Tíminn - 01.04.1977, Blaðsíða 9

Föstudagur 1. april 1977
9
Vanræksla á
viðhaldi og
endurnýjun
íbúðarhúsa
alvarleg sóun
á verðmætum
„Norska húsift” i Stykkishólmi er meft eiztu húsum á landinu.
Þetta hús er gott dæmi um nifturniftslu verftmætra bygginga og
ómenningarlega umgengni um timhurhús hér á landi, en jafn-
framt sýnishorn gófts árangurs af endurnýjun húsa. Myndin sýn-
ir ástand hússins áftur en þaft var endurnýjaft og fært til
upprunalegs horfs.
Ingvar Gislason og Tómas Árnason flytja
frumvarp til laga nm
stefnubreytingn á lánum til ibúðarhúsa
Hér má sjá „Norska húsift” IStykkishómi eftir aft þaft var endur-
nýjaft, Húsift er byggt upp úr 1820. Er ekki kominn timi til aft
reikna út þjóðhagslegan skafta af vanhirftu og skeytingarleysi I
sambandi vift viðhald gamalla húsa? spyrja fiutningsmenn I
greinargerft meft tiilögu sinni til þingsályktunar, þar sem þeir
leggja til aft fé veröi lánað til þessara verkefna.
Gert er ráö fyrir veigamiklum
breytingum á starfsemi Bygg-
ingarsjóös rikisins I frumvarpi
til laga, sem Ingvar Gfslason og
Tómas Amasón hafa lagt fram
á Alþingi. Nú er aöalhlutverk
sjóösins aö lána til nýsmiöi
ibúöarhúsnæöis, en ef frum-
varpiö veröur aö lögum yröu
lánveitingar til endurnýjunar á
gömlu húsnæöi svo og til kaupa
á gömlu húsnæöi meöal frum-
verkefna sjóösins, enda veröi
þessar lánveitingar til þess aö
stuöla aö sem hagkvæmastri
nýtingu þessa gamla húsnæöis.
1 greinargerö meö frumvarp-
inu segja flutníngsmenn m.a.:
„Hér er vissulega um mikla
stefnubreytingu aö ræöa, en eigi
aö slöur timabæra og þjóö-
félagslega æskilega. Aö dómi
flm. er löngu kominn tími til aö
taka upp þá stefnu aö lánveit-
ingar til húsnæöismála stuöli
jafntaö þvi aö auka endingu og
notagildi eldra húsnæöiseins og
aö smiöa nýjar ibúöir, sem auö-
vitaö hlýtur aö halda áfram aö
sinum hluta. Um áratugaskeiö
hefur þaö veriö rfkjandi siöur
hér á landi aö láta hús og heil
bæjarhverfi drabbast niöur fyr-
iralls kyns vanhiröu. bessi van-
hiröa stafar af skilningsleysi á
alþingi
þjóöfélagslegu gildiþess aö fara
vel meö mannvirki ásamt oftrú
á nýjungar og nýsmlöi auk til-
finningaleysis fyrir menningar-
verömætum og heildarsvip um-
hverfis. Merki þessarar van-
hiröu og skilningsskorts blasa
viöa viö sjónum manna. Erfitt
er aö meta, hversu mikil verö-
mæti hafa fariö I súginn á slö-
ustu áratugum fyrir tilverknaö
vanhiröustefnunnar, en há mun
sú upphæö vera. I þessu sam-
bandi skal þó tekiö fram, aö
ekki er réttmætt aö skella
skuldinni meö öllu á eigendur
gamalla húsa. Meginsökin hvil-
ir á þjóöfélaginu I heild, al-
mennum viöhorfum I húsnæöis-
málum, opinberri lánapólitík og
skattastefnu svo og þróun
byggingariönaöarins. Þá ráöa
og eigi litlu þau viöhorf I skipu-
lagsmálum, sem lengi hafa
mátt sin mikils. Vanhiröustefn-
an er ekki sér-Islenskt fyrir-
bæri. Hennar hefur gætt viöa
um heim, en óviöa eru merki
hennar jafn-áberandi og hér á
landi”.
Viðhorf i
húsafriðun
,,A siöustu árum hefur gætt
viöhorfsbreytinga I þessum efn-
um, bæöi hér á landi og annars
staöar. Aö vissu leyti hefur átt
sér staö vakning I byggingar-
verndarmálum I heiminum m.a.
fyrir ötula forustu Evrópuráös-
ins. Upphaf þessarar vakningar
er aö rekja til áhuga manna á
þvi aö bjarga frá glötun bygg-
ingarverðmætum, sem höföu
ótvlrætt menningar- og sögu-
gildi. Hefur mikiö áunnist á þvi
sviöi og fer sú starfsemi vax-
andi viöa um lönd, einkum I
Evrópu. Þótt varla veröi sagt,
aö islendingar hafi staöiö
fremstir þjóöa I bygginga-
verndarmálum, ber þó aö geta
þess aö ýmsir einstaklingar
hafa unnið merkilegt starf á þvi
sviði. Má telja Matthias Þóröar-
son þjóöminjavörö (d. 1961)
helsta frumkvööul bygginga-
verndar hér á landi. Hús-
friðunarkafli þjóöminjalaga frá
1969 er merkur áfangi I þessu
máli og stofnun Húsfriöunar-
sjóös 1975 hefur auöveldað til
muna skipulega bygginga-
vernd.
En hlutverk Húsfriöunarsjóös
ernokkuö einskoröaöog fjárráö
hans takmörkuö, svo aö hann
getur aöeins látiö sig varöa
dæmi sem telja má aö hafi sér-
staka sögulega eöa bygginga-
listarlega þýöingu. tJtilokaö er
aö sjóöurinn geti sinnt þvl aö
lána fé til viðhalds og endur-
gerðar gamalla ibúöarhúsa
Nauösynlegt er aö bregöast
skjótt við og taka af allan frek-
ari vafa um framtiö þessarar
skemmtilegu spildu I hjarta
Reykjavikur, segir m.a. I grein-
argerö meö tillögu til þings-
ályktunar, um verndun Bern-
höftstorfu, sem alþingismenn-
irnir Ellert B. Schram, Ingvar
Gislason, Magnús T. ólafsson,
almennt, hversu æskilegt sem
það væri, enda var honum
aldrei ætlaö svo viötækt verk-
efni.”
Ný stefna i
lánamálum og
skipulagi
„Eins og getiö var um fyrr I
grg., hefur oröiö vakning i
byggingarverndarmálum á
siöustu árum. Hvati þessarar
vakningar er viljinn til þess aö
bjarga einstökum bygginga-
verðmætum frá tortimingu. En
upp úr þessari hreyfingu hefur
siöan sprottiö önnur hreyfing,
sem vissulega er hinni i öllu
eðlisskyld, en miklu vfötækari
að markmiði og gildi.
Samkvæmt hinum nýju viöhorf-
um er þaö ekki aöalatriöiö aö
vernda og endurllfga eitt og eítt
mannvirki, heldur heil byggöa-
hverfi, hús viö hús.
Röksemdir fyrir þessari
stefnu eru margvlslegar.
Sjónarmiö umhverfisverndar
og sögulegrar helgi ráða miklu,
enþjóöhagsleg sjónarmiö mega
sin engu minna. Hægteraö sýna
fram á að viöhald og endurgerð
gamalla húsa og bæjarhverfa
borgar sig betur en nýsmiöi og
sifelld útþensla bæja og borga.
Niöurnlðsla ibúöarhúsa vegna
aldurs er I raun og veru mjög al-
varleg sóun verðmæta og byggö
á alröngu mati á þvi hvort borg-
ar sig betur viöhald eöa ný-
smiöi. 1 heimi tækni og f jármála
hefur riktsú stefna aö ekki svari
kostnaöi aö gera viö þaö, sem
gamalt væri og úr sér gengið,
lánastofnanir hafa mjög ýtt
undir þessa stefnu, einnig lög-
gjöf um húsnæöismál, svo og
skattalög.
Margt bendir til aö viöhorf
manna I ýmsum löndum séu aö
Eövarö Sigurösson og Gylfi Þ.
Gislason hafa lagt fram á Al-
þingi.
I greinargeröinni er vitnaö til
þess, aö tvö hús I torfunni eyöi-
lögöust i bruna nýlega og nauö-
synlegt sé aö stuöla að þvi að
þau veröi endurbyggö. Þaö
veröim.a.gert meö þvi aö rlkis-
stjórnin ákveöi, aö ekki veröi
breytast I afstööunni til þessara
mála. Þvi fer fjarri, aö litiö sé á
þessa sameiningu bygginga- og
umhverfisverndar sem sérvisku
fárra manna eöa dægurflugu i
höföi einhverra „menningar-
vita”. Taka má sem dæmi aö
dagana 21.—23. okt. 1976 var
haldin I Bár (Bari) á Italiu ráö-
stefna i boöi itölsku rikis-
stjórnarinnar. Til ráöstefnunn-
ar var boöiö þeim ráöherrum i
rikisstjórnum Evrópulanda,
sem fara meö skipulagsmál,
enda var þar rætt um skipulags-
mál borga. Meðal ályktana ráö-
stefnunnar var sú, aö þaö skyldi
vera grundvallaratriöi i skipu-
íagsmálum aö viöhalda gömlum
ibúðarhverfum og taka upp
opinbera ráöstefnu, sem geröi
kleift að endurnýja gömul hús.
Var lagt til, aö lána skyldi út á
endurnýjun húsa hlutfallslega
jafnmikiö og til nýbygginga. Er
vert aö leggja áherslu á, aö
þetta er tillaga ráðherrafundar
reist stjórnarráöshús á þessum
stað. Þess vegna er þessi tillaga
til þingsályktunar flutt, en þar
er skoraö á rikisstjórnina aö
hverfa frá þeirri ákvöröun aö
reisa skuli stjórnarráösbygg-
ingu á spildunni viö Banka-
stræti, Skólastræti og Amt-
mannsstig.
Þaö mun hafa veriö i tilefni 50
á vegum Evrópuráösins.
Fleira mætti um þetta segja.
Athuganir, sem geröar hafa
verið i Frakklandi, benda til aö
uppbygging gamalla húsa sé
hagkvæmari en nýsmiöi.
Þjóöverjar eru farnir aö veita
lán og styrki til endurnýjunar
húsa, og er búist viö aö sú starf-
semi eigi eftir aö vaxa mjög
mikið. t Bretlandi er þaö nú
fastmótuö stefna i húsnæöis-
málum aö vinna aö endumýjun
húsa og húsahverfa i áföngum i
staö þess aö útrýma þeim sem
heilsuspillandi eins og tiökast
hefur. Þess má einnig geta, aö
meðal verkefna Evrópuráös á
næstu árum er aö gera hlut-
lægan samanburð á kostnaö við
nýsmiöi og enduruppbyggingu
ibúöarhúsa.
Má sjá af þvi, sem hér hefur
verið rakið, aö breyting sú, sem
lögö er til i þessu frv., á fullan
rétt á sér.”
ára afmælis islenzks stjórnar-
ráös, áriö 1954, sem tekin var á-
kvöröun um byggingu nýs
stjtírnarráðshúss á lóö rikis-
sjóös milli Bankastrætis og
Amtmannsstigs. Til fram-
kvæmda hefur ekki komiö, en
gerðar hafa veriö teikningar af
fyrirhugaðri byggingu á um-
ræddum staö og þær kynntar.
Þingsályktunartillaga um
verndun Bernhöftstorfu
Lionsklúbburinn Muninn hjálpar FEF
Um þessa helgi eöa á laugardag
og sunnudag munu félagar I Li-
onsklúbbnum Muninn ganga I hús
i Kópavogi og bjóða til sölu happ-
drættismiða Félags einstæðra
foreldra en ágóöi af þessu happ-
drættirennur til breytinga og lag-
færinga á húsi félagsins aö
Skeljanesi 6. En jafnframt lag-
færingunni veröur húsinu breytt
þannig að geröar veröa 6 litlar I-
búðareiningar.
t þessu húsi er hugmyndin aö
starfrækja neyöarheimili fyrir
einstæöa foreldra með börn, um
stundarsakir eöa þar til rætist úr
fyrir þeim. Sá tími sem fólkiö
verður I húsnæöinu mun veröa
notaður til þess að hjálpa þvi til
að standa á eigin fótum — bjarga
sér. Ennfremur er hugsaö fyrir
að geta hjálpaö einstæöum stúlk-
um i námi, meö barn á framfæri,
þar til þær hafa lokiö náminu og
nokkurn tíma lengur þar til úr
rætist. Margir Kópavogsbúar eru
i þessu félagi — og með því aö
kaupa happdrættismiða af félög-
um úr Lionsklúbbnum Muninn,
styðja Kópavogsbúar sina eigin
meöbræöur.
Meöal vinninga er litasjónvarp
— dregið verður 6. apríl n.k.