Tíminn - 16.07.1976, Blaðsíða 11

10
TÍMINN
Föstudagur 16. júli 1976
Föstudagur 16. júli 1976

Vi
bykkt veöur og sæmilega
hlýtt laugardaginn 3. júli. Mist-
ur i lofti, ekki laust viö kolaryk
frá Bretlandseyjum. A Mikla-
túni stendur Einar hjá hörpu
sinni bak viö birkilimgeröiö,
þungir, djúpir tónar óma i
undirvitund okkar, og augaö
gleöja turnar Háteigskirkju. Þá
ber yfir umhverfiö og lifga þaö.
En kominn er helgargalsi i
strákana á hjólunum. Nú skal
ekiö austur um sveitir. Anna,
dótturdóttir séra Friöriks
Hallgrimssonar, situr viö stýri
Bellamy leiöangursstjóri segir
æöi margt breytt siöan hann
lagöi land undir fót austur aö
Geysi fyrir 20 árum. Ætlunin er
aö lita á staöi meö sérkennilegu
og einkennandi islenzku gróöur-
fari, t.d. á jaröhitasvæöum.
Siöan á flokkur frá brezka sjón-
varpinu aö kvikmynda og gera
þátt undir stjórn Bellamys.
Anna kom i fyrra sem fram-
vöröur og undirbúningsmaöur
starfsins. Viö Gunnar Sigurös-
son vorum leiöbeinendur um
gróöur og athugunarstaöaval.
Bellamy hefur rannsakaö mýr-
ar (i Alaska og kannski viöar)
og þekkir vel plöntutegundir.
Viö stönzum fyrst I Hverageröi
og litum á banana, fikjur, vin-
viö, kaffitré o.fl. i gróöurhúsum
Garöyrkjuskólans. Afram er
haldiö austur á bóginn. Útlend-
ingar undrast aö á Islandi skuli
vera til svo geysimikil græn
slétta. Hvilik ræktunar- og bú-
skaparskilyröi eru hér litt
notuð, segja þeir. Stanzaö var I
Skálholti og dáöst aö kirkjunni.
En hvar býr safnaöarfólkiö?
var spurt. Viö sjáum hér engin
þorp og aöeins fá sveitabæi.
Svariö er aö Skálholt hafi veriö
andlegur og aö nokkru leyti
einnig veraldlegur höfuöstaöur
tslands I margar aldir, og enn er
ljómi yfir staönum. Bráöum er
komiö austur aö Geysi, en ekki
gýs hann. Strokkur skvetti
dálitiö. „Umhverfi Strokks er
allt annaö en Dufferin lávaröur
lýsir, hvernig má það vera?
segir Bellamy. Honum er sagt
aö hverasvæöi taki stundum
miklum breytingum, einkum
viö jaröskjálfta. Þetta er undra-
land, segir hann og skoöar meö
gaumgæfni blágræna þörunga
og leitar að brennisteins-
bakterium á heita svæðinu — og
meö góöum árangri. Haldiö er
áfram, ekiö krókaieiöir viö Sig-
ölduvirkjun (Búrfellsstöö) og
góöan spöl lengra. Loks er
gengið upp aö Hekluhraunjaðr-
inum frá 1970. Þar situr örn
mikill uppi á hárri hraunbrún-
inni, raunar er þetta kynleg
hraunmyndun, ein af mörgum.
Þegar ég kom að hraunjaörin-
um aö nýloknu gosi sumariö
1970, var hrauniö vitanlega
alveg bert, en nú voru komnir
dálitlir grænir mosablettir neöst
I hraunjaðrinum. Ýmsar blóm-
jurtir þraukuðu þá rétt viö
hraunjaöarinn, en hiö annars
harðgeröa lambagras var hvar-
vetna steindautt, jafnvel rótin,
hún var alveg laus.
Ekki vita menn hvernig á
þessu stendur, kannski þolir hin
Ingólfur Davíósson:
ÞAR SPRETTA
BLÓM UPP
ÚR ÖSKUNNI
langa stólparót lambagrassins
illa hita? Nýræktin hér uppi var
loöin vel og gróskuleg, innan um
sáust blettir alrauöir af hunda-
súru og ber mikið á þeim. Hinir
viöáttumiklu melar og holt sem
aska féll yfir og skemmdi grób-
ur á 1970, voru nú viöa á aö lita
sem fegursti skrúðgarður. En
svartir og sums staðar gráir
öskublettir sjást á milli, nær
gróðurlausir. Oll svíönun af
völdum flúors, brennisteins og
e.t.v. fleiri skaðlegra gosefna,
virtist löngu um garö gengin,
regn og veörun hafa séö fyrir
þvi. Ýmis mela-, sanda- og
holtablóm viröast nú óvenju
gróskumikil og blómrik. Til
þess munu liggja ýmsar orsak-
ir. Veörátta hefur veriö hlý I vor
og raki nægur. öskufallið grisj-
aöi gróðurinn nokkuð, drap m ,a.
mikiö af mosa, svo rýmra varö
um þær jurtir sem eftir liföu.
Askan sýgur og i sig hita og
vermir gróðurinn, þar sem hún
er orðin þurr, svo hún kæfir
hann ekki. Einhver efni i ösk-
unni hafa sennilega losnað úr
læðingi smám saman og koma
gróðrinum aö gagni, t.a.d. fos-
fór og kali? Annaö mál er hitt,
að eldfjallaaskan gerir jarö-
veginn lausan, svo honum verö-
ur hætt viö uppblæstri, þolir
miklu verr en ella ágang vatns,
fjárbeit, átroöning allan o.s.frv.
A þessu svæði þar sem Hekla
hefur lagt til svarta og gráa
ösku, gefur lika aö lita skæra,
fagra blómaliti, hvita, bleika,
rauöa, gula og gráa, auk grænk-
unnar. Þarna er sannarlega
tækifæri fyrir litmyndatökufólk
og kvikmyndageröarmenn! Það
er hægt aö ná myndum, sem
varla eiga sinn llka annars staö-
Viö Snorralaug I Reykholti 4/7. 1976.
ar i heiminum.
Holtasóley, hvitmaöra og hol-
urt leggja til hvita litinn, en
blóöberg, ljósberi og geldinga-
hnappur hinn rauöa og bleika.
Gullmura sér um fagurgulan
„sóleyjalit”, en loðviöilaufin
loðnu um þann gráa. Og um allt
skriöur litla smjörlaufiö, sem
metiö var aö veröleikum á frá-
færutimunum, þvi að þaö jók
fituna i ærmjólkinni. Litlar blá-
grænar melgrasgræöur lifga
lika þessi „öræfi”, og þegar fjær
hraunröndinni kemur sýnir
lambagrasið ljósrauð skraut-
klæöi sin. Bæöi flatir lamba-
grasblettir á mel og stórar,
hvelfdar lambagrasþúfur á
holtunum beinlinis lýsa álengd-
ar. Skyldi það ekki einmitt vera
lambagrasiö sem Jónas
Hallgrimsson kallar fjallaljós?
Hinn harögeröi geldingahnapp-
ur skartar meö bleikrauöum
blómhnöppum sinum ofan á
þéttri, grænni blaöþúfunni.
Tegundir eru fremur fáar hér
uppi og samkeppni miklu minni
en niöriá láglendi. Sérhver jurt,
sem á annaö borö þolir skilyrö-
in, nýtur sin hér prýðilega. Hún
er kóngur eða drottning I sinu
fjallariki. Þaö ber lika miklu
meira á hverjum einstaklingi I
strjálbýli, en I þéttbýli hverfa
flestir I fjöldann!
Ofært var enn i Landmanna-
laugar þennan laugardag, viö
mættum stórum bil er snúiö
haföi frá vegna snjóskafls og
bleytu.
Undir kvöldið var haldiö til
byggða aftur. Umferö var tals-
verö um daginn, stórir „grinda-
bilar” fluttu fé á afrétt og
kannski lika til rúnings. Fólks-
bilar margir aö venju, en ekki
sáum viö nema örfáa menn á
hestum og þeir riöu utan vegar!
Bilarnir eru búnir aö leggja
helztu samgönguleiöirnar al-
gerlega undir sig. Hins vegar
dreiföi fénaöur sér um græna
haga og fór Hka I flokkum,
sauöfé, hestar og kollóttar kýr.
„Eins og horn á kú, haltu kjafti
þú”, stendur þaö ekki I glúnta-
Gróöurhús nálægt Deildartunguhver 4. júli 1976
söngvunum, en á ekki lengur viö
á Islandi! Útlendingar undrast
mjög hina fjölbreyttu liti i is-
lenzku sauöfé, og dást aö þeim
(og aö gærunum). Þetta er lik-
lega mjög gamall fjárstofn og
ekki k.ynbættur um of, segja
þeir. Og einn bætti viö hugs-
andi: „Viö höfum margkynbætt
rósir og fengið mörg og stór
blóm, en ilmurinn er horfinn.”.
Nú er veriö aö reyna aö fá ilm^
inn aftur meö nýjum kynbótum!
Viö gistum aö Flúöum og
fengum rúmgóö herbergi I
fremur litlu húsi. Þar var
steypibað meö hverju herbergi
og úti fyrir sérhverju heit ker-
laug. Lax var borinn á borö,
erlendum gestum þykir svo
gaman aö borða hann, en þeim
bragöaöist lika islenzkt hangi-
kjöt prýðilega, og flestir lofuðu
skyriö. „Og viö vorum farin aö
kviöa þvi aö fá eilift lambakjöt
og rauðkál i alla mata, þessu
var búiö aö ljúga i okkur
heima”.
Um nóttina vöknuðum viö
skyndilega viö drunur miklar —
og leiftrum brá fyrir glugga.
Asaþór var á ferðinni meö hafra
sina og reið. Þetta var eitt hiö
mesta þrumuveröur, sem ég hef
orðiö var viö á Islandi. Þaö stóö
i nærfellt fjóra tima og fylgdu
hellidembur likt og I suölægum
löndum, en þaöan hefur hlýja
loftiö komiö. Miklar rafmagns-
truflanir uröu viöa á Suöurlandi
I þessu veöri og skemmdir á raf-
lögnum.
4. júli var ekiö af staö I átt til
Borgarfjaröar I skúraveöri.
Óviöa var þá fariö aö slá nema
helzt I vothey, þvi aö úrkomu-
samt hefur veriö. Vélvæöing er
oröin svo mikil aö allt gengur
meö hraöi þegar þurrkur kemur
— (og bráölega kom lika ein-
hver mesta hitabylgja sem yfir
Suöurland hefur gengið).
A minum uppvaxtarárum var
jafnan slegiö „fyrir völl” sem
kallaö var, svo sem vikutima á
útengi og þá venjulega I sinu
(óhreinu). Siöan hófst túnaslátt-
ur, og eftir hann kom aöalengja-
heyskapurinn, sem oft stóö nær
fram að göngum.
Ekin var Uxahryggjaleiö, þvi
Kaldidalur var enn ófær.
„Hvilik orka og auölegö” sögöu
hin erlendu, þegar viö sjónum
blöstu gufustrókarnir i
Reykholtsdalnum. Snorra hefur
ekki þurft að vera kalt! Vitan-
lega var Snorralaug strax skoö-
uö og litiö i jarögöngin. Skyldi
Snorri hafa hlaöiö þennan
laugarhring, eöa stjórnaö þvi
verki? „Hann haföi hinar beztu
forsagnir á öllu er gera skyldi”,
stendur vist I Sturlungu. Raf-
magn var bilaö i Reykholti, en
lax fengum viö samt. Siöan lá
leiöin aö Deildartungu til aö lita
á vatnsmesta hver á Islandi. Já,
vist er hann stórkostlegur og
hitar þegar mörg gróöurhús,
þótt aöeins sé brot af orku hans
beizluö, enn sem komiö er.
„Gætið útlendinganna, svo aö
þeir fari sér ekki aö voöa á jarö-
hitasvæöinu”, sagöi einn
heimamanna. Þarna var nóg af
blágrænum þörungum og
brennisteinsbakterium til aö
gramsa I, enda var Bellamy
ánægöur. „Leggur aö vitum
eitureim, ættaöur langt aö
neöan” tautaöi Islenzkur feröa-
langur fyrir munni sér.
Myndirnar skýra sig aö mestu
sjálfar. Viö Miklatún stendur
„Varúð” á spjaldinu, þvi aö
nýlega var búiö aö úöa meö
skórdýraeyöandi lyfjum. A
b'armi Snorralaugar stendur
Anna lengst til vinstri, þá
Bellamy og siöan Gunnar
Sigurösson fyrir miöju.
Viö Hekluhraun fá útlendir
feröamenn sér göngubita, hissa
og hrifnir af undrum náttúr-
unnar.
Hitabylgjan frá Evrópu hefur!
nú náö hingaö og fært Reyk-
vikingum 24 gráöu hita og Akur-
eyringum 27 gráöur.
(8/7). En ójafnt hafa veöur-
guöirnir útdeilt gjöfum sinum. 1
Frakklandi og grannlöndum
þess visnar grasiö af hita og
þurrkum, svo slátraö er naut-
gripum vegna beitarskorts.
Sykurrófurnar visna á ökrun-
um. Mjög þurrt og heitt hefur
lika veriö á Noröurlöndum.
Skógarsvæöi eru viöa lokuö
vegna eldhættu og skógareldar
hafa valdiö miklu tjóni bæöi I
Noregi og Danmörku. En austur
hjá Rússum hefur allt verið á
floti undanfariö.
Eitthvað mun hafa dregið úr
hitabylgjunni siöustu daga og
skúrir falliö hér og hvar á
meginlandi Evrópu.
Viö Miklatún, Reykjavlk 14/6. 1976

✓
TÍMINN
Helga Weisshappel Foster
sýnir á Hallveigarstöðum
Helga Weisshappel Foster
heldur um þessar mundir mál-
verkasýningu aö Hallveigar-
stööum i Reykjavik, eöa nánar
tiltekiö dagana 10.-18. júli.
Þetta er fremur litil sýning,
myndirnar eru ekki mjög
margar eöa 35 talsins.
Helga Weisshappel Foster er
ekki neinn nýgræöingur I mynd-
listum og hefur sýnt myndir
sinar viö umtalsveröan oröstir i
útlöndum, bæöi austan hafs og
vestan, i frægum borgum eins
og Vinarborg og Berlin, einnig á
Noröurlöndum, i Frakklandi og
Bandarikjunum. Minna en
skyldi hefur þó veriö um viöur-
kenningar hér heima, þar sem
hún hefur unnið lifsverk sitt áö
svo til öllu leyti.
Myndéfni Helgu Weisshappel
Foster eru hin margvislegustu,
en ef reynt er aö einfalda fyrir
sér myndefnin, þá eru mjög
mörg tilheyrandi gróöri og
plöntulifi, enda bera þær nöfn
eins og Brekkublóm, Gult blóm
eöa Eyrargróöur og viö finnum
aö listakonunni er annt um
gróöur jaröar.
Myndir frúarinnar eru yfir-
leitt abstraktionir, unnar á
dálitiö tilviljanakenndan hátt,
sem sé litanotkun er meö þeim
hætti aö farfinn ræöur sér
nokkuö sjálfur, en lætur þó — ef
á heildina er litiö — nokkuö aö
stjórn. Listamaöurinn veröur
svo eftir á aö velja og hafna.
Þetta kemur dálitiö niöur á
sýningunni sem heild. Þar eru
verk, sem standa öörum aö
baki. Aö minu viti eru myndir
eins og Klettar og Eyja I al-
gjörum sérflokki og þaö sama
má segja um myndirnar
Sjávargos,Vorvinda, Aö tjalda-
bakiog Eyrargróöur, þær bera
af öðrum myndum á sýning-
unni.
Þetta er talinn fremur daufur
timi til sýningahalds á Islandi.
Ef til vill er þetta nú aö breyt-
ast. All góö aösókn hefur veriö
aö sýningu frú Helgu aö þvi aö
mér hefur veriö sagt, og er vel
til þess að vita, þvi þaö er einkar
notalegt aö skreppa á þessa
kyrrlátu og indælu sýningu á
fögru sumarkvöldi, meöan þeir
sem kviksettir eru i borginni
biöa eftir aö komast burtu yfir
næstu helgi.
Sýningunni lýkur á sunnu
dagskvöld og húii er opin dag-
lega frá kl. 15.00-22.00.
Jónas Guömundsson
Hjá Hofi
Einstakt tækifæri.
Rýmingarsala á hann-
yrðavörum og garni.
Þingholtsstræti 1
Hringið -
og við
sendum
bloðið
l um leið
Listakonan Helga Weisshappel Foster viö eitt verka sinna.
MF
Massey Ferguson
MF40
Massey Ferguson moksturstæki
# Henta MF 135, MF 165 og MF 185 dráttarvélum.
% Auöveld og fljótleg tenging og losun frá dráttar-
vél.
£ Góð lyftigeta.
£ Góður lyftihraði.
% Lágmarks hindrun útsýnis fyrir ökumann.
MF gæðasmíð.
Leitið upplýsinga um verð og greiösluskilmála í
næsta kaupfélagi eða hjá okkur.
!>A4Í£éa4vé£ci/t A/
SUÐURLANDSBRAUT 32- REYKJAVtK* SIM! 86500* SlMNEFNI ICETRACTORS
Bændur. Safnið auglýsingunum.
Eignist þannig heimildaskrá. Auglýsing nr. 5-76.
Braziliukaffi— IJrvalskaffi