Atuagagdliutit - 11.03.1987, Qupperneq 6

6
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. II 1987
Thulemi radareqarfik:
Naalakkersuisut nassui-
aataat akuersissutigaat
Thulemi radareqarfik isumaqatigiissummut ABM-mut tunngasortai pillugit
nassuiaat partiit naalakkersuisuutitaqartuq, Socia/demomratit Radikalillu
akuersissutigaat
Preben Langellu Kalaallit Nunaat attaveqanngitsoq: — Soorlu uumasoq
qalerualik qaleruaarunnikoq!
Preben Lange om et neutralt Grønland: — som et skaldyr uden skal!
(Foto: Søren Rud)
Thulemi radareqarfiup USA-p
Sovjetillu 1972-imi isumaqatigiis-
sutigisimasaannut ABM-imut
tunngasortai nalunaaquttat akun-
nerini arlalinni sakkortuumik oqal-
lisigineqareersullu Socialdemokra-
tit sapaatip akunnerani kingullermi
oqallisissiarisimasaat folketingimi
akuersissutigineqarpoq, VS-illi SF-
illu oqallisissiaat, ilaatigut Thule
pillugu misissuisitaliortoqarnissaa-
nik imaqartoq, itigartitsissutigine-
qarluni.
Oqallisissiami akuersissutigine-
qartumi naalakkersuisunut qulak-
kiigassanngortinneqarput 1) Thule-
mi radareqarfik saassussinermut a-
torneqartussaanngitsoq, 2) SDI-
imut atatillugu atorneqassanngit-
soq ABM-imilluunniit unioqqutit-
sissutaassanngitsoq, 3) qallunaat
kalaallillu pisortaat Thulemi rada-
reqarfiliornermut tunngasunik ili-
simatinneqartuartassasut, 4) isu-
maqatigiissutip ABM-ip kalerrii-
sarfinnut tunngasortai USA-p Sov-
jetunionillu isumaqatigiillutik nas-
suiaatissiorniassagaat, kiisalu 5)
NATO aammalu USA Sovjetunio-
nilu toqqaannartumik isumaqatigi-
niarlugit kajumissaarneqassasut
ABM-ip oqaasertaasa eqqortinne-
qarnissaannik.
Thulemi radareqarfik pillugu
Folketingimi aallarnerneqarpoq
nunani allani pissutsinut ministeri
januarip 29-ianni nassuiaateqar-
mat, ilaatigut Uffe Ellemann-Jen-
sen oqarmat, naalakkersuisut isu-
maqartut radareqarfik isumaqati-
giissummik ABM-imik unioqqutit-
sissutaanngitsoq, naak ilaatigut
VS-it, SF-it Radikalillu taama isu-
maqaraluartut.
— Tamanna qularnerinnaavoq,
nunani allani pissutsit pillugit mini-
steri oqarpoq innersuussutigalugu
naalakkersuisut tamann qularuti-
ginngikkaat.
Kalaallit soqutigisaat
Oqallinnermi nunanilu allani pis-
sutsit pillugit ministerip nassuiaa-
nera Preben Lange (Siumut) kisimi
Kalaallit Nunaat sinnerlugu folke-
tingip ataatsimiittarfianeeqataa-
voq, erseqqissarpaalu namminer-
sornerulernermut inatsit malillugu
nunanut allanut illersornissamullu
tunngasut naalagaaffiup oqartus-
saaffigigai.
— Tamanna imatut paasineqas-
saaq, nunanut allanut illersornissa-
mullu tunngasut qallunaat naala-
gaaffiata isumagisarigai. Illersor-
nissamulli tunngasoq uagut nunat-
sinniimmat piffissaq iluatsillugu
folketingimi ilaasortanut oqaati-
ginngitsoorumanngilara, nunanut
allanut illersornissamullu tunnga-
sut taamaattut uaguttaaq Kalaallit
Nunaanni soqutigilluinnarlugillu a-
rajutsinaveersaarluinnaratsigit.
— Erseqqissarneqassaaq, Pre-
ben Lange nangippoq, Kalaallit
Nunaanni Namminersornerullutik
Oqartussat paasissutissanik qallu-
naat naalakkersuisuisa pisimasaan-
nut assingulluinnartunik pissarsisi-
mammata. Paasissutissallu taak-
kua oqaasertaat tusaatissatut tigu-
simavagut.
Paasinarsissagaluarpalli taakku-
natigut qularnaatilimmik iliorto-
qarsimasoq, taava pissutsit tamaa-
sa nalilersoqqikkumaarpagut, nali-
liinermilu tassani qallunaat naalak-
kersuisui qinnuvigiumaarpagut isu-
mageqqullugu kalaallit naalakker-
suinermik suliaqartuisa isumaat a-
taqqineqaqqullugu, kalaallit inuin-
naat navianartorsiortinneqanngin-
nissaat eqqarsaatigalugu.
Preben Langep ilanngullugu o-
qaatigaa sakkutooqarfinni pissutsi-
nik malinnaaqqissaartussamik a-
taatsimiititaliortoqarnissaa Siu-
mup ajorinngikkaa, paasilluinnar-
simagaali naalagaaffissuit suliaan-
nik nakkutilliisussanik pinerluttaa-
lisitsisuliornissaq inuiannguit
50.000-innaasut kisimiillutik inger-
lassinnaanngikkaat, qallunaat 5
milliuuniugaluarlutilluunniit apeq-
qut taanna pillugu isumaqatigiillu-
tik saqqummiussaqarsinnaanngim-
mataluunniit.
Naggataatigut Preben Langep
qilanaarinerarpaa naalakkersuisut
siulittaasuata nunanilu allani pis-
sutsinut ministerip angalaqateqar-
Iutik Thuliliarnissaat USA-milu
sakkutooqarfinnut angalanissaat.
— Tikeraarnikkut erseqqissarne-
qassaaq paasissutissat NATO-mut
tunniunneqartartut tamarmik
namminersornerullutik oqartussa-
nuttaaq ingerlatinneqartarnissaat
Kalaallit Nunaata soqutigilluinna-
raaa, Preben Lange oqarpoq ilima-
saarutigaalu, NATO-p Kalaallit
Nunaanni sakkutooqarfeqarnera-
nut tunngasut kalaallit inatsisartui-
sa upernaaq manna ataatsimiinne-
ranni oqaluuserineqarumaartut.
— Naggataatigut oqaatigissava-
ra silarsuarmi illersornissamut
tunngasut pillugu parteera imatut i-
sumaqarmat: Silarsuarmi qinerne-
qarsinnaapput naalagaaffissuaq
killiusoq, naalagaaffissuaq kangil-
liusoq ataaviitsuunerluunniit. Nu-
natta illersornissami pingaarute-
qartumik inissisimanera paasilluar-
simallugu partiima NATO-mi ilaa-
sortaaneq illersorpaa, Kalaallit Nu-
naat attaviitsuuguni uumasutut qa-
lerualittut qaleruaarussimasutut is-
sammat, Preben Lange naggasii-
voq.
Qimmitut...
Pituffimmut ikkunneqarsimasup
phased array radarip nutaap isuma-
qatigiissummik ABM-imik unioq-
qutitsissutaasimasinnaanera oqa-
luuserineqalermat ullormut oqa-
luuserisassatut siunnersuutit mar-
luk taakku saqqummiunneqarput.
Tassanissaaq Preben Lange oqaa-
seqarpoq, naalakkersuisut qinnuvi-
galugit 1) USA USSR-ilu qinnuvi-
geqqullugit Thulemi radari isuma-
qatigiissummik ABM-imik unioq-
qutitsissutaannginnersoq piaartu-
mik oqaluuseqqullugu, 2) amerika-
miut Kalaallit Nunaanni sakkutoo-
qarfii pillugit paasissutissat kalaal-
lit inatsisartuinut ingerlatinneqar-
tarnissaat piumasaralugu.
Tamanna sioqqullugu oqallinne-
rup nalaani nunani allanut pissutsi-
nut ministeri Uffe Ellemann-Jen-
sen imatut aperivoq: Qimmik nak-
kutilliisoq (radar) qanoq una ittoq
kissaatigigipput? Qimmik mikisoq
aggertoqalerpat qiluttartoq, ima-
luunniit qimmerujussuaq qiluuti-
galuni saassussisartoq?
— Qularutiginngilara Thulemiit-
toq assersuunneqarsinnaasoq ua-
gut qimminnguatsinnut Anthoni-
mut, susassaqaratik aggersunut si-
ussarissorujussuullunilu nipituu-
mik qiluffiginnittartumut, nunanit
allanit pissutsinut ministeri oqar-
poq. Tikittulli kiiniartanngilai, tas-
sa kalerrisaarutit ABM-anlæg-illu
taamatuttaaq immikkoortinneqar-
sinnaapput. Thulemiittoq qimmi-
tut Athon-ituulli annilaanngatis-
saanngitsigaaq.
Preben Lange oqallinnermik ma-
linnaaqqissaarsimasoq naggataati-
gut oqarpoq neriulluni »Operation
Anthon« tunngavigalugu kalaallit
annilaanngatissaqannginnerulersi-
massasut, nunanimi allani pissutsi-
nut ministerip paatsuugassaanngit-
sumik neriorsuutigereermagu Thu-
lemi radareqarfimmi pissutsinik
kalaallit oqartussaasui ataavartu-
mik ilisimatinneqartalissasut.
Nyt »vintertøj« i Grønland..