Atuagagdliutit - 12.09.1995, Qupperneq 15

ILINNIARFISSUAQ 1845 - 1995
15
Nalunaaqqutaq naala-
gaasoq ilikkarparput
Ilinniarfissuarmi ilinniartuunitta nalaani Otto Steen-
holdt-ilu isumaqatigiissinnaanngillmnnarpugut, aamma
kina aallaasersortuussanersoq, kisianni marluulluta
tamakku ajorata qaangerpavut, Ilinniarfissuarmi ilinni-
artuusimasoq Jonathan Motzfeldt oqaluttuarpoq
Pinngortitami alliartortutut
nalunaaqquttap ilikkarnissaa
paasinissaalu nutaarluin-
naapput, siornagut naalak-
kersuisunut siulittaasuusima-
soq, Inatsisartunut ilaasortaq,
palasi, ilinniartitsisoq allar-
passuarnillu sammisaqartoq,
Jonathan Motzfeldt oqaluttu-
arpoq, maannakkut ilaatigut
piffissamini atuisoq KNI-mi,
tamakkuli eqqartornianngila-
vut.
Eqqartorniarparput ilinni-
artitsisoq, imaluunniit eqqor-
nerusumik oqaatigalugu Jo-
nathan Motzfeldt-ip ilinniar-
titsisunnginnermini Nuummi
Ilinniarfissuarmi ilinniartuu-
nera, ilungersunartunik naa-
pitsiffiusartoq, aammali nu-
annersunik misigisaqarfiu-
sartoq.
- Qangali ilisimasimavara
palasinngornissara. Arnap i-
kinngutima ullorsiutaanut
allassimagunarpunga kissaa-
tima pingaarnerit aapparigaat
palasinngornissara, kissaati-
malu annersarigaat politiker-
inngornissara kakkattoq.
Kissaat siulleq angusima-
vara, kingullerli pillugu allat
aalajangiissapput, Jonathan
Motzfeldt oqaluttuarpoq.
- Palasinngussagaanni re-
alskolemi atuarsimasariaqar-
poq ilinniartitsisutullu sora-
arummeersimasariaqarluni,
ilinniarnertuunngorniarfim-
mi pilerinartumi atualinngin-
nermi.
Palasi ilinniartitsisorlu
Ilinniartitsisoq Jonathan
Motzfeldt qaammatini pinga-
suni sap. akunerinilu pinga-
suni ilinniartitsisutut taa-
maallaat sulisimavoq.
- Sap. akunneri siulliit pi-
ngasut Qoornumi ilinniarti-
tsisuuvunga, taamanilu rek-
torima atornerlussimavaa-
nga. Qoornumi ajoqi nappar-
simmavimmi uninngasussaa-
voq, ukiumilu siullermi ilin-
niartuullunga sap. akunnerini
pingasuni sulisussatut aal-
lartinneqarpunga, naalagiar-
tuni oqaluussisassallunga
meeqqanillu atuartitsisassal-
lunga.
- Danmark-imut aallan-
nginninni qaammatini pinga-
suni Maniitsumi ilinniartitsi-
suuvunga. Tamatuma ki-
ngorna meeqqat akornuser-
soqqissimanngilakka, taa-
maallaat upperisarsiornermi
timelæreritut sulisarsimal-
lunga.
- Ilinniarfissuarmi ilinni-
artunngomeq qanoq ippa?
- Tuluit atuaatigalutik
angerlarsimaffeqarnerattut
ingerlanneqarpoq. Annertuu-
mik nakkutigineqarfiusumik.
Nuummi ilinniartut angerlar-
simaffianniilerama rektoriu-
voq Binzeri. Ilinniartut 20-
ulluta ataatsimut sinittarfinni
mikisuni marlunni najuga-
qarpugut. Nammineq kisi-
miilluta inuusinnaanngila-
gut, kisianni immitsinnut ata-
qatigiittorujussuulluta, ava-
tangiisigalugit siniffik, sikaa-
vik, nerrivik aamma ingerla-
vissaq annikitsoq siniffiit a-
komanniittoq. Tassani inuu-
vugut, atuartarluta sulisarlu-
talu. Ilaat nipilersortuaan-
nartarput, ilaat assortuuttut
imaluunniit ilinniagassamin-
nik ilinniarniarsarisut. Atu-
akkanik sammisaqarnitta sa-
niatigut suliassaqartinneqar-
pugut - silami sulinermik. I-
mertartortarpugut, kissarsuut
isumagisarlugu, anartarfim-
mik imaarsisarluta eqqiaa-
sarlutalu.
Qulingiluanut
1950-ikkunni ilinniartut ina-
anniilerama uffarfeqanngi-
laq. Imertaatsinnik asattor-
tarpugut. Ualikkut tallimat
arfemullu akornat ilinniagas-
sanut atorneqartarpoq, inuu-
suttunnguatullu unnukkut
qulingiluanut angerlarsima-
riissaagut. Killissarititaasoq
sinnissagutsigu rektorimit al-
lakkatigut akuerineqarsimas-
saagut.
Naalanngisaarsimagaanni
assigiinngitsunik pineqaatis-
siisoqartarpoq. Pillarneqar-
tarpugut sunngiffitsinni killi-
lersomeqarluta, eqqiaasinne-
qarluta, kissarsuummik salii-
sinneqarluta, imertartortin-
neqarluta assigisaannilluun-
niit pineqartarluta, aammali
kaasarfimmiussavut arsaa-
rinnissutigineqartarput, eq-
qaamasakka malillugit ullor-
mut 2 koruuniusut tamakker-
lugit ilanngarlugilluunniit.
- Angerlarnissannut inor-
tuinikuuit?
- Aap. Ukiutoqarsiorlunga
inortuinikuuvunga, tamanna-
li malugineqarunanngilaq.
- Taamani inuuneq nuan-
neqaaq. Inuunitta sinneranut
ikinngutigiilerpugut, nalu-
naaqqutarlu qanoq isumaqar-
nersoq ilikkaiparput - ima-
luunniit allatut oqaatigalugu:
Piffissaq paarineqartariaqar-
toq ilikkarparput, piffissaq
naleqartorujussuusoq, piffis-
saliussaasullu malinneqarta-
riaqartut. Angerlarsimaffim-
miit piniartup qitornaatut
soorunami naalannissaq ilik-
karsimavarput. Anaanarput
aammarsuarsiniuttarparput,
aammalu saarullinnik tisaqa-
taasarluta. Atuarnerlu aam-
ma paarineqartariaqarpoq,
aatsaalli Ilinniarfissuarmi i-
linniartunngoratta nalunaaq-
qutaq qanoq isumaqarnersoq
iluamik ilikkarparput.
Qitittarnerit
- Ilinniartuunerpit nalaani
piffissaq qanoq atortarpiuk?
- Ilinniartut peqatigiiffiat
»Ikinngut« ilaasortaaffigaa-
ra. Kingomagut siulersuisu-
nut ilaasortanngorpunga.
Sammisassarpassuaqarpoq,
soorlu isiginnaartitsinerit u-
kiullu tamaasa pisartumik
ukiutoqqami aliikkusersui-
nerit. Timersomerit, oqalugi-
artitsinerit minnerunngitsu-
millu qititsitsisarnerit.
Atuaqatigiit pitsaasut atu-
aqatigilersimavakka. Amer-
lasuujuvugut suli naapeqati-
giittartut. Ilinniarfissuarmi
erinarsoqatigiinnut Ilinniar-
fissuup aallartinneranit aal-
lartissimagunartunut ilaasor-
taavunga. llinniaifissuup nal-
liuttorsiornissaanut atatillugu
ilinniartuusimasut erinarso-
qatigiiliassat amerlasoorpas-
suarnik ilaasortaqartussaas-
sapput.
- Pitsaavallaanngitsumik
najugaqarsimavusi, nerisalli
qanoq ippat?
- Soorunami kalaaliminer-
tortorujussuuvugut, qatsun-
narsinnaasarpulli, kisianni
aamma tuttutortarpugut, aali-
sagartortaqarluta timmiar-
tortaqarlutalu, ilaannikkullu
qallunaaminertortarpugut.
Éqqaamavara pedeli, Niel-
sen-imik ateqarunartoq, Ilin-
niarfissuarmi init ilaanni
puulukimik puallarsigaqar-
toq. Puallarsiisunut ilaavu-
gut, puulukilu puallartorujus-
suuvoq. Juullilernerani to-
qunneqarpoq, puulukillu ne-
qaanik nerisinneqarpugut -
ila taamani mamaqaaq.
Aammali nerisassaqarniar-
nermut ikiuulluta piniarniar-
tarpugut. Umiatsiamik, aalla-
ammik aallaasillu imassaa-
nik atorniartarpugut, pisavul-
lu Ilinniarfissuup igaffianut
tunniunneqartarput.
- Uumalluta
qaangerparput
Éqqaamavara Otto Steen-
holdt-ilu uatsinnit qullasin-
nerusumi atuartoq aapparalu-
gu taamatut piniarniarnerput.
Marluulluta piniartumik a-
taataqaraluarluta sunaluun-
niit isumaqatigiissutigisin-
naanngilarput. Kina iputtuus-
sanersoq eqqartuussanersor-
luunniit isumaqatigiissutigi-
sinnaanngilarput. Ila isuma-
qatigiinngittaqaagut, kisianni
tamanna ajorata marluulluta
qaangerparput.
Ilaannikkut makitsissutigi-
sarparput kina qanorlu amer-
latigisoriarluni eqqartuussa-
nersoq. Kisiannili tassa pisa-
qarluta tikittarpugut.
- Assitoqqat misissorsima-
vakka, takusinnaavaralu taa-
manikkut apummi meterip
affaanik ititigisumi arsaattar-
simalluta. Kalaallit Nunaanni
arsaallutik pissartanngortu-
nut akuusimavunga, taamaat-
tumik siukkaq saamerlertut
siukkatullu qiterlertut angu-
saqarluarsimavunga. Taama-
nikkut sunngiffitsinni anniki-
tsumi timersomeq annertuu-
mik ingerlattarparput.
- Ilinniartitsisumik ilinnut
sunniuteqartoqarsimava?
Ilinniartitsisunngortut, saamerlerniit Jonathan Motzfeldt, Ada Rosing, Nikolaj Petersen,
Carl Lynge amama Henrik Lund, 1960-imi assilineqarsimasut.
De nye lærere fra venstre Jonathan Motzfeldt, Ada Rosing, Nikolai Petersen, Carl Lynge og
Henrik Lund i 1960.
- Aap, ajungitsumik ajortu-
millu. Sunniut ajortoq eq-
qaaqqaasagukku tamanna
aallartippoq realskolemi atu-
arninni qallunaatut ilinniar-
titsisoqarnermik. Taanna pis-
suligalugu ilinniartuunera
taamaatingajassimavara, Qa-
qortumiimmi Nuummut pi-
gama qallunaatut oqalunneq
saperluinnarsimavara. Tuluit
oqaasiinut kakkannerusima-
vunga. Taava unnukkut sini-
linnginninni qallunaatut ka-
laallisullu oqaatsit qulit alan-
ngaarlugit ilinniartarpakka.
Tamatuma kingunerisaanik
qallunaat oqaaserpassui su-
mut atorsinnaanngisakka i-
likkarsimavakka. Oqaatsit ta-
makku puigugassariunnaar-
lugit ilikkarsimagakkit.
Eqqaamasanut ajunngitsu-
nut ilaapput Mads Lidegaard
aamma Bent Lumholdt, a-
ngutinik erinarsoqatigiinnik
aallartitsisoq, erinarsoqati-
giillu taakku ilaasortaaffigi-
nerat nuannaarutigisarsima-
qaara, puigussanngilaralu
Carl Heilmann, atuakkanik
amerlasoorpassuarnik ki-
ngornussaqarfigisimasara.
- 1960-imilu Ilinniarfissu-
armi ilinniartuunerit naam-
massivat.
- Aap. Silarsuarmullu nu-
taarluinnarmut pulavunga,
højskolemi atuarlunga, ki-
ngornalu København-imi i-
linniarnertuunngorniarfimmi
atualerlunga. Maannakkullu
piffissaaruppunga, erinarso-
qatigiit misilitsinnissaannut
peqataajartulerama. Ilinniar-
tuusimasut ataatsimoornis-
satsinnut piareersartussaa-
gatta.
NUUP KOMMUNEATA
Ilinniarfissuaq ukiunik
150-inngortorsiorneranikpilluaqquaa!
NUUK KOMMUNE
ønsker Grønlands Seminarium
tillykke med 150 års jubilæet!