Tíminn - 15.07.1977, Qupperneq 11

Föstudagur 15. júll 1977
11
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arf ulltrúi: Jón Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur
Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindar-
götu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur í Aðalstræti 7, sími
26500—afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö
i lausasölu kr. 70.00. Askriftargjald kr. 1.300.00 á mánuði.
Blaðaprenth.f.
Þrjár stefnur
Hin nýja flokkaskipan, sem kom til sögu eftir
að sjálfstæðisdeilan við Dani leystist, byggðist
einkum á þremur stjórnmálastefnum. Svipaðar
stjórnmálastefnur riktu þá viða um heim þótt
þær gengju undir mismunandi nöfnum.
Hér var i fyrsta lagi um að ræða ihaldsstefn-
una, sem fyrst íhaldsflokkurinn og siðar Sjálf-
stæðisflokkurinn gerðu að meginstefnu sinni. I-
haldsstefnan var hér sem annars staðar borin
upp af þeim stéttum, sem höfðu komið sér bezt
fyrir i þjóðfélaginu og vildu þvi gera sem minnst-
ar breytingar á þvi. Þess vegna vildu slikir
flokkar hafa sem minnst rikisafskipti og minnsta
samhjálp.
I öðru lagi var hér um að ræða byltingarstefn-
una, sem hafði gert marxismann að meira eða
minna leyti að takmarki sinu. Markmið hennar
var að bylta þjóðfélaginu og færa eignaréttinn yf-
ir atvinnufyrirtækjunum frá einstaklingunum i
hendur samfélagsins. Þessi stefna var einkum
borin uppi af þeim, sem borið höfcðu skarðan hlut
frá borði. Fyrst var Alþýðuflokkurinn helzti mál-
svari hennar, en siðar tók Kommúnistaflokkur-
inn, nú Alþýðubandalagið við, þegar Alþýðu-
flokkurinn færðist meira til hægri.
1 þriðja lagi var það svo umbótastefnan, sem
hafnar jafnt kyrrstöðu og byltingu, en vill koma
fram umbótum á grundvelli stöðugrar þróunar.
Þessi stefna var borin upp af Framsóknarflokkn-
um, sem var sprottin upp af þjóðlegri rót, þar
sem voru ungmennafélögin, samvinnuhreyfingin
og búnaðarfélögin.
Þjóðin hefur nú fengið tækifæri á annan aldar-
helming til þess að kynnast þessum stefnum i
reynd. Ihaldsstefnan eða kyrrstöðustefnan hefur
orðið að láta undan siga á flestum sviðum, þvi að
þjóðin hefur krafizt jafnt félagslegra sem verk-
legra framfara. Sjálfstæðisflokkurinn hefur þvi
hvað eftir annað orðið að vikja frá grundvallar-
stefnu sinni til þess að missa ekki fylgi. Fyrst
Alþýðuflokkurinn og siðar Kommúnistaflokkur-
inn, nú Alþýðubandalagið, hafa orðið að hverfa
frá byltingarstefnunni og þjóðnýtingarstefnunni,
þvi að hún hefur ekki fundið hljómgrunn hjá þjóð-
inni, enda gefizt illa, þar sem hún hefur verið
reynd annar staðar. Þvi er það nú mesta vanda-
mál Alþýðubandalagsins, hvernig það á að
grimuklæða stefnu sina. Þjóðin hefur krafizt
margvislegra framfara eftir leiðum þróunar, en
ekki byltingar. Þannig er það stefna Framsókn-
arflokksins, sem hefur haft beint og óbeint mest
áhrif á þjóðmálastarfsemina, og hinir flokkarnir
hafa orðið að tileinka sér meira og meira til að
missa ekki fylgi.
En það er ekki aðeins hérlendis, sem þróunar-
stefnan hefur gefizt vel. Þeim þjóðum hefur tvi-
mælalaust farnazt bezt, sem hafa hafnað jafnt
kyrrstöðu og byltingu, en sótt fram á grundvelli
stöðugra framþróunar. Þar eru mannréttindi
mest i heiðri höfð og þar eru lifskjörin bezt.
Reynslan hefur vissulega sýnt, að þróunar-
stefnan er farsælasta stjórnmálastefnan. Þvi
eiga Islendingar að halda áfram framfarasókn-
inni á grundvelli hennar, en hafna bæði kyrrstöðu
og byltingu, eins og hingað til.
Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Mannréttindamál
og spennuslökun
Gróðar fréttir frá fundinum í Belgrad
Brésnjef
Carters beint gegn sér, eins og
áður segir. Innan Sovétríkj-
anna er að finna marga fjöl-
menna þjóðernishópa, sem
slikur áróður gæti haft áhrif á
og ýtt undir sjálfstæðisviö-
leitni af hálfu þeirra. Þvi hafa
valdamenn Sovétrikjanna
meiri ástæðu til uggs en ella.
Vegna þessa uggs fengu þeir
þaðákvæði sett inn I Helsinki-
sáttmálann, að þátttökurikin
myndu ekki á neinn hátt,
hvorki beint eða óbeint hlutast
til um innanrikismál hvers
annars og hvorki beita
hernaðarlegum, stjórnmála-
legum eða efnahagslegum
þvingunum i þeim tilgangi.
Það var fyrst eftir að sam-
komulag hafði náðst um þetta
atriði, að Sovétrikin féllust á
ÞAÐ voru góð tíðindi, sem
bárust frá Belgrad i fyrradag,
að samkomulag væri að nást á
fundinum, sem er að undirbúa
ráðstefnuna, sem á aö fjalla
um framkvæmd Helsinki-sátt-
málans frá 1975. Þessi undir-
búningsfundur hefur einkum
fjallað um, hvaða mál skuli
rædd á ráðstefnunni og hvern-
ig þau skuli rædd. Um skeið
rikti nokkur ótti viö það, að
erfittyrði aðná samkomulagi
um dagskrána. Ótti þessi
byggðistm.a. á þvi, að Rússar
væru ófúsir til að ræða mikið
um mannréttindaþátt Hels-
inki-sáttmálans sökum bar-
áttu Carters forseta fyrir þvi,
að mannréttindi yrðu hvar-
vetna sem mest I heiðri höfð,
en valdamenn Sovétrikjanna
virtust álita um skeið, að þess-
ari mannréttindasókn væri
einkum beitt gegn þeim. Cart-
erforsetihefur hins vegar lýst
yfir þvi, að henni væri ekki
beint gegn neinum sérstökum,
heldur væri hér fyrst og
fremst stefnt að þvi, að mann-
réttindi væru virt sem viöast
og helzt hvarvetna.
Réttur mánuður er nú liðinn
siðan undirbúningsfundurinn
kom saman, og takist honum
aö ljúka störfum á þeim tima,
er þaö mun betri árangur en
menn gerðu sér vonir um fyr-
irfram. Það ætti að spá góðu
um sjálfa ráðstefnuna.
MIKIÐ hefur verið rætt um
það undanfarið, hvort mann-
réttindabaráttan, sem Carter
forseti hefur hafiö, verði til
þess að torvelda slökunar-
stefnuna svonefndu og jafnvel
endurlifgi kalda striðið. Ekki
sizt hefur þessa ótta gætt hjá
ýmsum forustumönnum i
Vestur-Evrópu, sem telja
mikilvægt aö slökunarstefnan
þróist áfram. 1 þeim hópi er
t.d. Helmuth Schmidt, kansl-
ari Vestur-Þýzkalands, og
mun þetta ekki sizt hafa borið
á góma i viðræðum hans og
Carters forseta nú i vikunni.
Ótti þessi hefur byggzt á þvi,
að ráöamenn Sovétrikjanna
muni taka það óstinnt upp, ef
þeir telji mannréttindasókn
Helmut Schmidt
hið skýlausa ákvæði Helsinki-
sáttmálans að „þátttökurikin
munu virða mannréttindi og
grundvallarfrelsi, þ.a.m.
hugsana- samvizku, trúar-
bragða- eða sannfæringar-
frelsi allra án tillits til kyn-
þáttar, kynferðis, tungu eða
trúarbragða”.
EF RAÐSTEFNAN i Belgrad
á að takast sæmilega, verður
að reyna að þræða hina vand-
förnu leið milli þeirra tveggja
sjónarmiða, annars vegar, aö
ekki sé um beina ihlutun um
innanrikismál að ræða og hins
vegar að mannréttindastefn-
unni verði nægilega haldiö
fram. Það virðist hafa komið
fram á undirbúningsfundin-
um, að rikin, sem standa utan
hernaöarbandalaganna, geri
sér þetta vel ljóst og vinni að
þvi að beina ráðstefnunni sem
mest inn á framangreinda
braut.
Það er vissulega mikilsvert
að spennuslökunin svonefrida
geti haldizt áfram, en hún má
hins vegar ekki leiða til þess
að mannréttindabaráttan
gleymist. Carter forseti hefur
vissulega gertgóðan hlut með
þvi að hef ja fána hennar betur
á loft en gert hefur verið um
hrið. En sú leið, sem hann hef-
ur lagt inn á, er vissulega
vandfarin, ef hún á ekki að
vekja upp ýmsa tortryggni.
Þetta viröist Carter llka gera
sér ljóst, eins og ráða má af
ýmsum ummælum hans und-
anfarið.
Þaö gildir svo bæði um slök-
unarstefnuna og mannrétt-
indabaráttuna, að menn mega
ekki búast við miklum og
skyndilegum árangri. Þessi
mál verða að fá sinn tima, ef
þau eiga að þróast meö eðli-
legum hætti. Helsinkisáttmál-
inn lagöi vissulega góðan
grundvöll að slikri þróun, en
þó þvi aðeins að menn sýni
jafnt festu og gætni og geri sér
ekki of miklar vonir um
skyndisigra. Þeir gætu reynzt
fallvaltir. Það verður að hafa
hugfast varðandi þetta hvort
tveggja, aö Róm var ekki
byggð á einum degi. Þ.Þ.