Atuagagdliutit - 07.10.1992, Blaðsíða 7

- Soorunami naatsorsuutigaarput ta-
manna iluatsiffiussaqisoq, tassa kalaal-
lit namminerisaminnik umiarsuaatile-
qalerpata, Jan Cilius Nielsen oqarpoq.
Allanngortiterinissamut Inatsisartut
ullualunnguit qaangiuppata angerpata
Kalaallit Umiarsuaatileqatigiiffiata
Kalaallitt Nunaannit/Nunaannut as-
sartuineq tamaat ingerlatilissavaa. Jan
Cilius Nielsen Kalaallit Umiarsuaatile-
qatigiiffianni direktørinngortussaavoq.
Kalaallit Umiarsuaatileqatigiiffiat
tassaavoq Nammersornerullutik
Oqarttussat 40 millioner koruuninik
aningaasaliillutik kiisalu qallunaat
umiarsuaatileqatigiiffiata J. Lauritze-
nip 80 millioner koruuninik aningaasa-
liillutik suleqatigiiffiat. Jan Cilius Niel-
sen oqarpoq Namminersornerullutik
Oqartussat pingajorarterummik kiisa-
lu J. Lauritzenip pingajorarterutinik
marlunnik piginneqataassutitigut ag-
guataarisimaneq akisussaassuseqar-
nermut tunngassuteqartoq.
Akisuusssaffik agguarlugu
- Tunngaviusumik ilusilersuisimaner-
mi akisussaaffik agguameqarsimavoq,
uagullu ingerlatsineq isumagissavar-
put. Tamanna pingajorarterutinik
marlunnik piginneqataassuteqamitsi-
gut qulakkeerparput, tassa ingerlatse-
qatigiiffimmi ingerlatsinermut akisus-
saassuseqarluta. Namminersornerul-
lutik Oqartussat ingerlatseqatigiiffim-
mi pingaarnerusumik akisussaassusse-
qarnissat akuersissutikkut piginneqa-
tigiissutinillu isumaqatigiissutikkut
qulakkeemeqarsimavoq. Tamana ilusi-
liisimanermut pissutaavoq. Ikinnerus-
suteqartunik piginneqataassuteqaralu-
arutta suliffeqarfiup nakkutigineqar-
nissaannut periarfissaqassanngikkalu-
arpugut, Jan Cilius Nielsen oqarpoq.
- Pissutsit inuiaqatigiit eqqarsaatigi-
neqarnissaannut tunngasut, umiarsuit
angalaartinneqartarnerisa akulikissu-
sissaat sullissinerlu ataatsimut inger-
lanneqarput, taakkulu ingerlatseqati-
giiffiup killissarititanik pingaarnernik
tamakkiisumik nakkutigissavagut. Ilu-
siliisimasoq suleqataajumallutik neqe-
rooruteqartunit allanit allaassuteqann-
gilaq. Neqerooruteqaxtut kikkulluun-
niit nakkutilliisinnaatitaanngikkunik
angallassinermik tigusiumanavianngil-
lat. Nakkutiginnissinnaanngikkaanni
akisussaaffeqartoqarsinnaanngilaq,
Jan Cilius Nielsen oqarpoq.
Inuiaassutsimi naliliunngillat
Oqaatigineqarpoq Kalaallit Nunaat
inuiaassutsimi naliliutiminik isumaqa-
tigiissummi tassani tunisisimasoq?
- Taakku inuiaassutsimi nalilinnut
attuumassuteqanngillat. Umiarsuim-
mi tuniniarneqartussaareerput, umiar-
suimmi containerinik usisaatit atorne-
qartussaammata. Taamaammat umi-
arsuit taakku annerusumik soqutigi-
naateqanngillat. Tassa aningaasaqar-
nikkut pissussiviusut tamaapput, Jan
Cilius Nielsen oqarpoq.
- 40 millioner koruunit taakku umi-
arsuit akiginngilaat, piginneqataassu-
titulliuku aningaasaliissutit. Umiar-
suit akissaat Namminersornerullutik
Oqartussat uagulluunniit aalajanger-
sarsinnaanngilagut. Tamanna aalajan-
giiffigisinnaanngivipparput. Umiarsuit
akii umiarsuairniartunit arlaannaan-
nulluunniit attuumassuteqanngitsunit
aqunneqarput. Tassa aktieselskabet
pillugit inatsit Danmarkimi Kalaallillu
Nunaanni taamaappoq. Ulluni makku-
nani umiarsuit umiarsuaarniartunnit
arlaannaannulluunniit attuumassute-
qanngitsunit naliliifTiginiarneqarput.
Uagut Namminersomerullutilluunniit
Oqartussat akinik aalajangersaasin-
naatitaanngilagut. Inatsisilerinikkut
modeli »apport indskud«-imik taane-
qartarpoq. Ingerlatseqatigiifflmmut pi-
sissaguit taannalu inngerlatseqatigiif-
flullu soqutigisai illersussagukkit Dan-
markimi Kalaallillu Nunaanni inatsim-
mi allassimavoq naliliiniartartut ar-
laannaannulluunniit atanngitsut kiisa-
lu ingerlatseqatigiifflup kukkunersiui-
suisa nalilissagaat pigisat tamakku eq-
qortumik nalilerneqarsimanersut, Jan
Cilius Nielsen oqarpoq.
- Aningaasat ajomartorsiutaalerput
inuit isumaqarmata KNI-p umiarsuaa-
tai akiitsoqarflunngitsut. Akiitsoqarfl-
gineqarput, Namminersornerullutillu
Oqartussat umiarsuarnut akiitsunik
akiliisussaapput. Imaappoq tunineqar-
sinnaassappata akiitsoqarfigiunnaar-
neqartariaqartut. Taamatut nalillit
akikinaarlugit tuniniameqarsinnaann-
gillat. Kisiannili aamma akisunaarlugit
tuniniarneqarsinnaanatik. Tamanna
umiarsualivimmi atortunut aamma
atuuppoq, taakkulumi aamma naliliivi-
gineqartussaapput, Jan Cilius Nielsen
oqarpoq.
Pilersaarutit erseqqissut
- Pilersaarutit erseqqissut qanoq siuar-
siamtigaat?
- Umiarsuit siulliullugit tigoriarutsi-
git inuttassaat massakkut suliffissanik
neqeroorfigineqalerput. Kalaallit Nu-
naanni aaqqissuussineq eqqarsaatiga-
lugu aalajangerneqarsimavoq suliffe-
qarfinni tigusassatsinni sulisut 1. janu-
arimiit Kalaallit Umiarsuaatileqatigiif-
fiannut nuussasut. Annertunerusunik
allannguuteqartitsisoqarnavianngilaq.
Ilisarnaataa allanngussagaluarpormi,
kisianni tamanna sulisoqarnikkut ma-
lunniutaasussaanngilaq. Sumi inissisi-
massalluta naluarput, kisianni amerla-
laartorsuarnik neqeroorutisereersima-
vugut, Jan Cilius Nielsen oqarpoq.
- Naatsorsuutigaarput angallanner-
mi allafflmmi sulisut Kalaallit Umiar-
suaatileqatigiiffiannut KNI-lluunniit
Sullissiveqarfianut A/S-imut nuussa-
sut, tamannalu ingerlatseqatigiiffiit
takku akornanni agguataarisimaneq
eqqarsaatigalugu naleqquttuussaaq.
Allannguuteqarfiussanngivippoq, kisi-
anni allannguutit annertunersaat Dan-
markimi pisussaapput, tassa Aalborgi-
mi sulisut annertuumik ikileriaateqas-
sapput, tamannalu sulisunut taakku-
nunnga paasitinneqareersimavoq, Jan
Cilius Nielsen Oqarpoq.
Pakatsinassaqaaq
-1. januar susoqassava?
- Pakatsinartorujussuussaaq, tassa-
mi 1. januar susoqangaartussaanngim-
mat. Pappialarpassuit nutaanik pigin-
nittortaassapput, umiarsuit nalunaar-
sorneqarneri allanngortinneqassapput,
sulisulli nammineq eqqarsaatigalugit
ukiortaamiit annertunerusumik assi-
giinngissuteqalemavianngilaq. Sulif-
fimmi allatut atilimmi suliffeqalissap-
put, sulisunulli atugassarititaasut al-
lanngortinneqanngilluinnarlutik
nuunneqassapput. »Suliffeqarflmmik
tigusineq pillugu peqqussut« EF-p peq-
qussusiarimmani Kalaallit Nunaannut
atuutivinngikkaluartoq malikannerlu-
gu ikaarsaariassaagut. Peqqussummi
tassani allassimavoq suliffeqarnermik
tigusinermut atatillugu sulisunut atu-
gassarititaasut allanngortinneqas-
sanngitsut. Tigusinermi sooraarsitsiso-
qaraniluunniit akissarsianik allann-
gortitsisoqassanngilaq. Tamanna ataq-
qilluinnarlugu ingerlatsissaagut, Jan
Cilius Nielsen oqarpoq.
- Siulersuisoqarneq eqqarsaatigalu-
gu 1. januar pisoqartussaavoq, tassa
qullersaqarfik allanngortussaammat.
Suliffeqarfimmut akisussaassuseq 1.
janarimiit uanga tigussavara, tassa ta-
manna allannguutit malunnarnerit ila-
gissavaat. Tassa imaappoq umiarsuaa-
tileqatigiifflmmit Ole Møller saaffigine-
qartarunnaassaaq. Sulisut agguarne-
qarnerat allannguuteqassaaq, kisianni
sulisunut amerlanerpaanut immaqa-
luunniit pakatsinaannassaaq taama pi-
sussakitsigimmat, Jan Cilius Nielsen
oqarpoq.
Assartuineq akikillissaaq
- Ikaarsaariarneq atuisut qanoq misi-
gissavaat?
- Akit apparnerisigut. Akit allatorsi-
amffiat nutaaq saqqummissaaq, ta-
mannalu ukiortaami ullaakkut pinn-
gikkaluarluni ukiortaap kinguninngua
pissaaq. Nassiusat akii agguaqatigiis-
sillugu 10 procentimik appassapput.
Appariaat ilaatigut annerulaartassaaq
ilaatigullu minnerulaartassalluni, Jan
Cilius Nielsen oqarpoq.
-1. januarimiitt umiarsuit amerlane-
rusut tikittalissappat?
- 1. januarimiiunngitsoq. Umiarsuit
ingerlaartarnerat 1993-imi allannguu-
teqangaassanngilaq, tassa containerer-
suutinut umiarlualiviliorneq suli iner-
neqarsimasussaanngimmat. 1993 ta-
maat umiarlualiviliornermut atorne-
qassaaq, containerillu amerlanerusut
usigisalissavagut. Umiarsualiviit ajor-
nartorsiutaapput, taakkumi naammas-
sitinnagit containerinik angallassiler-
sinnaanngilagut. Umiarsualiviit alli-
sartariaqarput, containerersorluni as-
sartuineq inissamik annertunerusu-
mik pisariaqartitsiviummat, kisianni
quersuit annikinnerusut pisariaqartin-
neqarlutik. Kalaallit umiarsualiviisa
amerlanersaat mikivallaarput, Jan Ci-
lius Nielsen oqarpoq.
- Assartuinerup teknikkikkut allann-
gortiterneqarnera ukiunik marlunnik
sivisussuseqassaaq. Aaqqissuussinik-
kut allanngortiterineq 1993-ip ingerla-
nerani pissaaq, tassani maani qitiusu-
mik allaffeqarflssarput suliarissavar-
put, suliagullu Aalborgimiit maanga
nuullugit, Jan Cilius Nielsen oqarpoq.
Ilinniartitsineq
- Containerersornermik umiartorner-
millu aamma ilinniartitsilissaagut.
Umiarsuit inuttaasa amerlanerusut
kalaaliunissaat isiginiarneqarnerulis-
saaq. Umiarsuit kalaallinik amerlane-
rusunik inuttaqalemissaanik quiasaa-
ginnarluta oqarneq ajorpunga. Kalaal-
limmi kilisaatersomermi inuttarine-
qartameri ajomartorsiutissaqartitsi-
sanngilaq, soorunalumi umiarsuarnik
assartuutinik ingerlassilluarsinnaap-
put, Jan Cilius Nielsen oqarpoq.
- Tamakku tamaasa nammassiniar-
nissaannut piffissakikiluppugut. Kisi-
anni annertunerusunik allanngguute-
qartitsinngikkaluarluta piffissami sivi-
suatsiaami ingerlaggallarnissarput
akueriinnartariaqarparput. Malunnar-
nerpaamik allannguutit kingusinneru-
sukkut takkutissapput, naak tigusinit-
sinnut atatillugu allannguuteqartoqa-
reernissaa kisaatiginarsinnaagaluar-
toq. Umiarsuaatileqatigiiffik tamakkii-
soq atortui tamaasa ilanngullugit piler-
sinnniartussaavarput. Maanilu umiar-
suaatileqatigeeqangaanngilaq inutttas-
sarssiorfigisinnaasatsinnik, Jan Cilius
Nielsen oqarpoq.
- Umiarsuaatileqatigiiffiup nutaap
ilisarnaatigissavaa atorflit tamarmik
Kalaallit Nunaanniittut qaffaffiusin-
naaneruleqalutillu piumasaqaateqar-
nerulissaqimmata. Sulisut ilaatigut im-
maqa akunnersiaqarnermiit atortoris-
saarutit annertunerusut atorlugit suli-
salissapput. Suliffinni tamani piukkun-
nassuseqamermut piumasaqaat sak-
kortusiartussaaq, taamaalillunilu sulif-
flmmi nalilinnik pilersitsoqarlissalluni.
Taamaattumik ilinniartitsisoqassaaq,
Jan Cilius Nielsen oqarpoq.
Ilisimasaqarnerusut
- Umiartornermi ilinniartitsinermi
inuusuttut siullermik Danmarkimut
ilinniariartortinneqartassapput, nuna-
nilu tamalaani aamma inissinneqartas-
sallutik. Suleqatigut tamaasa taamaa-
liortassavagut nunani tamalaani misi-
littagaqalerlutik Kalaallit Nunaannut
utertassapput ilisimasaqarnerulersi-
mallutik. Taava amerlanerusut pisor-
tatut atorfmni atorfeqalertassapput.
Pitsaanerulissapput, masssakkumi pi-
sortaasut najuinnaraluarunikkit ilik-
kagaqarsinnaannginnamik. Nunat al-
lanukartariaqarput misilittagartuunn-
gorniarlutik, nunarsuarmilu tamani
attaveqaateqarfittaarlutik, Jan Cilius
Nielsen oqarpoq.
7
i