Tíminn - 15.07.1977, Síða 10

10
Föstudagur 15.. júli 1977
Strangt ef tirlit með
verðhækkunum
MÖL-Reykjavlk. — Miklar um-
ræður fara nú fram meðai
manna um efnahagsástandið á
islandi, og þá sérstaklega eftir
hina nýafstöðnu kjarasamn-
inga.Ekki eru menn á eittsáttir
um ágæti samninganna, og er
deilt um hvort þetta séu verð-
bólgusa mningar eða þá hins
vegar launa jöfnunarst efnan
hafi náð að ganga fram.
Til að gefa lesendum Timans
sem gleggsta mynd af efna-
hagsástandinu, þá ræddi blaðið
við Ólaf Jóhannesson, við-
skiptaráðherra og bað hann um
að iáta f ijós sitt álit á samning-
unum og horfunum framundan.
Vinnufriðurinn var
tryggður
Hvernig finnst þér hinir nýaf-
stöðnu kjarasamningar hafa
tekizt?
Égtel samningana hafa tekizt
sæmilega eftir atvikum. Það
tókst nokkuð að koma fram
þeirri launajöfnunarstefnu, sem
stefnt var að. Það tókst aö ná
þessum samningum án þess að
til verkfalla kæmi, að heitiö
gæti, og með þeim ætti vinnu-
friður að vera tryggður um all-
langt skeið.
Reynslan sker úr um
ágæti samninganna.
Hvernig eru hrofurnar i efna-
hagsmálum þjóðarinnar eftir
samningana?
Það eru margir, sem segja að
þetta séu verðbólgusamningar
og að verðbólga muni vaxa viö
þá. Það liggur i augum uppi að
einhverjar verðhækkarnir muni
eiga sér stað, t.d. á útseldri
vinnu. En á þessu stigi held ég,
að það sé mjög óheppilegt að
vera með nokkra spádóma um
að þetta muni verða verðbólgu-
samningar, eða að verðbólgan
muni þeirra vegna vaxa svo
Rætt við Ólaf Jóhannesson,
viðskiptaráðherra
ólafur Jóhannesson.
mikiö. Ég held að við ættum að
bíða og sjá hvað setur og láta
reynsluna skera úr þvi.
Það er að minu viti eitt það
versta, að fjölmiðlar séu að
vera með spádóma, sem geta
magnað verðbólguna og ýtt
undir hana.
Strangt eftirlit með
verðhækkunum.
Hvaða ráöstafanir hefur
rfkisstjórnin f hyggju til að
sporna við verðhækkunum?
Það verður haft mjög strangt
eftirlit með verðhækkunum. I
fyrsta lagi hefur rikisstjórnin
lagt það fyrir verðlagsnefnd að i
samræmi við gefnar yfirlýsing-
ar, þá leggur rikisstjórnin
áherzlu á að ýtrustu varfærni sé
gætt á afgreiðslu verðlagshækk-
ana. Telur h ú-n eölilegt, að at-
vinnufyrirtæki verði a.m.k.
fyrst um sinn að bera sjálf hluta
þess kostnaðar sem leiðir af ný-
gerðum kjarasamningum. Ósk-
ar rfkisstjórnin eftir þvf, að
verðlagsstjóri geri tillögu um
hvernig framkvæmd verðlagn-
ingar á næstunni verði hagaö.
Þetta hefur rikisstjómin sent
frá sér til verðlagsstjóra og
hann að sjálfsögðu kynnt það
fyrir verðlagsnefnd. Verðlags-
nefnd mun óefað hafa þetta i
huga við afgreiðslu mála frá
sér.
Hvað viðvíkur verðlaginu á
vörum og þjónustu hins opin-
bera, þá hefur rikisstjórnin
skipað þriggja manna nefnd til
að fjalla um þau efni. í nefnd-
inni eru Georg Ólafsson, verð-
lagsstjóri, sem er formaður
nefndarinnar, og alþingismenn-
imir Halldór Asgrimsson og
Ólafur G. Einarsson. Það er
auðvitað ætlazt til þess, aö þessi
nefnd starfi eftir sömu megin-
reglu og verðlagsnefndin, þ.e.
að gæta ýtrustu varfærni í sam-
bandi við verðhækkanir.
Fólk trúir of mikið á
verðhækkanir.
Eru einhverjar vaxtahækkan-
ir á döfinni?
A þessu stigi er lítið hægt að
segja um þau mál. En að sjálf-
sögðu kemur þáttur peninganna
inn i heildarstefnu efnahags-
málanna. Það er mikil eftir-
spurn eftir lánum, og verð-
bólguhugsunarhátturinn og
hræðslan við verðbólgu, sem
hefur verið mögnuð upp hefur
ýtt undir það. Það getur þvi
reynzt nauðsynlegt að draga úr
þeirri þenslu, sem þannig á sér
stað. Annars getur sá bati, sem
náðst hefur i gjaldeyrismálun-
um, orðið að engu. Það má
segja,að fyrri hluti ársins hefur
verið gjaldeyrislega, töluvert
hagstæður, enjivort það sigur á
ógæfuhlið siöari hluta ársins er
ekki gott að segja til um. Það
sem af er þessum mánuði, þá
hefur verið öllu erfiðara að
halda i horfinu varðandi gjald-
eyrinn og innflutningur hefur
verið meiri en áður. Menn hafa
fengið meiri peninga og lagt
trúnað á að alltmuni hækka. Að
visu mun eitthvað hækka, það er
engin ástæða til að draga fjöður
yfir það, en þó býst fólk við of
miklum verðhækkunum.
Ekkert atvinnuleysi.
NU sastu nýlega fund OECD-
rikjanna. Hvernig standa is-
lendingar sig borið saman við
önnur OECD-riki?
Dagana 23.-24. júnf satég árs-
fund OECD i Paris. Þar voru
mættir fulltrúar margra þjóða
og gerðu þeir grein fyrir efna-
hagsástandi og horfum i löndum
slnúm.
í þeim umræðum kom einna
athyglisverðast fram, að enda
þótt verðbólgan væri mest á ís-
landi, þá er það eitt fárra rikja
þar sem ekki rikir atvinnuleysi.
Á fundinum var einnig sam-
þykkt stefnuyfirlýsing, þar sem
stefnt skyldi vera að þvi, að
hagvöxtur yrði 5% i aðildarrikj-
unum, hvaða trúnað sem menn
leggja nú á það.
Hvernig hefur stjórnarsam-
vinnan gengið?
Samvinna Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins hefur gengið snurðulaust til .
þessa.ogþað erenginástæða til
að ætla annað en það standi út
kjörti'mabilið — ef ekki kemur
neitt alveg óvænt upp á.
Kraf an um símenntun
verður æ háværari
1 byrjun mái sl. var Sam-
vinnuskólanum aö Bifröst slitið.
Við þá athöfn flutti skólastjóri
Samvinnuskólans, Haukur Ingi-
bergsson, skólaslitaræðu að
venju, og gerði hann m.a. að
umræðuefni fræðslu- og félags-
mál samvinnuhreyfingarinnar.
Þar ræddi hann hina almennu
félagsþreytu sem mikið hefur
borið á undanfarin ár, og kröf-
una um simenntun sem gerist æ
háværari. Haukur hefur góðfús-
lega gefið blaðinu leyfi til aö
birta hluta þessarar ræðu, og
fer hún hér á eftir.
Urþessu
verður að bæta
„Oftheyrist það sagt, að þess-
um þætti samvinnustarfsins
(þ.e. fræðslu- og félagsmálum,
innskot Timans), sé ekki eins
mikið sinnt nú og áður hafi ver-
ið. Þetta komi m.a. fram i
minnkandi fundarsókn félags-
manna og dvinandi áhuga
þeirra á þátttöku i félagsstarf-
inu, njóta þar réttinda sinna og
takast skyldur á herðar. Að visu
eru tengsl félagsmanna við fé- ^
lög sin viða með ágætum, en
hins vegar er ljóst að hin al-
menna félagsþreyta sem svo
mikið hefur boriö á hin siðari ár,
hefur ekki sneitt hjá garöi sam-
vinnuhreyfingarinnar.
Or þessu verður að bæta og
þarf samvinnuhreyfingin jafnan
að standa fyrir öflugu upplýs-
inga- og fræðslustarfi þannig að
félagsmönnum hennar, starfs-
fólki sem og þjóðinni allri séu
kunn þau lifsviðhorf er starf-
semi hennar byggist á, svo og
þær reglur sem hún starfar eft-
ir. Um þessar mundir er vlða
veriö að ræða hvaö gera eigi I
fræðslustarfinu næstu árin, og
ber þar tvö atriöi hæst.
Félagsfulltrúi
Hið fyrra er sú hugmynd að
kaupfélögin ráði til sln félags-
fulltrúa. Það fer að sjálfsögðu
eitthvað eftir staðháttum
hvernig störfum félagsfulltrúa
yrði háttað, en meöal verkefna
þeirra mundi verða eftirfar-
andi:
útgáfa á félagsritum og öðru
upplýsingarefni fyrir félags-
menn, starfsfólk og almenning.
sjá um fundahald (deilda-
fundir, starfsmannafundir).
stuðla aö samstarfi við önnur
frjáls félagasamtök á félags-
svæðinu (búnaðarfélög, kvenfé-
lög, ungmennafélög o.s.frv.).
aðstoða félagsmenn og
starfsfólk viö námskeiðahald og
fræöa nýtt starfsfólk um sam-
vinnuhreyfinguna, stefnu henn-
ar og störf.
vera tengiliður samvinnu-
félagsins viö Fræösludeild Sam-
bandsins, þ.á m. Samvinnuskól-
ann.
taka á móti heimsóknum til
félagsins.
Haukur Ingibergsson
kynna samvinnuhreyfinguna
t.d. I skólum, félögum, klúbbum
o.s.frv.
annast auglýsingar fyrir
félagiö og koma nýjungum I
starfseminni á framfæri.
taka á móti kvörtunum viö-
skiptavina, sem ekki veröi rakin
til ákveðins starfsmanns.
Það er ljóst, að sé öllum þess-
um margvlslegu verkefnum vel
sinnt, mun hin félagslega þjón-
usta samvinnuhreyfingarinnar
stóraukast og tengslin við
félagsmenn og almenning
styrkjast.
Trúlega yrði starf félagsfull-
trúa ekki fullt starf, a.m.k. ekki
I hinum smærri kaupfélögum,
og koma þá til greina tvær leiö-
ir, að starfið sé hluti af starfi
einhvers starfsmanns viðkom-
andi kaupfélags eða að kaupfé-
lög I tilteknum landshluta taki
sig saman um að ráða sér
félagsfulltrúa, sem þá starfar á
svæðinu öllu.
Er það óefað mjög mikiivægt
fyrir félagslega þróun sam-
vinnuhreyfingarinnar á næstu
árum, að þetta net félagsfull-
trúa verði sett á stofn.
Símenntun
Annar þáttur félagsmálanna
sem nú er I brennidepli snertir
starf Samvinnuskólans.
Sú menntun sem Samvinnu-
skólinn veitir er nær eingöngu
fyrirmenntun, þ.e. fólk er
menntað áður en það heldur út I
atvinnulífið. Nú er þaö alltaf að
koma betur I ljós, að sú mennt-
un sem fólk fær á unga aldri
endist trauðla út llfið i þessum
sibreytilega heimi.
Þvi verður krafan um sl-
menntun æ háværari. Angi af
þeirri kröfu er að samvinnu-
hreyfingin komi á fót reglu-
bundnu námskeiðahaldi og
þjálfun fyrir starfsfólk sitt
þannig að það eigi þess kost að
endurnýja þekkingu og færni
slna I starfi, sjálfu sér til llfs-
fyllingar og félaginu til hags-
bóta.
Þessa leið hafa samvinnu-
skólarnir á Noröurlöndum farið
einn af öðrum og eru þeir nú
eingöngu námskeiðsskólar fyrir
starfsfólkið. Er ekki óeðlilegt að
viö förum að feta fyrstu sporin á
þessari leið.
Ég tel einsætt, aö Samvinnu-
skólanum verði falið þetta verk-
efni til framkvæmdar, þar sem
skólinn hefur þá sérþekkingu og
reynslu til að bera i fræðslumál-
um sem tryggja ætti árangur.
Mundi Samvinnuskólinn þannig
fá nýtt starfssvið til viöbótar
núverandi fræðslustarfi. Vonast
ég til að undirbúningur þessara
mála hefjist þegar á þessu ári,
þvi að hér er um að ræða mikil-
vægt mál fyrir vöxt og viögang
samvinnuhreyfingarinnar I
framtlöinni.”