Atuagagdliutit - 26.05.1994, Síða 9

Nr. 39 • 1994
9

GRØNLANDSPOSTEN
Kalaallit sivikinnemsumik
Rigshospitalimiittartut
Siulluutit nunatsinni passunneqartamerat misissoqqissaameqassasoq

i %. • ^
Kalaallit Nunaanni siulluttuuvugut, pingaartumillu siutip
igalaasartaata iluatungaatigut aseruuttoortarluta, tamatu-
munngalu inooriaaseq silaannarlu peqqutaasarpoq. Taama-
tut aseruuttoortameq siutip igalaasartaata putuneranik
nassataqarajuttarpoq, tamakkulu katsorsarneqartarneri
kalaallit peqqinnissaqarfiannut annertuumik artukkiisuu-
sarpoq.
Vi har ondt i ørene i Grønland, og især mellemørebetændel-
se er meget udbredt på grund afen kombination af levevil-
kår og klima. Mellemørebetændelse giver ofte h ul i tromme-
hinden, og denne form for behandling belaster i betydelig
grad det grønlandske sundhedsvæsen. (Ass./Foto: AG-p toq-
qorsivia/AGs arkiv).
NUUK(KK) - Napparsimas-
sut sinniffiisa amerlassu-
saat, nunatsinni peqqinnis-
saqarfiup Rigshospitaleqar-
fimmi København-imiittu-
mi inniminnertagai, ukiuni
kingullemi ikiliartorsima-
qaat.
Illuatungaatigulli nap-
parsimasut Danmarkimut
suliaritikkiartortartut
amerlassusaat allanngorar-
nerusimapput, taamaakka-
luartorli siniffiit uninnga-
vissat Danmarkimullu suli-
aritikkiartortartut amerlas-
susaat imminnut assortuu-
tinngillat.
Tassa piffissaq, kalaallit
Rigshospitalimi uninngane-
ranni atortagaat, agguaqati-
giissitaq apparaluttuinnar-
simavoq. Taamaammat si-
niffiit uninngavissat Rigs-
hospitalimiittut kalaallinut
naatsorsuussat amerlassut-
simikkut allannguuteqan-
ngitsut eqqarsaatigalugit,
passunneqarsimasut amer-
leriarsimanerannik paasi-
neqartariaqassaaq.
Inatsisartut ukioq manna
aappassaa ataatsimiillutik
marlunngormat aallartip-
put, ilaatigullu peqqinnis-
saq pillugu oqallittussaallu-
tik. Tamanna sioqqullugu
nunatsinni peqqinnissaqar-
fiup kalaallillu Danmarkimi
suliaritittartut akornanni
pissutsit AG-p misissua-
taarsimavai.
Ataasinngornermi junip ar-
ferngani peqqinnissamik
ataatsimiititaliap isumaliu-
tissiissutini Inatsisartunut
saqqummiutissavaa.
Peqqinnissaqarfiup oqal-
lisigineqarneranut atatillu-
gu oqaatiginngitsooruman-
ngilarput Namminersorne-
rullutik Oqartussat peqqin-
nissaqarfimmik akisussaa-
sunngormata januarip aal-
laqqaataani 1992.
Ukiuni tallimani kisitsit
1990-minapparsimasut
1.295-it Rigshopitalimut su-
liaritikkiartortinneqarsi-
mapput. Tamanna 70,3 mil-
lioner kr.-ninik naleqarpoq.
Ukioq taanna nunatsinni
peqqinnissaqarfik tamaat
591,6 millioner kr.-ninik
aningaasartuuteqarfiuvoq.
1991- minapparsimasut
1.310-it Rigshospitalimut
suliaritikkiartortinneqarsi-
mapput, ulluni 14.050-ni
uningasimallutik. Tamanna
76,2 millioner kr.-ninik na-
leqarpoq. Ukioq taanna nu-
natsinni peqqinnissaqarfik
tamaat 580,8 millioner kr.-
ninik aningaasartuuteqarfi-
uvoq.
1992- minapparsimasut
1.623-it Rigshospitalimut
suliaritikkiartortinneqarsi-
mapput, ulluni 15.216-ni
uninngasimallutik. Taman-
na 81,4 millioner kr.-ninik
naleqarpoq. Ukioq taanna
nunatsinni peqqinnissaqar-
fik tamaat 582,1 millioner
kr.-ninik aningaasartuute-
qarfiuvoq.
1993- minapparsimasut
1.317-it Rigshospitalimut
suliaritikkiartortinneqar-
put, ulluni 12.338-ni unin-
ngasimallutik. Tamanna
74,1 millioner kr.-ninik na-
leqarpoq. Ukioq taanna nu-
natsinni peqqinnissaqarfik
tamaat 594,9 millioner kr.-
ninik aningaasartuuteqarfi-
uvoq.
Kalaallit Uluat
1994ukiut siuliinut sanilli-
ullugu assersuukkuminaan-
neruvoq.
Nunatsinni peqqinnissa-
qarfik ukioq manna 578,5
millioner kr.-ninik aningaa-
sartuuteqarnissaanik missi-
ngersuusiorfigineqarallarsi-
mavoq, maannali Inatsisar-
tut ataatsimiinneranni In-
atsisartut 12-15 millioner
kr.-nik ilassutinik akuersis-
suteqaratarsinnaapput peq-
qinnissamut naalakkersui-
sup Ove Rosing Olsen-ip pi-
lersaarutaanut atugassat,
tassa utaqqisorpassuit ikili-
sarniarneqarneranut tun-
ngasut.
1994-mi Rigshospitalimi
suliaritikkiartortussanut
63,7 millioner kr.-nit im-
mikkoortinneqarsimapput,
ullut uninngavissat 9.825-it
inniminnerneqarsimaga-
mik.
Taakkua ukiut siuliinit
ikinnerungaatsiarput, Ka-
laallillu Illuanut, Hellerup-
imiittumut, aningaasaliis-
sutaasartut aamma allan-
nguuteqartinneqarsimallu-
tik. Kalaallit IUuata siuner-
tarerpiarpaa napparsimasut
Danmarkimi suliaritittus-
sat suliaritereersimasul-
luunniit pitsaasumik akun-
nisimaffeqarallartinnissaat.
Kalaallit Illuannut tapiis-
sutit amerleriangaatsiarsi-
mapput, tassa 1993-mi 1,9
millioner kr.-nioriarlutik
1994-mi 7,5 millioner kr.-
ninngorsimammata. Ta-
manna pissuteqarpoq suli-
assaqarflit, kalaallinut nap-
parsimasunut tunngasut,
Rigshospitalimit Kalaallit
Illuannut nuunneqarsima-
ta.
Napparsimavissuaq
namminersortoq
Ullut uninngavissat 9.825-it
eqqaariikkatta saniatigut
napparsimavissuarmut
Hamlet-mut, København-
imiittumut, ullut uninnga-
vissat 850-it inniminnerne-
qarsimapput.
Seeqquluttut imaluunniit
sifilaluttut 100-ut miissaa-
niittut 1994-mi suliarine-
qarnissaat isumaqatigiissu-
tigineqarsimavoq, immik-
kullu taama iliuuseqarnik-
kut nunatsinni seeqqumik-
kut siffissamikkulluunnit
suliaritittussatut utaqqisut
malunnaatilimmik ikilisin-
neqassallutik. Ulluni mak-
kunani peqqinnissaqarfiup
sapaatip akunneranut nap-
parsimasut gisamat Ham-
let-imut, ininik marlunnik
kalaallit nunaaneersunut
naatsorsuussanut pUersitsi-
simasumut, suliaritikkiar-
tortarpai.
Seeqqukkut gigt-eqartar-
neq nunatsinni atugaaqisoq
naluneqanngilaq, taamaam-
mat nunatsinni peqqinnis-
saqarfiup namminersortu-
millu napparsimavissuup
Hamlet-ip immikkut sule-
qatigiinnerat utaqqisorpas-
suit ikilisinniarneqarnera-
nut qularnanngitsumik ila-
pittuutaassussaavoq. Seeq-
qumikkut sifTissamikkullu
suliaritittussatut utaqqisut
nalunaarsugaanngillat, taa-
matulli ajoqutillit passun-
neqalereersimapput amer-
lanerillu suliaritereersimal-
lutik.
Danmarkimi
suliaritittussatut
utaqqisut
Utaqqisut allattorsimaffi-
anni Peqqinnisamut Avata-
ngiisinullu Pisortaqarfiup
april-p 18-ani suliarisima-
saani atuarneqarsinnaavoq,
napparsimasut 583-it Rig-
hospitalimut suliaritikkiar-
tortussatut allattorneqarsi-
masut.
Napparsimasut Rigsho-
spitalil iaanneqartarnerat,
tassa qanoq sukkatigisumik
apuunneqartarnerat eqqar-
saatigalugu, asiigiinnge-
qaat.
Isiluttut sukkanerpaamik
apuunneqartarput. Taak-
kua qaammatini 8,3-ni (ag-
guaqatigiissillugu) utaqqi-
sariaqartarput. Napparsi-
masut nakorsaatinik pisari-
aqartitsinermikkut passun-
neqartussat qaammatini
quhni (agguaqatigiissillugu)
utaqqisariaqartassapput.
Napparsimasut pilattarne-
qartussat qaammatini (ag-
guaqatigiissillugu) 12,5-ni
utaqqisarput. Arnat gynæ-
kologisk-imik (arnat nap-
paataat) passunneqartussat
qaammatini (agguaqatigiis-
sillugu) 13,7-ni utaqqisar-
put. Napparsimasut iloqi-
aassusermut tunngatillugu
passunneqartussat qaam-
matini (agguaqatigiissillu-
gu) 16,3-ni utaqqisarput. Si-
visunerpaamik utaqqisar-
put siutimikkut, qinnga-
mikkut aamma qungatimik-
kut passunneqartussat,
taakkuami Rigshospitalimi
passunneqamissaminnut
qaammatini (agguatigiissil-
lugu) 28,6-ni utaqqisarma-
ta.
Naliliineq nutaaq
Nunatsinni siufluttoqa-
qaaq, minnerunngitsumik
siutip igalaasaata iluagut
aseruuttoorneq atugaaqalu-
ni, inuuniarnermi atugassa-
rititanik silamillu pissute-
qartumik.
Siutip igalaasaata iluagut
aseruuttoorneq igalaasap
putuneranik kinguneqara-
juttarpoq, taamatullu pas-
sussisarneq nunatsinni peq-
qinnissaqarfimmut malun-
naatilimmik suliassaqartit-
seqaluni.
Taamatut akornutillit
utaqqisut akornanni utaqqi-
nerpaajusarput, tassa siuti-
mikkut, qinngamikkut aam-
ma qungatsimikkut nappaa-
tillit 386-it passunneqamis-
saminnut utaqqigamik.
Taamatut nappaatiUit 33-it
qaammatini (agguaqatigiis-
sillugu) 13,2-ni Dronning
Ingrid-up napparsimavissu-
ani, Sana-mik aamma taa-
neqartartumi, passunne-
qamissaminnut utaqqisi-
mapput, 353-illu qaammati-
ni (agguaqatigiissillugu)
28,6-ni Rigshospitalimi pas-
sunneqarnissaminnut utaq-
qisimallutik.
Taama amerlatigisunik
utaqqisoqalersimaneranut
pissutaaqataasut ilagaat,
nunatta nakorsaasa ukiut
sisamat matuma siorna inu-
it siutip igalaasaata iluagut
ajoqutillit igalaasamikkullu
putoqalersimasut utaqqisut
allattorsimaffiannut ilan-
nguttalersimagamikkit,
passunneqarnerisa kingor-
na tutsarissisimanersut na-
lileqqaannguarnagu.
Passussineq nalinginne-
rusoq tassaavoq amiminer-
mik ilaarsisameq, tassa pu-
tup nalaagut, amerlasoor-
passuartigulh ilaarsissut
kaanngartarpoq taamalu
passussinerigaluaq kingu-
neqartarani. Taamaammat
peqqinnissamut naalakker-
suisup Ove Rosing Olsen-ip
taamatut ajoqutillit pillugit
siunissami qanoq passunne-
qartarnissaannut oqallisis-
simik saqqummiussiler-
saarpoq. Pilattarneqartu-
aannassappat, imaluunniit
tusartaateqartinneqarpata
ikiorluarnemneqassappat -
ullutsinni mikisuaranngu-
anngorlugit sananeqartaler-
simasunik.
Tulleriiaarineq
Napparsimasut Rigshospi-
talimi suliarineqamerisa
nakkutigineqarnerat nunat-
sinni peqqinnissaqarfiup ja-
nuarup aallaqqaataani aki-
sussaaffigilerpaa. Tamanna
Peqqinnissamut Avatangii-
sinullu Pisortaqarfiup utaq-
qisut allattorsimaffiannik
misissueqqissaarneruler-
sinnaaneranik kinguneqar-
poq taamalu tulleriiaarisin-
naanngorsimalluni.
- Januarip aallaqqaataa
tikillugu kalaallit passunne-
qarnissaminnik utaqqisut
Rigshospitalip aqutarisima-
vai, nunatsinnillu isumaqa-
tigiissutaasimasut tunnga-
vigalugit napparsimasut
København-iliaanneqartar-
simapput, Rigshospitalip
isumaa naapertorlugu, Peq-
qinnissamut Avatangiisi-
nullu Pisortaqarfimmi di-
rektøri Torben Cortz oqar-
poq. Napparsimasunik tul-
leriiaarineq Rigshospitalimi
nakorsaanerup isumagis r-
simavaa, taassumali nap-
parsimasut qanimut attave-
qarfigineq ajorpai, qanorlu
nunatsinni issimanerat
ilanngulugu.
- Taama ingerlaaseqameq
imatut assersuutissaqartip-
para. Immuliorfimmi literi-
mik immussivutit, immul-
lorfiulli aalajangissavaa im-
muk qanoq ittoq imissane-
rit, Torben Cortz oqarpoq.
- Aamma januarip aallaq-
qaataa tikillugu nunatta
peqqinnissaqarfianut utaq-
qisut allattorsimafliat Rigs-
hospitalip tigumiarsimavaa,
aalajangertarsimallugulu
kikkunnik passussisinnaa-
nersugut kikkunnillu pas-
sussis assannginnersugut.
Taamaammat peqqinnissa-
qarfik 1992-mi januarip aal-
laqqaataani akissussaaffigi-
leratsigu utaqqisut allattor-
simaffiisa aqunnissaannut
paasissutissat pisariaqarti-
tagut tigusimanngilagut.
Utaqqisut allattorsimaffiisa
ajornartorsiutaanerat pillu-
git piffissap ilaani Rigsho-
spitalimik isumaqatiginnin-
niarsimavugut, taakkualu-
mi qaamatit tallimat matu-
ma siorna tigusimavagut,
tassa tamatumunnga tun-
ngasut akisussaafligileratsi-
git-