Tíminn - 13.01.1977, Qupperneq 7

Fimmtudagur 13. janúar 1977
7
fcSÉBCSI
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. RivStjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steingrfmur Gislason.Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu
við Lindargötu, símar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aöal-
stræti 7, slmi 26500 — afgreiösluslmi 12323 — auglýsinga-
stmi 19523. Verö I lausasölu kr. 60.00. Askriftargjald kr.
1.100.00 á mánuöi. Blaöaprenth.f._
Verðhækkanir hjá opin-
berum fyrirtækjum
Nú um áramótin hefur gengið yfir verðhækk-
unaralda, sem óhætt er að segja, að almenningi
blöskrar, og horfir þvi til framtiðarinnar með
auknum ugg. Það vekur ekki sizt athygli, að það
eru opinber þjónustufyrirtæki, sem ganga hér á
undan, og eiga stærsta skerfinn i hækkunum.
Margar þessara hækkana bitna þyngst á þeim,
sem sizt skyldi, og er þar t.d. átt við verðhækkan-
irnar á rafmagni, heitu vatni og sima. Þannig
hækkaði heildsöluverð á raforku um 18% og smá-
söluverð á raforku frá 10—35%. Hitaveitugjöld
hækkuðu um 10% og afnotagjöld af sima um 35%.
Hér eru það opinberu fyrirtækin, eins og Lands-
virkjun, Rafmagnsveita Reykjavikur, Hitaveita
Reykjavikur og Landsiminn, sem hafa forustuna,
og knýja hækkanirnar fram.
Við afgreiðslu fjárlaganna fyrir 1977 reyndu
stjórnarþingmenn eftir megni að halda hækkun
álaga i skefjum, svo að ekki væri efnt til aukinnar
verðbólgu á þann hátt. Eftir að þingið er komið i
jólaleyfi, rekur svo hver stórhækkunin aðra hjá
hinum opinberu fyrirtækjum. Viðskiptaráðherra
gerði áreiðanlega sitt til að sporna gegn þeim, en
svo sterk öfl voru hér að verki, að ekki var ráðið
við þau.
Ef i alvöru á að reyna að draga úr verbólguvext-
inum, verður að setja öflugri skorður við þessari
hækkunarstefnu a opinberum þjónustufyrirtækj-
um, hvort heldur sem þau heyra undir riki eða
bæjarfélög. Efnahagsráðstafanir á komandi ári
verða að mótast af þvi, að hið opinbera gangi á
undan og reyni frekar að beita sparnaði i rekstri
sinum en að knýja fram verðhækkanir. 1 launa-
málum verður að gera gott átak til að bæta kjör
hinna lægst launuðu, án þess að taka uppbótina
aftur með hækkun jafnmikilvægra nauðsynja og
rafmagns, hitaveitu og sima.
Tvöfeldni
í Þjóðviljanum er öðru hverju deilt harkalega á
núverandi rikisstjórn fyrir útgjaldahækkanir þær,
sem hafa orðið i tið hennar, en þær hafa verið
mestar á sviði tryggingamála, heilbrigðismála og
skólamála. í þessum skrifum Þjóðviljans gleymist
jafnan að geta þess, hver hafi verið afstaða Al-
þýðubandalagsins til þessara hækkana, t.d. hvort
þingmenn þess hafi beitt sér gegn þessum hækk-
unum og flutt tillögur um sparnað og samdrátt
útgjalda. Þetta er mikil vöntun i málflutningi
Þjóðviljans, þvi að illa ferst honum að deila á
umræddar hækkanir, nema flokksmenn hans hafi
sýnt fram á, að þeirra væri ekki þörf og flutt tillög-
ur i samræmi við það.
Það skyldi þá aldrei vera, að þessi þögn
Þjóðviljans um sparnaðartillögu Alþýðubanda-
lagsins, stafi af þvi, að þær hafi ekki aðeins engar
verið, heldur hafi það flutt tillögur um stórfelldar
hækkanir á framlögum til trygginga, heilbrigðis-
mála og skólamála og talið allt of litlu fé veitt til
þessara greina? Alveg væri það i samræmi við
tvöfeldnina i málflutningi Alþýðubandalagsins að
deila annars vegar á hækkanirnar en telja þær svo
; hinni andránni allt of litlar!
Þ.Þ.
Vladimir Simonov, APN:
Skoðanaskipti milli
Plains og Moskvu
Lýkur Salt-viðræðunum innan tíu mánaða?
1 rússneskum fjölmiölum
er nú yfirleitt fariö vinsam-
legum oröum um hinn verö-
andi forseta Bandarfkjanna
og væntanlega stjórn hans.
Eftirfarandi grein er nokk-
urt dæmi um þennan mál-
flutning, en þarer látin i ljós
sú von, aö Salt 2-viöræöun-
um, sem snúast um tak-
mörkun á kjarnorkuvopna-
búnaöi, ljúki ekki siöar en i
október næstkomandi:
ÞAÐ viröist skemmra milli
smáborgarinnar Plains I
Georgiuriki I Bandarikjunum
og sovézku höfuöborgarinnar i
skilningi alþjóöastjómmála
heldur en á kortinu. 1 nokkrar
vikur hafa átt sér staö þaö,
sem James Carter kallar
„uppörvandi skoöanaskipti”
millimanna i bráöabirgöahöf-
uöstöövum hinnar nýju stjórn-
ar I Washington og Kreml. 4.
janúar sl. tóku þessar viöræö-
ur, sem fariö hafa fram meö
skiptum á orösendingum, i
fyrsta sinn á sig form beinna
samskipta, er sovézki
ambassadorinn i Washington,
Anatoli Dobrinin, hitti vænt-
anlegan utanrikisráöherra
Bandarikjanna, Cyrus Vance.
Þeir einu, sem ekki hafa
fagnaö þessu, eru þeir menn á
Vesturlöndum sem bíöa þess,
árangurslaust, aö skuggalegir
sjiádómar þeirra rætist, þ.e.
aö stjórnin i Moskvu komist
meö prófunum aö raun um
„hörku” hins nýkjörna
Bandarlkjaforseta viö fyrsta
tækifæri. Slikar prófanir eru
andstæðar venjum I sovézkum
stjórnarerindrekstri, og raun-
ar einnig venjum sovézk-
bandariskrar sambúöar, og
það væri heimskulegt að
slíta hinu sögulega mikilvæga
samstarfi þessara tveggja
þjóða I þágu friðarins.
Hitt er annað mál, að yfir-
standandi timabil, sem ein-
kennist af spennuslökunarþró-
un, knýr ábyrga stjórnmála-
menn i Bandarlkjunum til að
gangast undir prófun fyrirætl-
ana sinna, þ.e. prófun á hæfi-
leikum þeirra til aö starfa i
samræmi viö heilbrigða skyn-
semi og aö taka tillit til sér-
stakrar og ábyrgrar afstööu
bæöi Bandarikjanna og Sovét-
rikjanna innan vébanda nú-
tima alþjóöasamskipta.
SÉRHVER undansláttaraf-
staða gagnvart svo mikilvægu
máli hlýtur aö valda mönnum
slæmri samvizku siöar. Ford
forseti væri vissulega ekki
jáfnóánægöur i dag og raun
ber vitni, ef hann heföi ekki
meöan á kosningabaráttunni
stóö fórnaö orðstir sinum sem
staöfastur baráttumaöur
spennuslökunar i þágu
skammvinnrar og auðsærrar
hagnaöarvonar. En stundar-
veikleiki getur oröiö mönnum
dýrkeyptur. Ford er á förum
úr Hvita húsinu án þess aö
geta bætt niðurstöðum Salt-2
samningaviöræðnanna á af-
rekalista stjórnar sinnar.
Ásamt tugum annarra
fréttamanna fylgdist ég meö
hinum erfiðu viöræöum Brés-
njefs og Fords i Vladivostok
1974, sem á vissu stigi virtust
náhámarki spennu, viöræðum
sem lögöu grundvöll aö sam-
komulagi um aö halda kjarna-
vopnakapphlaupinu I skefjum
næstu tiu árin.
Eins og aöalritari sovézka
kommúnistaflokksins staö-
festi I svari viö spurningu
bandarisks fréttaskýranda
fyrir nokkrum dögum, þá
Brésnjef og Ford I Vladivostok
hefur stjórnin i Moskvu aldrei
lagt, og mun aldrei leggja,
neinar hindranir i götu sam-
komulags um þetta mál, sem
svo mjög varðar allt mann-
kynið. Ford forseti haföi þetta
samkomulag raunverulega i
hendisér, en lét þaö ganga sér
úr greipum vegna þrýstings
frá 'andstæðingum spennu-
slökunar, en þaö hefur skapaö
hjá fráfarandi forseta bitur-
leika yfir þvi að hafa mistekizt
aö ná mikilsveröum árangri
aö stiga stórt skref I átt til
friðar.
Aö minni hyggju hefur próf-
un raunsæis James Carters
borið um betri árangur heldur
en fyrirrennara hans. I um-
mælum hins nýkjörna forseta i
tilefni af áskorun Leonids
Brésnjef um aö Vladivostok--
samkomulagiö yröi leitt til
eölilegra lykta á árinu 1977
kemur fram uppörvandi skiln-
ingur hans á mikilvægi þessa
vandamáls. Sú staöreynd, aö
ummæli Brésnjefs eru aö
dómi Carters i samræmi viö
hans eigin fyrirætlanir, lofar
vissulega góöu. Plains-
Moskvu orösendingaviöræö-
unum kann að ljúka meö per-
sónulegum og árangursrikum
fundi leiötoga landanna
tveggja, og þaö þvi fremur
sem þeir eru einhuga um aö
æskja þess að svo verði.
I VIÐTALI viö timaritiö Time
bendir Carter réttilega á viss
timamörk til þess aö ná ár-
angri i Salt-2 viöræöunum.
Valiö stendur á milli sam-
komulags fyrir n.k. október og
nýs stigs framleiðslu gereyö-
ingarvopna og vopnakerfa
sem kosta ógrynni fjár. Og þá
er ekki meötaliö, aö kastaö
væri á glæ þvi mikla undir-
búningsstarfi sem unniö var i
Vladivostok.
Stjórnin i Moskvu skilur, aö
hin nýja stjórn Bandarikjanna
þarfaö yfirstiga erfiöar hindr-
anir sem eru i vegi bættra sov-
ézk-bandariskrar sambúðar. I
svari við spurningum banda-
riska fréttaskýrandans gagn-
rýndi Leonid Brésnjef afstööu
þeirra afla i Bandarikjunum
og V-Evrópu, sem í reynd
bregöast hugsjón þjóölegs ör-
yggis með þvi aö hafa hana aö
átyllu til þess aö varpa
spennuslökuninni fyrir róöa. A
undanförnum vikum höfum
við séö, aö ýmis afturhaldsöfl
hafa samræmt aðgerðir sinar
er miða að þvi aö beita vænt-
anlega rikisstjórn Carters
þrýstingi í þvi skyni aö spilla
fyrir horfum á sovézk-banda-
riskri samvinnu eftir valda-
töku hennar. Reynt er aö fá
nýju stjórnina til þess aö fall-
ast á þá skoðun, að ekkert hafi
breytzt frá timum kalda
striðsins. Sérfræöingar „sov-
ézku ógnunarinnar” gera þó
þau mistök, aö viröa aö vett-
ugi hina sögulegu reynslu sov-
ézk-bandariskra samskipta,
sem þegar hefur leitt i ljós fá-
nýti sumra forskrifta hand-
bókar þeirra um „Hvernig á
aö fást við Rússana”. Eini ár-
angur tilraunarinnar til þess
aö knýja fram breytingar á
sovézku útflytjendalögunum
með þvi aö beita hömlum á
jafnrétti i viöskiptum var
tveggja billjón dollara tap
bandariskra kaupsýslu-
manna, sem hafa misst mikiö
af sovézka markaðnum til
keppinauta sinna.
Þaö er þó enn hættulegra, aö
þessi ranga aöferö skuli hafa
áhrif á mál eins og Salt-2 við-
ræðurnar. Þaö er ekki aðeins
veriö aö skaöa sovézk-banda-
riska samvinnu heldur menn-
inguna i heild. Þess vegna
finnst öllum Bandarikjamönn-
um, Sovétmönnum og ibúum
landa þriðja heimsins, upp-
örvandi sú bjartsýni, sem
fram kemur i jákvæöum hug-
myndum skoöanaskiptanna
milli Moskvu og Plains. Og
þaö þvi fremur sem þaö tekur
aöeins fáa daga aö flytja frá
Plains til Washington.