Tíminn - 16.06.1974, Qupperneq 19

TÍMINN
Sunnudagur 16. júni 1974
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas
Karlsson, Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar
18300-18306. Skrifstofur i Aðalstræti 7, sími 26500 — af- -
greiðsiusimi 12323 — augiýsingasimi 19523.
Efnalegt sjálfstæði
Það leikur ekki á tveim tungum, að efnahags-
legt sjálfstæði er undirstaða bæði stjórnmálalegs
og menningarlegs sjálfstæðis. Fátt er þvi mikil-
vægara fyrir smáþjóð en að tryggja efnahagslegt
sjálfstæði sitt. Þótt mikið hafi áunnizt á þeim 30
árum, siðan islenzka lýðveldið var endurreist,
hefur engri stjórn tekizt að ná þeim tökum á efna-
hagsmálum, að verðbólgu hafi verið haldið nægi-
lega i skefjum. óumdeilanlega gerir mikil
verðbólga hið efnahagslega sjálfstæði veikara en
ella.
Þetta er ein af ástæðum þess, að Framsóknar-
flokkurinn telur, að efnahagsmálin eigi að verða
aðalmál næsta kjörtimabil. Sú rikisstjórn, sem
þá fer með völd, á að vinna að sem viðtækustu
samstarfi um efnahagsmálin, bæði innan þings
og utan. Um þetta segir svo i kosningaávarpi
framkvæmdastjórnar Framsóknarflokksins,
eftir að það hefur verið rakið, að flokkurinn muni
beita sér fyrir enn öflugri byggðastefnu, batnandi
lifskjörum og alhliða framfarasókn:
,,Það er frumskilyrði þes, að allt þetta megi
takast, að öruggri skipan verði komið á efna-
hagsmál þjóðarinnar. Það hefur núverandi rikis-
stjórn ekki tekizt, frekar en fyrri stjórnum, enda
erfiðara verið um vik en oftast áður, m.a. sökum
óvenjumikilla verðhækkana á erlendum vörum.
Siðan lýðveldið var endurreist 1944 hefur engri
rikisstjórn tekizt að hafa hemil á verðbólgunni,
og er þetta þvi varhugaverðara, sem lengra er
haldið áfram á þessari braut. Að ýmsu leyti ætti
að vera auðveldara nú en oft áður að ná tökum á
þessum málum, þar sem afkoma manna er yfir-
leitt góð. Það, sem á skortir, er nægileg samstaða
flokka og stétta til að kippa þvi i lag, sem miður
fer, eins og hinu sjálfvirka kerfi vixlhækkana
verðlags og kaupgjalds.
Framsóknarflokkurinn telur, að það eigi að
vera höfuðverkefni rikisstjórnar og Alþingis á
næsta kjörtimabili að vinna að lausn efnahags-
málanna með viðtæku samstarfi innan þings og
utan. Nú fyrir kosningarnar hefur flokkurinn lagt
fram itarlegar tillögur um nauðsynlegar undir-
búningsaðgerðir, sem hann reyndi að ná sam-
komulagi um milli allra flokka þingsins. Það
samstarf tókst þvi miður ekki að sinni, enda
munu stjórnarandstöðuflokkarnir hafa talið
klókara að taka enga afstöðu fyrir kosningar.
Framsóknarflokkurinn mun láta það verða sitt
fyrsta verk eftir kosningar að reyna að nýju að
koma á viðtæku samstarfi um efnahagsmálin og
stefna að þvi að tryggja þannig afkomu
þjóðarbús, atvinnuvega og almennings og áfram-
haldandi framfarir.
Framsóknarflokkurinn vill vekja sérstaka
athygli á þvi, að það hefur aldrei gerzt fyrr en nú,
að fyrir frumkvæði forsætisráðherra hafa rétt
fyrir kosningar verið lagðar fram á Alþingi rót-
tækar tillögur um efnahagsmál, og þjóðinni jafn-
framt skýrt frá þvi, hve alvarlegt ástandið er, ef
óheft verðbólga helzt áfram. Fyrrverandi
rikisstj. hafði þvert á móti þann hátt á að leyna
þjóðinni þvi, hvernig komið var, með þvi að gripa
til verðstöðvunar fyrir kosningar og láta lita
þannig út, að allt væri i lagi. Þetta sýnir bezt, að
Framsóknarflokkurinn álitur, að ekki verði leng-
ur dregið að snúast með samstilltu átaki gegn
vandanum, enda er það undirstaða áframhald-
andi framfarasóknar og atvinnuöryggis.”
19_
Norman Cousins, Long Island Press:
Eru heimssögulegar
breytingar í aðsigi?
Viðsjdrnar milli risavelda kommúnismans
ENSKI sagnfræðingurinn
A.L. Rowse sagði einhvern-
tima, að þeir, sem uppi væru
þegar heimssögulegar breyt-
ingar væru að gerast, gerðu
sér sjaldnast grein fyrir þeim.
Sovétmenn og Bandarikja-
menn hafa orðið að endurmeta
og ákveða að nýju eðli og
undirrót öryggis sins og allrar
stefnu i utanrikis- og öryggis-
málum yfirleitt vegna slikrar
heimssögulegrar skapa-
skiptabreytingar, sem enginn
gerir sér enn fulla grein fyrir.
UPPHAFLEGA hafði
stefna Sovétmanna það höfuð-
markmið að stuðla að byltingu
hvarvetna um heim.
Kommúnistaflokkar viðsveg-
ar um lönd reyndu að koll-
varpa þjóðfélögum kapital-
ista, og nutu oft og einatt fjár-
framlaga frá Moskvu til þeirr-
ar starfsemi sinnar.
Nokkuð var dregið úr þess-
ari viðleitni fáum árum eftir
byltinguna i Rússlandi.
Ástæðan var fyrst og fremst
sú, að þarfir sósialismans inn-
an Sovétrikjanna voru látnar
ganga fyrir öllu öðru.
ÞETTA var þó i eðli sinu
öllu fremur breyting á aðferð-
um en endanlegu markmiði.
Valdhafarnir i Moskvu van-
ræktu aldrei nein hugsanleg
tækifæri, sem gáfust, þegar
verulegrar spennu tók að gæta
eða öngþveiti rikti einhvers
staðar.
Snemma á valdatima'
Krustjoffs var raunin meira
að segja sú, að þeir Kremlar-
leiðtogar reyndu að notfæra •
sér af fremsta megni hvern
þann veikleika, sem fram kom
I innanlandsmálum Banda-
rikjanna eða utanrikisstefnu
þeirra.
NU virðist hins vegar ljóst,
að Sovétmenn hafi gersam-
lega skipt um stefnu i utan-
rikismálum. Leiðtogar
Sovétrikjanna lita ekki fram-
ar svo á, að þeir geti á nokk-
urn hátt haft hag af sundrungu
i Evrópu eða Bandarikjunum.
Siður en svo. Moskvumenn
leggja sig meira að segja alla
fram um að viðhalda stöðug-
leika á Vesturlöndum og
treysta hann.
Sú farsótt stjórnmálaöng-
þveitis og upplausnar, sem
herjað hefur i Englandi,
Frakklandi, Vestur-Þýzka-
landi og Italiu, hefur valdið
Sovétleiðtogunum þungum
áhyggjum. Fjarri fer, að þeir
fagni Votugáttarhneykslinu og
raunum Nixons i þvi sam-
bandi. Þeim Kremlarherrum
er þetta þvert á móti mikið
kviðaefni.
HVAÐ veldur þessari gjö-
breytingu á viðhorfum?
f fyrsta lagi er á það að lita,
að ókyrrð og upplausn hvar-
vetna um heim eykur likurnar
á, að Kina Maoista aukist
fylgi. Kinverjar vilja ólmir
koma málum svo fyrir, að
stjórnar- og hugmyndafræði-
miðstöð heimskommúnism-
ans verði talin vera i Kina.
Leiðtogar Sovétmanna lita
ekki framar á Bandrikjamenn
sem höfuðféndur sina, heldur
Kinverja. Ágreiningurinn við
þá snýst ekki aðeins um sam-
keppnina um hugsjónalega
forustu heimskommúnism-
ans, heldur ekki siður um yfir-
ráðin á sameiginlegum landa-
mærum i Asiu.
Kinverjar vilja endur-
heimta mörg þúsund fermilna
landsvæði, sem herir Rússa-
keisara hrifsuðu undir sig á
sinni tið. Sovétmenn hafa hins
Mao
-vegar alls ekki i hyggju að láta
neitt af þessum landsvæðum
af hendi.
ÞESSIR erfiðleikar Sovét-
manna I austri valda þvi, að
þeim er enn meira kappsmál
en ella að gæta öryggis sins i
vestri. Bandarikjamenn hafa
svo að undanförnu orðið að
endurskoða og endurmóta alla
stefnu sina i öryggismálum,
einmitt með tilliti til Sovét-
manna og Kinverja.
Fyrir rúmum áratug eða
svo sáu sumir bandariskir
forustumenn þann möguleika i
hillingum, að út brytist
styrjöld milli Sovétrikjanna
og Kinakommúnista, og sú
barátta riði báðum að fullu.
En mikil breyting hefur nú
orðið á i þessu efni og hilling-
arnar, sem menn áður sáu i
draumi, ásækja þá nú sem
martröð.
EKKERT gæti valdið
Bandarikjamönnum og raun-
ar öllu mannkyni, meiri háska
en kjarnorkustyrjöld milli
hinna tveggja risavelda
kommúnista. Það er eitt af
mikilvægustu keppikeflum
Henry Kissingers, utanrikis-
ráðherra Bandarikjanna að
reyna að komast að raun um,
með hvaða hætti megi helzt
takast að draga úr viðsjám
milli valdhafanna i Peking og
Moskvu.
Honum er manna ljósast, að
styrjöld milli þessara stór-
velda gæti orðið að stórháska-
legum alheimsvoða. Af þess-
um sökum er festa og stöðug-
leiki i stjórnmálum i Asiu
Bandarikjamönnum jafnmikil
höfuðnauðsyn og kyrrð og
festa á Vesturlöndum er fyrir
Sovétmenn.
ÞANNIG horfir heimsgang-
urinn við á þvi herrans ári
1974. Hann er allur annar en
flestir héldu fyrir svo sem
áratug að hann yrði, og raunar
öfugur við það, sem margir
gerðu sér beinlínis vonir um á
þeirri tið.
Brezjneff
Þ.Þ.