Atuagagdliutit - 24.05.1993, Page 11

NR. 58 1993
ATUAGAGDLI UTIT/GRØNLANDSPOSTEN
11
Naalagaq naalagaalluartoq
All.: Hans A. Lynge
Ukiuni kingullerni atuakkat
eqqaamasalersaarutit nu-
natta oqaluttuarisaanerani
pigissallugit pingaaruteqar-
luartut ilaat siorna saqcJUm-
mersoq atuaqqammerpara.
Allanneqarsimavoq qallu-
naajugaluarluni nunatsin-
nut ernerulluartutut taasa-
riaqartumit, tassa Avannaa-
ta naalagarisimasaanit Eske
Brunimit.
Ukiut inummut tassunga
pingaaruteqartut - pingaa-
ruteqarsimaqisut - taassa-
gaanni tassaapput 1932,
1940, 1950 kiisalu 1960.
Ukiulli taakku akominiittut
aamma pingaaruteqartara-
luarput, soorlu nuliarnera,
Qeqertarsuup Nuullu nuuf-
figeqattaartameri, nunatta
landsrådiinik ataatsimee-
qattaartarneri allallu taa-
maaqataat. Ukiulli taasakka
uterfigissagukkit aallaqqaa-
taanit taagorlakka.
1932 - tassaavoq nunat-
sinnut piffia. Kujataani naa-
lagaq avalattussanngormat
atorfia piniarlugu qinnute-
qaatigisimagaluarpaa, kisi-
annili kingorna tusarfigina-
gu. Ukiorli taannarpiaq
Avannaani naalagaq Ph. Ro-
sendahl sulinngiffeqarluni
avalattussanngormat aperi-
neqarpoq taartaasinnaaner-
soq, akuersivoq, tassalu nu-
natsinnut tunniunnera
ukiumut tassannga aallar-
nerpoq.
1940 - Danmarki tyskinit
sakkutuulerneqarpoq, nu-
nasianilu attaveqarfigisin-
naajunnaarlugu. Nunatsin-
ni naalakkat m ar luk, Avan-
naani Brun, Kujataanilu
Svane, Københavnimut at-
taveqarsinnaajunnaarput,
taamalu perii isissamik nu-
taarluinnarmik ujartuisari-
aqalerlutik. Taamani inuu-
sunut qujassutissaassagu-
narpoq eqqarsaatigineqar-
neq ajortoq manna; naalak-
kat taakku marluk anneru-
niunnatik suleqatigiinne-
rat, suliassalli agguataarlu-
git isumatuumik suliniarsi-
manerat nunap inuiasa sor-
sunnerup 1940-mit isigalu-
gu qaquguugaluarnersoq
naajumaartup ingerlanera-
ni ajornerpaamik eqqugaa-
nissaat pisussaaflimmittut
isigalugu sassarsimamma-
ta, nunap matuma Dan-
markimut atattuinnarnis-
saa tunngavigalugu. Sulini-
arnerup tama tu ma kingu-
nera maannamut atuuppoq,
tassa nunatta oqaluttuari-
saanerani alloriarnermut
pingaaruteqarluinnartunut
tunngaviliisuugami. Kalaal-
limmi taamani inuusut
ukiut tallimat ingerlanerini
qaatuussaat ukiunut siulii-
nut naleqqiullugit tupin-
naannartumik alleriarsi-
mapput, allaallu isummati-
gut nunarsuatsinni allanit
pisunut inissaqartitsineru-
sumik periaaseqarsinnaa-
lersimallutik. Ingerlatsineq
pikkorissumik aqunneqar-
toq kisimi taama angusa-
qartitsisinnaavoq. Sooruna-
mi aamma qujanassagaluar-
poq Kujataani naalagaq
Svane eqqaamasalersaa-
rummik allagaqarsimagalu-
arpat, taamaalilluta isigin-
neriaatsit marluk tungaan-
nit pisimasut qimerloorsin-
naalissagaluaratsigit.
1950 - nunatta ingerlan-
neqarnerani nutaanngor-
saaneq annerpaaq pilerpoq.
Naalakkatut sulinermini
isummat nutaanngorsaa-
nissamut tunngasut naalak-
kersuinermik subalinnut
tinnersaatigisareerlugit pi-
sariaqarluinnartumik ka-
laallit inatsisitigut iluar-
saassiffigisaanerat aallar-
nertippaa. Inatsissat nutaat
arfineq pingasut kalaallit
inuinnaat inuunerannut
sunniuteqarluinnartut suli-
arineqarput ataatsimiitita-
nit arlalinnit aammattaaq
kalaallinit peqataafiigine-
qartunik. Suliamut tun-
niussimaneq annertooq ka-
laallinullu sulissussiniarneq
taamani inuusut inuuner-
mik paasinninnerannut na-
leqquttoq, kalaallillu ataat-
simeeqataasartut isumaan-
nit aammattaaq sunniivigi-
neqartoq ukiunut nutaanut
ikaarsaariarninngortippaa
sorsunnerup nalaanili kin-
gornalu nunatsinni inooqa-
taanermini misigisimasani
aallaavigalugit.
1960 - nuannaarnani mis-
igisimaffigaa. Iluarsaaqqin-
nerit sukumiisut 1950-mit
aallartittut 1960-imi nutaa-
mik sukumiinerusumillu
misissorneqarlutillu allann-
gortiterneqartussanngor-
mata aamma peqataavoq.
Nuannaraakka oqaasii
ukiunut taakkununnga su-
kataarfiusunut tunngatitai
imaattut: «Pilluaatitut ator-
simavakka Kalaallit Nunaa-
ta oqaluttuarisaanerini
marlunni qitiulligisarsima-
gakkit nutaamik aalajangii-
sussamik paasisitsiniaane-
rit, 1940-mi aamma 1950-
imi. Arlariinni taakkunani
suliniarnissannut pisinnaa-
simavunga ineriartortitsi-
nermi aallartinneqartussa-
nut sunniuteqarsinnaallun-
ga, taamatullu taakkunani
marlunni peqataasimallun-
ga isummat tamakkiisumik
isumaqatigilluinnakkama
piviusunngortinnissaannut.
1960-imiit iserfigisussann-
gorpara isummat nalomi-
nartoqartitakka tunngavi-
galugit ineriartortitsineq.«
(nutsigaq issuarlugu).
Inuk imminut aammalu
naleqassutsiminik ilisimaa-
rinnittoq, kiisalu kalaallit
isumaliortaasiannik paasin-
nissimasoq taama allassin-
naavoq. Nalorninartoq pi-
lersarpoq isummanut naleq-
qutinngikkaangami aam-
malu uani inuusaatsimut
nunami n£y'ugarisami atu-
gaasumut atulersissallugu
kussanganaraangami.
Allakkap matuma aallar-
tinnerani taavara qallunaa-
jugaluarluni nunatsinnut
ernerulluartutut taaneqar-
sinnaasoralugu, ilimagiga-
luarpara akornatsinni ino-
qassasoq inummut tassun-
ga akerartortunik, taamalu
oqarumanngilluinnartunik.
Kisiannili isumaqarpunga
Avannaani naalagaas£u*tu-
nut pisinnaalluartorsuar-
nut, soorlu Lindowimut,
Daugård-Jensenimut, Ro-
sendahlimut inornerunngi-
vissumik - immaqalu allaat
sorsunnerup nalaa eqqar-
saatigalugu qaangiisumik
suliaqarsimasoq, nalimini
pissutsit atuuttut tunngavi-
galugit inatsisiUu taamani
atuuttut qaangernagit, kii-
salu kalaallit Danmarkimut
atattuinnarnissamik kissaa-
taat tunaartaralugu.
Atuakkap nutsernera
ilaatigut ippinnartoqarsin-
naasarpoq, annerusumilli
eqqarsaatigigaanni Lars
Kristiansenip suliani ajunn-
givissumik naammassisima-
gaa oqaatigisariaqarluni,
naak ilaatigut oqaaseqati-
giit arlalikasiit ippinnarto-
qartaraluartut, kukkunia-
luiUu kukkunersiornermi
aaqqissorneqarsinnaagalu-
artut.
Eske Brun: Taamani naala-
gaagama - eqqaamasaler-
saarut. Kalaallisuunngorne-
ra Lars Kristiansen. Qupp.
165, assiliartalik, akia kr.
148.00. Atuakkiorfik 1992.
Eske Brun 1940-mi assilisikkami
Paasissutissaq
All.: Paulus Simonsen, Qaqortoq
Ukioq 1941-mi inuusimavunga anaanama »ammane-
raniit« anillallunga. Soorunami taamani naluara qa-
noq pisoqarsimanera. Inuttullumi allatut ilitsoriler-
ninni »inuuissiortamera« eqqaamasama pingaarne-
rit ilagaat soorlu allat meeqqat pisartut/misigisima-
lertartut.
»Taamani« 1940-kut 1950-kullu meeraaninni,
ukiut misinnangaanngillat - kisialli atoruminartutut
uannit namminermit eqqartomeqarsinnaallutik me-
eraagamami. Aamma maannakkutuut sila taamatut
atoruminaatsigisanngilaq - upernajaartaramimi...!
Una taallaaraq allappara paasissutissatut:
»li, anaana ataata iffiamik«
- tuninnga, aamma imermik!
- Naalli ullaasoq qarlululerpoq inna
nukaleq, ernitta - tunissutit pingaarnersaat.
Nalunngilara, nikanassusera - aamma
sulinikkut ilaannakuullunga.
- kisialli, kinaava aamma kinaanna
qarlululersoq - soorlu timmiaqqatut
- ullaaq nersorlugu qarlualuttut,
- innga nukappiaraq!
Paasivara imatut oqartoq;
ataata, aamma anaana!
Nukatsitaarusunngilangali
- ikkunatut - suliffissaaruttutut
Anaana aamma ataata
ilissi suligassi - »sunami
suliaq kanngunaataanani, inuttaminut
kisanaataalluni, ataqqineqaataavoq
tunngavilik, pisuuguni
»UUMAMMIT PITSAASUMIT«,
(Oqaatsit isaasallit (» «) Abel Kristiansen, in. 1900-
1975). tigusaapput.
Taamaappat tigussavarput, suna suliassaq.
Aamma puigussanngilarput
kinguaavut - pisariaqartitsisut
tarnimikkut, aammami timimikkut!
CF70 Volleyball-ertartut
arnartaat GM 93-imi
sølvinnanneranni
pilluaqquneqarput
CF70 Volleyballpigerne
ønskes tillykke med
sølvmedaljerne ved GM 93
Inussiarnersumik inuulluaqqusilluta
Med venlig hilsen
TEAM MIKISOQ
QASIGIANNGUIT