Tíminn - 13.10.1978, Blaðsíða 8

8
Föstudagur 13. október 1978
á víðavangi
Arfleifð frá valdatíma
aðalsmanna
og konunga
Þá er hafið 100. löggjafarþing
islensku þjóöarinnar. Vafalaust
verður betur fylgst með störfum
þess i vetur en nokkrusinniáður
vegna hinna vigreifu og stóryrtu
þingmanna úr röðum Alþýðu-
flokksins, sem taka nii sæti á
þingi i fyrsta sinn. Llklega staf-
ar eftirvæntingin einna heist af
veru Vilmundar Gylfasonar
þar, sem ætlar að leika einleik I
sölum Alþingis i vetur. A honum
hvilir niðþung mara vegna stór-
yrða og heitstrenginga. Það
skal látið ósagt, hvort hann hef-
ur tekið dægurmálin með sér
inn fyrir þröskuld þingsins.
Vfst er að margir af hinum
nýju þingmönnum hafa hug á að
breyta starfsháttum Alþingis
og færa eitt og annað I fari þess I
niitimalegri búning. Þjóðviljinn
átti I gær fróðlegt viðtal viö Ólaf
Ragnar Grimsson, þingmann
Alþýðubandalagsins, um hug-
myndir hans I þeim efnum. Hér
á eftir fara nokkur atriði úr þvl
viðtali.
Alþingi verði ein mál-
stofa
— Já, það er sannarlega
kominn timi til að Alþingi verði
ein málstofa. Deildaskipting
eins og hér er og viðgengist hef-
ur viða á Vesturlöndum, er
arfleifð frá valdatlma aðals-
manna og konunga. Með þessari
deildaskiptingu tryggðu kon-
ungar sér itök i löggjafarvald-
inu, eftir að almenningur fékk
kosningarétt. Hér á landi var
deildaskiptingu komið á með
stjórnarskránni frá 1874. Þá
voru 12 þingmenn I efri deild og
þar af voru 6 konungskjörnir,
sem þýddi að konungur gat
stöðvað hvaða mál sem var I
efri deild á jöfnum atkvæðum.
Og.það er staðreynd, að mjög
mörg mál i sjálfstæðisbaráttu
okkar voru stöðvuð I efri deild á
þessum árum.
Svo gerðist þaö áriö 1916, að
ekki var lengur um konung-
kjörna þingmenn að ræða, held-
ur voru þessir 6 þingmenn, sem
áður voru konungkjörnir, land-
kjörnir, þ.e.a.s. þeir höfðu allt
landið sem kjördæmi. Og þeir
voru kjörnir til 12 ára I senn. I
þessi sæti völdust helst foringj-
ar flokkanna og þvi var það svo
að I efrideild sátu nær alltaf all-
irforingjar flokkanna.
Enginn eðlismunur á
deildunum
Arið 1934 var þessu svo breytt
ogslðan þá hefur ekki veriö um
neinn eölismun á deildunum aö
ræða. Rökin, sem beitt hefur
verið fyrir deildaskiptingunni,
eru helst þau, að mál séu betur
skoðuð og igrunduð, ef þau fara
I gegnum báðar deildir Alþingis.
Mál þurfi að fara I gegnum báð-
ar deildir og tvær þingnefndir.
Forseti tslands setur 100. löggjafarþingið.
Þar með gefist ýmsum hags-
munaaðilum tlmi til að koma
sinum skoðunum á framfæri,
varðandi lagasetningu og fieira.
Þetta eru rök að vissu marki, en
benda má á f jölmörg dæmi, eins
og til að mynda frá tlma siðustu
rikisstjórnar, þegar þingið var
vikum eða mánuðum saman svo
til verkefnalaust, en svo á sið-
ustu dögum fyrir jólafrl, eða
þinglausnir, var tugum frum-
varpa hraðað i gegnum þingið.
Þannig að það er alveg ljóst að
tvær deildir og tvöfalt nefnda-
kerfi tryggir alls ekki nánari at-
hugun og málsmeðferð en ef um
eina deild væri að ræða.
Deildaskiptingin stenst
ekki
Og eitt er það viövikjandi
tveggjadeildakerfinu sem er af-
ar neikvætt, en það er ef um
fáliðaða þingflokka er að ræða,
eins og Alþýðuflokkinn á siöasta
kjörtímabiii. Þá verða þessir
fáu þingmenn að vera I fjöl-
mörgum nefndum hver, störfin
hrúgast á þá og menn ráða
eiginlega ekki neitt við neitt,
geta engu starfi sinnt sem
skyldi.
A siðasta áratug fór að bera á
þvi, að þingmenn voru svo störf-
um hlaðnir að þeim var ekki
gert nægilega kleift að hafa
stjórn á málunum og fylgjast
með þeim. Og þessi þróun er
ekki sérislenskt fyrirbæri, þetta
hefur átt sér stað viöar. Þegar
þetta var ljóst, kom fram kraf-
an um að gera þingiö virkara og
að auka eftirlitshlutverk þing-
manna. Um leið blasti við sú
staðreynd, að deildaskiptingin
stenst ekki, ef á aö tryggja bæði
lýöræðislegt eftirlit þingsins og
virkt löggjafarvald.
Opna nefndarfundi
fyrir almenningi
Að lokum sagði Ólafur Ragn-
ar I viðtalinu við Þjóðviljann i
gær: i mörgumi þingnefndum
þurfa nefndarmenn að hlusta á
greinargerð og rök ýmissa em-
bættismanna og hagsmunahópa
og hvergi þó meira en i f járveit-
ingarnefnd. Ég er sannfærður
um að það væri til bóta að opna
þessa nefndarfundi fyrir al-
menningi. Menn verða nefni-
lega að gera sér grein fyrir þvl,
að þegar frumvörp koma frá
nefnd og eru lögð fyrir þingið,
þá eru þau oft samsuða, þar
sem tekið er tillittil ýmissa em-
bættismanna og hagsmuna-
hópa, og ég tel að það væri til.
bóta að leyfa almenningi og fjöl-
miðlum að fylgjast með, hvern-
ig svona frumvörp verða til.
Menn fengju þá betri skilning á
ýmsu þvi, sem gerist á Alþingi.
Og ég tel það einn þátt lýðræðis-
ins, að allir fái að vita hvað em-
bættismenn segja við nefndar-
menn og að fólk fái að fylgjast
með þeirri umræðu, sem á sér
stað milli þeirra og þingmanna.
Þetta tvöfalda deildakerfi, og
þá um leið tvöfalda nefndakerfi,
sem við búum við, er að minum
dómi aðalorsökin fyrir þeim
mikla seinagangi sem oftast er
á málum i þinginu. Þessu er
auðveldlega hægt að breyta —
og verður að breyta.
—SS
Er kempan að jafna metin?
Þegar 31. einvígisskák þeirra
Karpovs og Kortsnojs fór i biö i
gær voru flestir aörir en að-
stoðarmenn Karpovs þeirrar
skoðunar að staða Kortsnojs væri
vænlegri og sjálfur var hann
næsta sigurviss, ef dæma má af
fréttaskeytum. Fari svo að
Kortsnoj takizt að vinna þessa
skák hefur hann jafnað metin og
má það þá kallast ótrúlegt afrek.
Hann hefur þá hlotið 3 1/2 vinning
út Ur fjórum skákum og þeim
árangri hefur enginn áskorandi
áður náð gegn heimsmeistara.
Skákin sjálf lætur ekki mikið yfir
103 Davjðs-sálmur.
Lofa [>ú Drottin. sála min.
oi{ alt. srm í irn'r or. hans hoilaga nafn ;
loía pii Drottin. s.ila min.
i.g glovm < igi iÞ iiuim volgjorðum hans.
BIBLÍAN
OG
Sálmabókin
Fást í bókaverslunum og
hjá kristilegu félögunum.
HIÐ ÍSL. BIBLÍUFÉLAG
(Pmöbranböótofu
Hallgrímskirkja Reykjavlk
simi 17805 opi03-5e.h.
sér en i henni er þung undiralda,
og áskorandinn hafði allan
timann frumkvæðið. Hér kemur
skákin.
31. einvigisskák
Hvftt: V. Kortsnoj
Svart: A. Karpov
Drottnin gar bragö
1. c4 e6
2. Rc3 d5
(Karpov er enn ekki oröinn svo
slæmur á taugum að hann leiki 2.
— f5 og fari þannig yfir i hol-
lenzka vörn).
3. dt Rf6
4. cxd5
(Uppskiptaafbrigðið hefur löng-
um verið eitt skæðasta vopn hvits
gegn drottningarbragði)
4. — exd5
5. Bg5 Be7
6. e3 0-0
7. Bd3 Rbd7
8. Rf3 He8
9. Dc2 c6
10. 0-0 Rf8
11. Bxf6 Bxf6
12. b4'.
(Tryggir hvltum öruggt
frumkvæði á drottningarvæng).
12. — Bg4(4)
(Ef dæma má af framhaldinu er
þetta úthlaup biskupsins og þau
uppskipti, sem þaö hefur i för
með sér svörtum mikill bölvald-
ur).
13. Rd2 Hc8
14. Bf5!
(Þvingar fram uppskipti á
biskupunum, sem eru hvitum
| greinilega hagstæð).
14. — Bxf5
15. Dxf5 Dd7(?)
16. Dxd7
(Allt I lagi, ég er betri i endatafli
gæti Kortsnoj hafa hugsað.
Drottningarkaupin eru llka hvít-
um I hag).
16. — Rxd7
17. a4 Be7
18. Hfbl Rf6
19. a5! a6
(Veikir svörtu reitina á drottn-
ingarvæng, en hótunin 20. b5 var
ekki þægileg).
20. Ra4 Bf8
21. Rc5 He7
22. Kfl Re8
23. Ke2 Rd6
24. Kd3 Hce8
25. Hel g6
26. He2 f6
27. Hael
(Nú verður svartur sifellt aö vera
ávaröbergigegnleiknum e3-e4).
27. — Bh6
28. Rdb3 Gf8
29. Rd2
(Til þess að vinna tima).
29. — Bh6
30. h3 Kf7
31. g4 Bf8
32. f3 Hd8
33. Rdb3 Rb5
34. Hfl Bh6
35. f4 Bf8
36. Rd2 Rd6
37. Hfel h6
38. Hfl
(Kortsnoj leikur hróknum fram
og aftur þar til timamörkunum er
náð).
38. — Hb8
39. Hal Hbe8
40. Hael Hb8
41. e4!
(Tlmamörkunum er náð og nú
ræðst Kortsnoj til atlögu).
41. — dxe4+
42. Rdxe4 Rb8
43. Rc3 Hxe2
44. Hxe2 Bxc5
45. bxc5 Hd8
46. Rxb5 axb5
47. f5
Biðstaðan. Karpov lék nú
biðleik. Staða hvlts er tvímæla-
laust hagstæðari, en ef til vill er of
mikið að segja að hún sé unnin, og
Kortsnoj verður lika aö gæta sin,
minnstu mistök gætu reynst hon-
um afdrifarík.
Jón Þ. Þór.
Ríkisskuldabréfin
að seljast upp
SS — „Þaö gengur m jög svipað að
selja þessi bréf og undanfarið.
Það er ekki búið að selja þetta allt
ennþá, sem var boðiö út siðast, en
það þarf ekki nema einn eða tvo
sjóöi, þá er þetta fariö” sagði
Aron Guðbrandsson I KauphöII-
inni I viðtali við Timann I gær um
sölu rlkisskuldabréfanna, sem
slöast voru boðin út.
,,A slðari árum hafa þetta verið
hærri upphæðir, sem boðnar hafa
veriö út og þvl hefur þetta ekki
selst alveg eins ört. Þaö er ekki
liðinn mánuður siðan þessi flokk-
ur var boðinn út, en það er farinn
mestur hlutinn af þessu og klár-
ast á næstu dögum” sagði Aron aö
lokum.
I æfingahúsnæði píanó-
leikarans Paul Badura-
Skoda standa tveir flygl-
ar hvor gegnt öðrum. Er
annar frá slaghörpuverk-
smiðjunni Bösendorfer í
Vín/ en hinn frá Steinway
i Hamborg.
Snillingurinn gripur I þá báða
samtimis til prufu. Með vinstri
hendi leikur hann bassann á
Bösendorfer flygilinn, en leikur
laglinuna með þeirri hægri á
Steinway flygilinn.
Þetta er skelfilegt á að hlýða,
að minnsta kosti fyrir næm
eyru, þegar hinir breiðu bassa-
hljómar úr „Bösendorfernum”
taka undir viö hina skæru og
háu hljóma „Steinwaysins”.
Þessi dúett kann þó að hljóma
ágætlega. Snúi hljóðfæraleikar-
inn sér i hálfhring, ómar laglin-
an frá „Bösendorfernum en
„Steinwayinn” leggur til hljóm-
ana.
Færri sögum fer hins vegar
þessa stundina af samhljómi I
samskiptum framleiðenda
þessara fremstu hljóðfæra i
heimi konsertsalanna.
„Bösendorfer” hóf nokkurs-
konar pianóstrið i byrjun júli sl.,
þegar á daginn kom að þessi
nafntogaða en harla smáa
austurriska verksmiðja hefur á
siðariárum sótt svo I sig veðrið,
að hún er orðin umtalsverð að
stærð I sinni grein. „Við getum
ekki annað en undrast þessa
striðsyfirlýsingu frá Austur-
riki”, er haft eftir forstjóra
„Steinway”, Siegfried
Maczijevski”, og þetta veldur
þvi að við verðum að fara að
athuga okkar gang”.
Frá árinu 1966, þegar
ameriska húsgagna og hljóðfæra
fyrirtækið, Kimbali, náði eign-
arhaldi á Bösendorfer, hefur
flyglaframleiðsla fyrirtækisins
vaxið úr þvi að smiða 100 flygla
á ári i 600. „Steinway” verk-
smiðjurnar báðar, önnur i
Hamborg, en hin i Bandarikjun-
um, hafa um árabil stöðvast við
framleiðslu 5000 hljóðfæra á ári.
Á evrópska markaðnum, — en
verksmiðjan I Bandarikjunum
selur framleiðslu sina aðeins
þar vestra, — hefur Bösendorfer
tekið áberandi stökk fram á við,
þótt enn sé framleiðsla keppi-
nautanna i Hamborg helmingi
meiri, eða 1300 flyglar.
Forstjóri Steinway itrekar að
um árabil hafi verksmiðja hans
ekki haft af neinni raunveru-
legri samkeppni að segja og
samkvæmt blaðinu „Stuttgarter
— Nachrichten” er það yfirlýst
markmið Austurrikismannanna
að „brjóta á bak aftur einveldi
Steinway-flyglanna úr konsert-
sölunum”.
Fjöldaframleiðsla þessi á
Steinway flyglunum, sem hlýtur
að valda róti á markaðinum, er
O.