Sjálfstæðis-
þingmennirnir Oddur Ólafsson og
Steinþór Gestsson tóku einnig til
máls um frumvarpið og lögðust
gegn þvi. Frá umræðunum
verður sagt siðar hér i blaðinu.
Fálkaorðan
Eins og skýrt hefur verið frá i
blaðinu, hefur meirihluti alls-
herjarnefndar lagt til, að tillaga
Þörarins Þórarinssonar (F) um.
að aðeins útlendingar verði
sæmdir fálkaorðunni, verði sam-
þykkt. Minnihluti nefndarinnar,
Björn Fr. Björnsson (F), Ingólfur
Jónsson (S) og Lárus Jónsson,
segja i nefndaráliti sinu, að þeir
telji ekki fært að leggja niður
orðuveitingar til útlendinga, sem
vinna vel að málefnum Islands-.
Siðan segja þeir:
— Verði islenzka orðan aðeins
veitt útlendingum, má búast við
Leiðrétting
t andlátsfréttinni um Jóhannes
úr Kötlum i Timanum i gær var
sagt, að Jóhannes hefði fengiö
verðlaun fyrir Lýðveldishátiðar
ljóð 1944, en Jóhannes fékk 2.
verðlaun. Það var skáldkonan
Hulda, sem fékk fyrstu verðlaun.
gerð á Vestfjörðum og Aust-
fjörðum, sem flutt var af Her-
manni Jónassyni, Sigurvin
Einarssyni og Páli Þorsteins-
syni. Frumvarp þetta var flutt
fjórum sinnum á þingi, 1959,
1960, 1961 og 1962, og var að
lokum visað til rikisstjórn-
arinnar.
Næsti þáttur þessa máls er
samþykkt þingsályktunar-
tillögu um 5 ára fram-
kvæmdaáætlun til stöðvunar
fólksflótta frá Vestfjörðum,
sem Gisli Jónsson var 1. flutn-
ingsmaður að og samþykkt
var 19. april 1963. Það var gert
ráð fyrir, aö i lok þess árs lægi
fyrir slik áætlun, og yrði hún
til 5 ára. Málinu var einnig
hreyft með breytingartillögu
við fjárlög ársins 1964,1965,
1966 og 1967, þegar Hermann
Jónasson og Sigurvin Einars-
son báru fram breytingar-
tillögu um framlag 10. millj.
kr. til vega og 10 millj. kr. til
stöðvunar á fólksflótta i sam-
ræmi við þá þingsályktunar-
tillögu, sem samþykkt hafði
verið, eins og ég sagði áður, i
april 1963.
Þessar aðgerðir allar koma
málinu af stað og verða til
þess, að hafin er framkvæmd
við samgönguþátt Vestfjarða-
áætlunar, sem við leyfum okk-
ur að kalla svo, með lánsfjár-
magn að verulegu leyti frá
ákveðnum sjóði Evrópuráðs-
ins. Til undirbúnings þeim
framkvæmdum voru fengnir
hingað sérfræðingar, m.a.
Norðmenn, ásamt islenzkum
aðilum, sem unnu að þeirri
áætlun, sem það fjármagn
rann til. t örfáum orðum var
sú framkvæmd, sem þar var
um að ræða, fyrst og fremst sú
að leggja góða vegi, bætta
vegi út frá þéttbýliskjörnum
Vestfjarða, en að sjálfsögðu
skilst öllum, að sú fram-
kvæmd er ekki nema íitill
þáttur i nauðsynlegri lagfær-
þvi, aö þeir, sem heiðra á, telji
orðuna hafa litið gildi. Minnihluti
allsherjarnefndar telur sjálfsagt,
að þær reglur, sem nú gilda um
orðuveitingar, verði endur-
skoðaðar, og leggur þvi til, að
umræddum tillögum (þ.e.
tillögum Bjarna Guönasonar
(SFV) og Þórarins Þórarins-
sonar) verði visað til rikis-
stjórnarinnar til nánari
athugunar.
Breyting á áfengis-
lögum
Páll Þorsteinsson (F) mælti á
fundi i efri deild þingsins s.l.
fimmtudag, fyrir frumvarpi þvi,
er þingmenn úr öllum stjórn-
málaflokkunum flytja um
breytingu á áfengislögum nr. 82
frá 1969, þar sem m.a. er lagt til,
að fólk niður i 18 ára aldur fái að
kaupa vin á vinveitingastöðum.
Upplýsinga- og
rannsóknastofnun
verzlunarinnar
Þrir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins, þau Sverrir Hermanns-
son, Ragnhildur Helgadóttir og
Ellert B. Schram, hafa lagt svo-
hljóðandi tillögur fyrir Sameinað
þing:
Albinei álvktar að fela rikis-
• rninni að hlutast til um, að
. sjóður veiti sérstakri upp-
:nga- og rannsóknastofnun
/.lunarinnar hliðstæða fjár-
'sfyrirgreiðslu og aðrar.
tvinnugreinar i landinu eru
þegai aðnjótandi”.
ingu vega i kjördæminu i
heild. Ég vil taka fram, að
mér sýnist, að það sem þarna
hefur verið gert, sé mjög
góðra gjalda vert, og er nú
ástandið viða á fjallvegum á
Vestfjörðum á milli þéttbýlis-
staða stórum bætt og vel við-
unandi, þó að viða sé stórátök-
um enn ólokið. I þessari þings-
ályktunartillögu, sem við nú
flytjum, leggjum við hins veg-
ar höfuðáherzlu á það, að
þessir bættu vegir og aðal-
byggðir Vestfjarðakjördæmis
verði tengdir við vegakerfi
landsins. Ég leyfi mér að full-
yrða, að ekki mun i öðrum
landshluta svo stór hluti af
ibúum kjördæmis vera i nán-
ast engu vegasambandi við
þéttbýli og aðalvegakerfi
landsins eins og á Vestfjörð-
um, nema e.t.v. kunni að vera
á Suð-Austurlandi. En þar á
nú aö bæta úr, eins og menn
vita, meö mjög myndarlegu
átaki.
Við gerum með þessari
þingsályktunartillögu ekki ráð
fyrir þvi, að með sérstakri
áætlun verði unnið að fjöl-
mörgum nauðsynlegum verk-
efnum, eins og lagfæringum
vega i byggð, fjörðum og milli
þeirra góðu vega, sem nú hafa
verið lagðir. Það teljum við
vera verkefni vegaáætlunar.
Hins vegar hefur komið mjög
átakanlega i ljós við störf okk-
ar þingmanna Vestfjarða, að
undirbúningi að vegaáætlun,
eða kafla hennar, sem fjallar
um Vestfjarðakjördæmi, að
afar stórum þáttum þar verð-
ur alls ekki sinnt á hinni
venjulegu vegaáætlun. Ég vil
aðeins nefna þar örfá dæmi.
Tengsl Vestfjarða við aðal-
vegakerfi landsins verða að
öllum likindum með tvennu
móti. Annars vegar suðurhlut-
inn tengist með vegi, lagfær-
ingu þess vegar, sem nú er um
Barðastrandasýslu, en norð-
urhlutinn tengist með nýjum
vegi um Djúpið, nýjum vegi að
ögri og lagfæringu vegar.
Ekkert af þessum fram-
kvæmdum er nánast hugsan-
legt á vegáætlun. Af Djúpvegi
er mér sagt, að nú sé aðeins
lokið 8—9%. Vegaframkvæmd
á Djúpvegi, aðeins að ögri,
þar sem enginn vegur er, er
áætlað ólokið um 90 millj. kr.
Það hefur verið rætt um að
ljúka þeirri framkvæmd á
þremur árum, og ég vil lýsa
eindregnum stuðningi minum
við þá ráðagerð og mun gera
það, sem ég get. og ég veit, við
allir þingmenn Vestfjarða, til
þess að svo megi verða. En
það verður ekki gert á
vegáætlun.
Um syðri leiðina er raunar
nokkuð svipaða sögu að segja.
Þótt þar sé gamall og mjög
erfiður vegur, þá eru stórkost-
legar framkvæmdir, sem ekki
hefur verið hreyft við þar,
vegagerð um eða yfir Þorska
fjörð eða innfirði Þorskafjarð-
ar, vegagerð um hálsa þar,
sem ávallt lokast i fyrstu snjó-
um og vegagerð um firði, sem
eru snjóþungir eins og Vattar-
fjörður og fleiri. Ég ætla ekki
að telja upp alla þá kafla, sem
þar er ólokið og ekki verður
gert á minni venjulegu veg-
áætlun.
Ég vil þó nefna sem dæmi,
að ágætur vegur hefur verið
lagður fyrir eina erfiðustu
heiðina, Þingmannaheiði, en
þó er svo, að hann situr þar
eins og nokkurs konar eyja,
beggja vegna er ólokið köfl-
um, m.a. kafla út á svonefnt
Hó'rgsnes, sem þar er, og er
áætlað, að sá vegur kosti einn
15 millj. kr., og er hann þó ekki
nema tiltölulega mjög litill
kafli af þvi, sem ólokið er á
þessari leið. Það hefur einnig
komið mjög i ljós, þegar rætt
hefur verið um vegafram-
kvæmdir, t.d. i Dýrafirði og i
Önundarfirði, sem,eins og ég
sagði áöan ætla mætti að fram
kvæmd yrði á hinni venjulegu
vegal. og vegáætlun, að þar
eru stórkostleg átök nauðsyn-
leg, athuganir og fram-
kvæmdir til þess.að unnt sé að
vinna skipulega að endurbót-
um á þeim vegum. I Dýrafirð-
inum hefur komið til greina og
er i athugun að leggja veg yfir
fjörðinn innanverðan; þar sem
grynningar eru og nes beggja
vegna. Það er i fljótu bragði
skoðun verkfræðinga, að sú
framkvæmd sé hagkvæm.
Hún sparar mikla vegalögn
um óbyggð svæði innan þess-
ara vega yfir fjörðinn og
mundi verða arðbær á
skömmum tima. En það er
ljóst, að slik framkvæmd, sem
gæti kostað 30—40 millj. kr.,
verðú' heldur ekki gerð á
hinni almennu vegáætlun.
Aftur á móti er einnig ljóst, að
vegagerð öll i Dýrafirðinum
biður að meira eða minna leyti
eftir þvi, að lokið verði þessari
athugun og ákvörðun tekin um
það, hvort fara beri þarna yfir
fjörðinn eða fyrir hann.
Mjög svipaða sögu er unnt
að segja úr önundarfirði. 1
önundarfirði kemur til greina
að fara yfir fjörðinn á þremur
stöðum, yfir vaðalinn og yfir
útfall hans eða ósinn á tveim-
ur stöðum. Verkfræðingar
telja einnig, að þessi fram-
kvæmd sé hagkvæm og arð-
bær, en þarna er aftur sömu
söguna að segja. Það verður
ekki ráðizt i nauðsynlegar
endurbætur á vegum i
önundarfirði fyrr en ákveðið
er, hvaða leið verður þarna
farin.
Ég nefni þetta sem dæmi um
mjög mikilvæga áfanga i
vegamálum Vestfjarða, sem
ekki verða framkvæmdir á
hinni almennu vegaáætlun,
sem er ólokið, og sem standa
beinlinis i vegi fyrir eðlilegri
framkvæmd vegamála i þessu
kjördæmi. Ég vil einnig nefna
það, að á þeirri áætlun, sem
unnið var að fyrir 3—4 árum,
er enn ólokið vissum köflum,
eins og frekari lagfæringu
Bolungarvikurvegar. Það er
ekki lokið malbikun Isa-
fjarðarflugvallar, það er ekki
lokið vegaframkvæmdum á
Breiðadalsheiði, svo að eitt-
hvað sé n efnt, og tökum við
sérstaklega fram i þessari til-
lögu, sem við leggjum hér
fram, að þessum þáttum verði
lokið hið fyrsta.
Þá vil ég segja örfá orð um
Strandasýsluna. Strandasýsl-
an hefur að okkar viti af ein-
hverjum óskiljanlegum
ástæðum verið skilin frá okkar
kjördæmi að verulegu leyti.
M.a. er hún i Norðurlands-
áætlun, og við erum þeirrar
skoðunar einróma, að þessi
aðgreining sé mjög til óhag-
ræðis. Við teljum eðlilegra, að
hún fylgi þvi kjördæmi, þar
sem henni hefur verið skipað.
Við viljum hins vegar ekki
verða til þess að tefja að
nokkru leyti vegafram-
kvæmdir i Strandasýslu,
hvaðan sem fjármagnið fæst,
hvort það er af Norðurlandsfé
eða öðru, en leggjum áherzlu á
það hins vegar, að i þeirri
Steingrfmur Hermannsson.
áætlun, sem gerð yrði um
vegamál i Vestfjarða*kjör-
dæmi, verði lögð áherzla á að
tengja Strandasýsluna betur
en nú er við aðra hluta kjör-
dæmisins með vegum þar yfir
heiðar, Tröllatunguheiði eða
Laxárdalsheiði, og við leggj-
um sömuleiðis áherzlu á, að ef
einhverjum hlutum Stranda-
vegar verður ekki lokið með
þvi fjármagni, sem fáanlegt
verður til Norðurlandsáætl-
unar, verði gert ráð fyrir þvi
að taka það með i þennan þátt
Vestfjarðaáætlunar i sam-
göngumálum:
Ég vil svo að lokum leyfa
mér með leyfi forseta að lesa
niðurlagsorð þessarar þings-
ályktunartillögu, sem skýra
ýmislegt af þvi betur, sem ég
hef nú lauslega drepið á. Þar
segjum við:
„Jafnhliða þvi, sem unnið er
að hinum stóru framkvæmd-
um samkv. sérstakri áætlun,
m.a. á sviði vegamála, verður
að leggja áherzlu á endur-
bætur á vegum i hinum ýmsu
hreppum samkv. hinni al-
mennu vegaáætlun. M.a. er
mjög áberandi á Vestfjörðum,
eftir að góðir fjallvegir hafa
verið lagðir á milli fjarða, hve
vegir um byggð eru lélegir.
Viða eru þeir ófærir fram eftir
vori vegna skafla og bleytu,
þótt hinir nýju fjallvegir séu
opnir. Veldur þetta að sjálf-
sögðu miklum erfiðleikum og
lélegri nýtingu fjallveganna.
Ur þessu er nauðsynlegt að
bæta hið fyrsta, ef hinir nýju
vegir eiga að koma að fullum
notum, en eðlilegt virðist, að
það sé gert samkv. hinni al-
mennu vegaáætlun. Ekki
hefur heldur verið gert ráð
fyrir svonefndri varanlegri
vegagerð i þeirri áætlun, sem
hér er lagt til, að gerð verði.
Vegna sjávarútvegsins og
fiskvinnslu er þó orðið nauð-
synlegt að leggja oliumöl,
malbik eða steypa vegarkafla
i kringum fiskvinnslustöðvar.
Svo mun þó vera víðar. M.a. af
þessari sömu ástæðu og vegna
mikillar umferðar, t.d. frá
tsafjarðarflugvelli og út i
Hnifsdal. Slikt þarf að kanna
sérstaklega.
Höfuðtilgangurinn með
þessari þingsályktunartillögu
er að fá unnið skipulega að þvi
að tengja þá nútimavega-
kafla, sem hafa verið lagðir á
undanförnum árum út frá
þéttbýliskjörnum á Vestfjörð-
um og á fáeinum stöðum i
Strandasýslu, vegakerfi
landsins sem fyrst og sem
bezt”.
Að lokinni ræðu Steingrims
tók Þorvaldur Garðar
Kristjánsson (S) til máls, og
urðu nokkrar deilur milli hans
og Steingrims, einkum um
söguleg atriði þessa máls.
Þykir ekki ástæða til að rekja
þær deilur hér.
■ Íh
II
frét
11
—EB