Tíminn - 13.03.1976, Síða 7

Laugardagur 13. marz 1976
TÍMINN
7
Ctgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H.
Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason. Rit-
stjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu, simar
18300 — 18306. Skrifstofur I Aöalstræti 7, simi 26500 — af-
greiösluslmi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö I lausa-
sölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 800.00 á mánuöi.
Blaöaprent h.f.
Samstarf stjórnar
flokkanna
Þótt seg.ia megi, að velmegun riki i landinu,
eins og er, dylst það áreiðanlega engum, að
þjóðin glimir nú við alvarlegri og erfiðari vanda-
mál en um langt skeið. Út á við er það þorska-
striðið við Breta, sem er miklu harðara en hin
fyrri þorskastrið og verður sennilegra lengra, þvi
að enn eru ekki sjáanleg uppgjafarmerki á
Bretum. Hér er barizt um það, hvort eyðileggja
eigi þann grundvöll, sem efnahagur þjóðarinnar
byggist mest á. Inn á við er fengizt við stórfellda
verðbólgu, sem gæti leitt til fjárhagslegs hruns,
ef ekki tæícist að draga úr henni. Þar hefur i bili
tekizt að skapa nokkurt viðnám, en ósýnt er um
framhaldið. Það eykur erfiðleikana, að staða
rikissjóðs er mjög veik og gjaldeyrisstaðan má
ekki tæpari vera.
Núverandi stjórnarflokkar tóku höndum
saman, þegar fyrirsjáanlegir voru miklir og vax-
andi erfiðleikar I efnahagsmálum þjóðarinnar.
Þeir hafa lengi verið höfuðandstæðingar i is-
lenzkum stjórnmálum og hafa á ýmsan hátt ólik
sjónarmið. Þeir skoruðust samt ekki undan þvi,
að axla sameiginlega byrðina, þegar sýnt var, að
ekki gat orðið um aðra stjórn að ræða, og þjóð og
land þörfnuðust þess, að reynt yrði að sameina
kraftana gegn vaxandi erfiðleikum. Slik eru eðli-
leg viðbrögð ábyrgra manna á hættustundu.
Óséð er enn, hvernig núverandi stjórn tekst að
rækja það erfiða hlutverk, sem hún tókst á
hendur fyrir rúmlega einu og hálfu ári. Segja má,
að hún standi nú i miðjum bardaganum, bæði út á
við og inn á við. Þess vegna er það furðuleg ósk-
hyggja hjá stjórnarandstæðingum, þegar þeir
eru nú að gera sér vonir um að stjórnin sé að
gefast upp, stjórnarsamstarfið sé að rofna og
kosningar standi fyrir dyrum. Aldrei mega
ábyrgir menn siður gefast upp en þegar mest
reynir á. Þjóðin ætlast lika áreiðanlega til annars
af aðalflokkum sinum en að þeir bogni fyrir
érfiðleikunum. Miklu frekar er það ósk hennar,
að þeir taki nú traustlegaámálum og beiti þing-
meirihluta sinum i samræmi við það. óneitan-
lega hefur stjórninni tekizt að halda vel á land-
helgismálinu, og þarf þar engu að kviða, ef svo
heldur fram sem horfir. í efnahagsmálunum er
staðan erfiðari, og þó kannski einkum vegna
þess, að þjóðin gerir sér tæplega ljóst, hve alvar-
leg staðan er þar. Þar þarf stjórnin að upplýsa
menn betur og gripa til viðeigandi úrræða, þótt
ýmsum geti fundizt þau örðug i bili. En umfram
allt má ekki láta óeiningu og sundrungu bætast
við þá erfiðleika, sem fyrir eru.
Að sjálfsögðu geta alltaf komið upp i stjórnar-
samstarfi deilur um viss málefni og málsatvik.
En slikt breytir ekki þvi meginmáli, að á hættu-
timum verða menn að standa saman, eins og
Ólafur Jóhannesson lagði áherzlu á i vantrausts-
umræðunum.
Stjórnarandstæðingar skulu þvi leggja þá
drauma á hilluna, að stjórnarsamstarfið sé að
rofna. Þeir ættu jafnframt að láta stjórnast
meira af ábyrgðartilfinningu en óraunsærri ósk-
hyggju. Það myndi auka veg þeirra mest, ef þeir
legðu fram krafta sina sem ábyrg stjórnarand-
staða til að greiða fyrir lausn hinna miklu vanda-
mála, sem fengizt er við.
Unnið úr amerískum blöðum:
Deilur um Kissinger
magnast stöðugt
Hann sætir gagnrýni úr öllum áttum
I BANDARIKJUNUM
magnast nú stöðugt deilurnar
um Henry Kissinger. Ronald
Reagan, sem nú býður sig
fram sem forsetaefni repú-
blikana .gegn Ford, hlýtur
óspart lof, þegar hann gagn-
rýnir detente-stefnu Kissingers
sem einstefnu. Auk þessara
árása hægri manna sætir
Kissinger einnig hatrammri
gagnrýni vinstri manna, ann-
að hvort sökum þess, að
frjálslyndir menn eru hættir
dyggum stuðningi við de-
tente-stefnuna, eða þá sökum
þess, að þeir eru á móti stefnu
Kissingers i Angóla og viðar.
Þess vegna er Kissinger i
þeirri óvenjulegu aðstöðu að
sæta i senn gagnrýni fyrir
friðarstefnu og árásarstefnu.
Sambúð hans við þingið er
með versta móti. Kissinger
telur það nú boma vonað hann
nái að miðla málum i
Mið-Austurlöndum. En slikt
yrði óneitanlega kórónan á
ferli hans. Þó er meira um
vert, að utanrikisráðherrann á
enga ósk heitari en að nýr
sáttmáli um vopnatakmörkun
milli Bandarikjanna og Sovét-
rikjanna verði undirritaður á
þessu ári. En sem stendur
virðast vægast sagt æði litlar
likur á að svo verði. 1
Washington er þrálátur orð-
rómur um að Kissinger muni
segja af sér eftir fáeina mán-
uði. Haft er eftir einum að-
stoðarmanna hans, að
Kissinger þyki nú mjög að sér
þrengt.
MESTUR er þrýstingurinn i
sjálfu Hvita húsinu, sökum
þess að gagnger breyting er á
orðin, siðan Kissinger sótti
heim Leonid Bréznjev i
Moskvu i siðasta mánuði, að
ræða við hann um SALT-sátt-
málann. í fyrsta sinn i langan
tima hafa stj.órnarráðgjafar
Fords, einkum Donald Rums-
field varnarmálaráðherra,
haft betur i baráttunni um að
hafa áhrif á forsetann . varð-
andi SALT-viðræðurnar. Ráð-
gjafar Fords brýna fyrir hon-
um, að nýr vopnatak-
mörkunarsáttmáli, hversu
tryggur sem hann er, myndi
vekja upp áróður Reagans um
landráð og svik við hagsmuni
þjóðarinnar. Henry Jackson
og fleiri, sem efast um ágæti
detente-stefnunnar, myndu
taka undir í þeim kór. Þá
benda ráðgjafar Fords á, að
það sé deginum ljósara, að
stuðn ingsm enn detente
myndu eigna Kissinger allan
heiður af samkomulagi, en
ekki Ford. Haft er eftir einum
þeirra manna, sem vinna að
mótun SALT-samningsins, að
við þingumræðurhafi Kissing-
er i fullu tré við hernaðar-
sinna, svo lengi sem innan-
rikispólitik sé ekki blandað
þar saman við. En nú er svo
komið, að það er ekki.
Kissinger kemst orðið æ bet-
ur að raun um að Rumsfield er
kænni mótstöðumaður en
James Schlesinger fyrirrenn-
ari hans var nokkru sinni.
Rumsfield heldur þvi fram, að
Bandarikjunum sé engin
nauðsyn á að ganga frá undir-
ritun SALT-sáttmálans á
þessu ári. Timatakmörk
Kissingers séu ekki annað en
hans eigin duttlungar. Flýtir
undirritunar sé ekki nauðsyn
fyrir þjóðina, og þaðan af sið-
ur fyrir stjórnina. Þá má
benda á, að ekki er nema hálf-
ur mánuður siðan 16 öldunga-
deildarþingmenn sendu for-
setanum bréf, þar sem hann
var hvattur til að fara sér
Henry Kissinger
hægt i SALT-viðræðunum.
Þetta styður afstöðu Rums-
fields. 1 bréfinu hvöttu þing-
mennirnir forsetann til að
fyrirskipa utanrikisráðherr-
anum að halda áfram viðræð-
um, án tillits til óráðlegrar
kröfugerðar um að hraða frá-
gangi sáttmálans. Slikur
diplómatiskur flýtir ylli veik-
leika og vantrausti, en ekki
traustu vopnaeftirliti eða
gagnkvæmum skilningi.
EN KISSINGER verst
grimmilega. t för hans til
Moskvu var umboð hans frá
Hvita húsinu til að fitja upp á
nýjum tillögum æði takmark-
að. Ýmsir gagnrýnendur
Kissingers hafa viljað þrengja
enn meira að valdsviði hans.
Einn af kosningaráðgjöfum
Fords lét hafa eftir sér, að ef
forsetinn ætlaði að heimsækja
Mið-Austurlönd i næsta mán-
uði, ætti hann að skilja
Kissinger eftir heima. Að öðr-
um kosti mætti telja vi'st, að
Kissinger yrði mun meira i
sviðsljósinu en sjálfur forset-
inn. Með litliti til þess mikla
verks, sem Kissinger hefur
unnið i Mið-Austurlöndum, má
slik tillaga furðuleg heita.
Raunar má telja vist, að henni
verði hafnað, enda myndi ann-
að óhjákvæmilega leiða til
þess, að utanrikisráðherrann
segði lausu embætti sinu. Það
er ekki við þvi að búast, að
Kissinger taki árásum þessum
án þess að slá frá sér. Hann
ver sjálfan sig og stefnu sina
ákaft. Kona hans, Nancy,
gekkst nýlega undir erfiða að-
gerö vegna magasárs.
Kissinger lét það þó ekki
hindra sig i þvi að fara i
skyndiheimsókn til vestur-
rikja Bandarikjanna. Þar
hlaut hann hjartanlegar mót-
tökur, sem tviefldu hann.
Kissinger kvartaði sáran und-
an þvi að hann nyti ekki nægi-
legs stuðnings þingsins i til-
raunum sinum við að koma i
veg fyrir ihlutun Sovétrikj-
anna i Angóla. Þvi fer fjarri,
að Kissinger vilji endurvekja
kaldastriðspólitikina, en með
harðyrtum skömmum sinum
og glósum til Rússa reynir
hann aö koma i veg fyrir skað-
vænleg mistök i bandariskri
utanrikisstefnu. Hann ver
ákaft detente-stefnu sina og
sakar þingið um að blanda sér
um of i stefnumótun stjórnar-
innar i utanrikismálum.
Kissinger var að þvi spurður,
hvort hann hygðist segja af
sér. Svaraði hann þvi til. að
hann hefði sizt látið sér það til
hugar koma. Hann gerir sér
þó ljóst, að litlar likur eru til
þess að hann verði enn starf-
andi utanrikisráðherra á
næsta ári, hver svo sem kjör-
inn verður forseti. En Kissing-
er ætlar að gegna sinu starfi
þetta árið og vinnur kappsam-
lega að þvi að framkvæma
stefnu sfna. Hann litur svo á,
að það sé hann, sem haldi
utanrikisstefnu Bandarikj-
anna i viðunandi skorðum. Þá
telur hann sig ekki geta falið
neinum eftirmanni stjórn
utanrikismála eins og sakir
standa. Hann óttast, að segi
hann lausu starfi sinu, verði
það til að ýta undir óákveönari
afstöðu og tilviljanakennd við-
brögð i utanrikismálum.
Kissinger hyggst þvi gegna
störfum sinum meðan hann
telur sig hafa nokkurn starfs-
grundvöll.
ÞRATT fyrir allar árásir á
Kissinger hefur Ford ærna
ástæðu til að verja hann.
Skoðanakannanir
Louis-Harris-stofnunarinnar
sýna. að Bandarikjamenn
trúa þvi enn, að hægt sé að
komast að langtimasam-
komulagi við Sovétrikin.
Bandariska þjóðin er fylgj-
andi SALT-viðræðunum.
Einnig kemur fram i skoðana-
könnun Harris-stofnunarinn-
ar, að frjálslyndir menn og
republikanar álita langflestir,
Frh. á bls. 15
Þ.Þ.