Tíminn - 21.07.1979, Qupperneq 9

8
Laugardagur 21. júli 1979.
Laugardagur 21. júli 1979.
9
Jón Árnason
Stóra-Ármóti
Jón Arnason á Stóra Ármóti i
Hraungeröishreppi lést 13. þessa
mánaöar, sjötlu og þriggja ára aö
aldri, eftir stutta sjilkrahúsvist en
langvarandi og erfiö veikindi.
Hann baröist i ótiöinni á þessu
haröa vori viö aö koma fénaöin-
um áfallalaust fram á græn grös,
einsogaörir bændur.og þaötókst
meö prýöi á Stóra Armóti, en þá
voru lika kraftar Jóns þrotnir og
sjilkdómur sá er hann þjáöist af
tók yfirhöndina. Hann fékk þá
hvild eftir áratuga þrotlaust strit,
þar sem boöorö hans bauö honum
aö hlynna aö öllum, sem hann
haföi i sinni forsjá, bæöi mönnum
ogskepnum, en hann sjálfur léti
ráöast hvaö i hans hlut kæmi.
Þetta stranga boöorö, sem Jón
og svo margir bændur hafa haft
og fylgt, veitti Jóni mikla lifs-
hamingju, þvi aö hans innri maö-
ur bauö honum aö veita öörum af
örlæti af þvi san hann átti eöa
eignaöist, en sjálfum sér ætlaöi
hann næsta litiö.
Margir munu ætla aö lif Jóns
hafi veriö viöburöalitiö og fábrot-
iö og er þaö aö þvi leyti rétt, aö
hanngeröi ekkiviöreist um ævina
og verkahringur hans var svipaö-
ur ár hvert alla ævi. En á hinn
bóginn má segja, aö lif bóndans
sé alltaf auöugt af nýjum áhrifum
nýs lifs, sem bóndinn öölast I um-
gengni viö náttúruna, bæöiá sviöi
jurta- og dýralifs.
Jón á Stóra Armóti fæddist þar
og ólst þar upp á traustu efna- og
ráödeildarheimili. Foreldrar
hans, sem voru aö ætt og uppruna
Rangæingar og Vestur-Skaftfell-
ingar voru bæöi af merkum og
kunnum ættum austur þar, og
veröa þær ekki raktar hér, en ætt-
arfylgjur eru þar einkum góö
greind, ráödeild og samvisku-
semi. Jónhlaut f vöggugjöf eigin-
leika sinnar ættar i rikum mæli,
en þar sem hann var einkasonur,
þá kom aldrei annaö til greina, en
aö hann yröi bóndi á Stóra Ar-
móti, þegar faöir hans yröi aö
hætta búskap. Þaö varö þvi ekki
um neina skólagöngu aö ræöa hjá
Jóni, þvi aö þarfir búsins kölluöu
hann til starfa þegar á unglings-
aldri. Þó gaf hann sér tima til,
einn vetrarti'ma, aö læra tréskurö
hjá Rikharöi Jónssyni mynd-
höggvara, en Jón varfaíddur meö
hagar hendurog listrænar gáfur.
og sagöi hann mér nýlega, aö nú
þegar hann hygöist bregöa búi
ætlaöi hann loksins aö láta eftir
sér aö sinna þeim hugöarefnum,
sem lytu aö tréskuröi og ööru
sliku föndri. Hann fékk nú ekki
tima til þess, og hann mun hafa
tekiö þvi meö sama æöruleysinu
ogsvo oft áöur, aö þaö geröi ekk-
ert til, þvi aö hann þyrfti einskis
meö.
Þegar ég kom til starfa sem
ráöunautur hjá Búnaöarsam-
bandi Suöurlands fyrir 33 árum,
kynntist ég fljótt Jóni á Stóra Ar-
móti, sem þá haföi tekiö viö bús-
forráöum fyrir nokkrum árum
meö systrum sinum tveim, Sig-
riöi og Ingileifu. Hann var þá for-
maöur hrossaræktarfélags sveit-
arinnar og þaö vakti þá strax at-
hygli mina, hvaö hann vann þau
félagsmálastörf af mikilli sam-
viskusemi og áhuga, og þó var
hannenginn sérstakur hestamaö-
ur, en alitaf mun hann þó hafa átt
góö og dugleg hross. Siöan kynnt-
ist ég honum starfandi af áhuga i
nautgriparæktarfélagi sveitar-
innar, og siöar var hann einn af
stofnendum Sauöfjárræktarfé-
lags Hraungeröishrepps, en þar
var áhuginn mestur, enda eignaö-
ist Jón mjög góöan f járstofn oger
óhætt aö fullyröa, aö óviöa er nú
betur ræktaö fé en á Stóra Ar-
móti.
Nokkru eftir fjárskiptin geröi
sá sem þetta ritar dálitla tilraun
meö afkvæmarannsóknir á sæö-
ingarhrútum og þurfti aö finna
staö þar sem þeir yröu aldir upp
og fylgst meö þroska þeirra. Mér
tókst aö fá Jón á Stóra Armóti til
aö ala upp þessa hrúta, og geröi
hann þaö af þeirri kostgæfni, aö á
betra varö ekki kosiö. Tvennt
skýröist viö þessa tilraun um-
fram þaö sem leitaö var eftir.
Mér varö ljóst, aö Jón var óvenju
athugull og nærgætinn skepnu-
hiröir og svo hitt, aö Jón fékk
mikinn áhuga og skilning á til-
raunastarfsemi i búfjárrækt.
Jón var einstaklega trygglynd-
ur maöur, heimakær, gestrisinn
meö afbrigöum, unni sveit sinni
og héraöi, en þó mest jöröinni
sinni, Stóra Armóti I Hraungerö-
ishreppi. Jöröin er einnig eitt
mesta höfuöból á Suöurlandi, viö-
lend, algróin meö mjög mikil og
góö ræktunarskilyröi, góöar
engjar og gott fjárland á gamla
visu og mikla laxveiöimöguleika.
Eins og áður sagöi þá naut Jón
ekki mikillar skólagöngu, en án
efa hefur hann, jafn fjölgefinn og
hann var, alið I brjósti sér mikla
menntaþrá. Þaö eitt erog vist, að
hann haföi brennandi áhuga á þvi
aö auka fagþekkingu bænda, á-
samt alhliða menntun bænda-
stéttarinnar.
A þessu vori tók hann svo þá á-
kvöröun, ásamt systrum si'num,
Sigriöi og Ingileifu, aö gefa Bún-
aðarsambandi Suðurlands fööur-
leifö þeirra Stóra Armótið, til
þess aö reka þar starfsemi I þágu
landbúnaöarins, einkum starf-
semi tengda sauöfjárrækt. Meö
þessari gjöf sýndu þau systkinin
sinn hug til bændastéttarinnar
þegar þau gefa Búnaðarsam-
bandinu næstum aleigu sina i
þeim tilgangi aö auka megi þekk-
ingu I landbúnaöi i þeirra fæöing-
arhéraöi og ættarbyggö. Búnaö-
arsamband Suöurlands getur
veriö stolt af þvi trausti, sem
þessi mætu systkini sýndu þvi,
meö þvi aö fela Búnaöarsam-
bandinu þeirra kærustu eign sem
var jöröin þeirra, Stóra Armótiö.
Jón á Stóra Armóti hefur lokið
sinu góöa og óeigingjarna ævi-
starfi. Viröing og þökk samferöa-
manna fylgja honum frá öllum
sem störfuðu meö honum og
þekktu hann.
Ég og fjölskylda min þökkum
honum áratuga samstarf og ágæt
kynni og vináttu og sendum eftir-
lifandi systrum hans, ásamt
öörum vandamönnum innilegar
samúöarkveöjur.
Búnaöarsamband Suöurlands
og bændur héraðsins þakka allt
Hfsstarf Jóns á Stóra Armóti og
senda aöstandendum hans bestu
kveðjur og þakkir.
Hjalti Gestsson.
Bújörð
Góð hlunnindabújörð til sölu eða leigu.
Upplýsingar i sima 31367.
Jónas
Guðmundsson,
rithöfundur:
Getur Hitaveita Reykjavíkur
UM þessar mundir
sitja stjómvöld sveitt á
enninu út af oliureikn-
ingum landsins. í
ljós kemur, að við er-
um i hópi þeirra þjóða
er hvað mesta orku
nota. Það er mótsagna-
kennt i sjálfu sér, að
við skulum vera i senn
með mikið afl i fall-
vötnum, eða raforku,
að ekki sé nú talað um
hitaveiturnar og þær
miklu orkulindir sem
eru i iðrum jarðar, en
jafnframt slikir óhófs-
menn á oliuvörur, að
aðeins Bandarikin nota
meira en við.
Miðar hægt i
orkusparnaði
Þrátt fyrir aöferöir stjórn-
valda, þá viröist nú litiö miöa i
oliusparnaöi. Þaö er helst disil-
olia til húsakyndingar sem hef-
ur minnkað, og eitthvaö hefiir
unnist á þvl að setja togara yfir
á svartoliu, eða marine disil-
oliu. Samt er þaö svo, áö viö höf-
um ekki náb neinum verulegum
árangri.
Viö höfum heyrt ráöherra
lýsa áformum sinum, þeir boöa
einkum smámuni, eins og lækk-
þeim verksmiðjum i aöra nýja,
sem þá gæti veriö eign Hitaveit-
unnar, eða Bæjarútgeröarinnar,
Kletts og Orfisiseyjar eöa Sild-
arverksmiðja rikisins, eöa
kannski allra þessara aöila.
Þessi nýja verksmiöja þarf aö-
eins aö vera nægjahlega stór til
þess aö um hana munaði svo aö
hún lækkaði oliureikninga þjóö-
arinnar verulega.
Reykjavik liggur aö visu ekki
neitt sérlega vel viö loönumiö-
unum, en máliö horfir ööruvisi
við. Þvi gufufabrikka skilar
meiri hagnaöi en eldsmiöjur
landsins, sem bræöa loðnu. Þaö
má greiða skipunum hærra verö
en aörar verksmiöjur geta
greitt, og sáralitil olla eyðist viö
lengri siglingu, aö maður tali nú
ekki um ef raforka frá landi yröi
notuö viö aö dæla loönunni á
land. Þaö er núna gert meö
disilafli.
Nýja verksmiöjan myndi sið-
an setja hráefniö kögglaö á
tanka og blása þvi um borö i
kaupför, þannig aö sekkjun væri
engin, og lýsi væri afgreitt á
sama staö.
Þaö kann að vera, að fleiri
staöir kæmu til álita, eöa gætu
notað hitaveituvatn til þess aö
bræöa loðnu (með eöa án viö-
bótarafls) en þarna hygg ég, aö
unnt væri aö losna viö ljóta oliu-
reikninga, meö þvi aö nota inn-
lenda orku i staö svartollu.
Verksmiðja, sem bræðir
verulegt magn, þyrfti aö rísa
þarna, og smærri verksmiðjur á
öörum stööum, þvi ef gufu-
brætt loðnu?
Hvita örin sýnir hentugan stað fyrir loðnuverksmiöju Hitaveitunnar. Þarna væri unnt að reisa ein-
hverja hagkvæmustu loðnufabrikku i heimi, og spara milljarða útgjöld fyrir þjóðina I gjaldeyri.
þurrkun er notuð, þá má meö
viöbótarafli framleiöa gufu úr
hitaveituvatni.til þess aö bræða
loönuna.
Ef gert væri ráö fyrir, aöjarö-
gufu/ raforku verksmiöjur I
Reykjavik, Grindavik og Kefla-
vik gætu tekiö á móti um 500
þúsundlestaloðnuafla, má ætla,
aö gjaldeyrissparnaöur yröi um
þaö bil tveir og hálfur milljarö-
ur Islenskra króna. Svartolian
þá reiknuð á 145 dollara tonniö.
Annar möguleiki þyrfti einnig
aö athugast, en þaö er ollusóun i
loönuiðnaöinum, sem virðist
gifurleg, þvi nýjar fullkomnar
verksmiðjur nota ca. 55 tonn af
svartoliu pr. tonn af hráefni,
meðan við notum ca. 75 tonn,
eöa 35% meira (vfðast hvar).
Nýir staðir fyrir loðnu
Til þessa hefur veriö rætt um
hentuga staöi i byggö, þar sem
heit svæöi og hafnaraöstaöa
fara saman, enda hefur vinnsla
jarövarma einkum tengsl upp-
hitun húsa i sjávarplássum.
Ef hins vegar er einvöröungu
hugsaö um jaröhita og loönu á
stöðum þar sem unnt er aö gera
höfin, þótt engin byggö sé iyrir,
þá fjölgar stööum. Jaröhiti er
t.d. i Steingrimsfirði á Strönd-
um, þótt hann sé ekki nálægt
Hólmavik, eöa Drangsnesi, svo
hitaveita sé hagkvæm.
Jarðhitasvæði eru i ísafjarðar-
djúpi, hitaveitur á Akureyri,
Húsavik, ólafsfiröi, Sauðár-
króki ogvlöar, sem hugsanlega
gætu lagt fram vatn i loðnu-
bræöslu meö viðbótarafli, sem
væri þá raforka. Heitt vatn mun
i Hvalfirði viö hvalstöðina og
Deildartunguhver er ekki langt
frá sjó, þannig séö.
Þá er annar möguleiki alveg
ókannaöur, en þaö er aö nota
hitaveitur landsins til þess aö
sjá frostgeymslum frystihúsa
fyrir kulda.
Það veröur eftirlátiö reikni-
meisturum stjórnvalda aö meta
þessa þætti orkumálanna og
breyta i peninga. En á hinn bóg-
inn er enginn efi á þvi, aö viö
verðum aö breyta um orku-
stefnu hvaö loðnubræðslurnar
varðar, taka upp hitaveitu-
fabrikkur og minnka oliusvalliö
hjá öörum.
Jónas Guömundsson.
aba tolla á reiðhjólum, sem er
góðra gjalda vert, i sjálfu sér,
þvi allt sem dregur úr olfunotk-
un ber aö meta, hvort sem það
er maður sem fer af bil yfir á
reiöhjól, eöa togari yfir á svart-
oliu.
Gamaldags
loðnufabrikkur
Einn hrikalegasti reikningur
þjóöarinnar er svartolian sem
loðnubræöslurnar nota. Talið er
aö um þaö bil 75 kg. af svartoliu
þurfi til að bræöa eitt tonn af
hráefni (loönu), eöa um 70-100
þús. lestir á ári.
Þarna er þvi um einn stærsta
liðinn I oliukaupunum aö ræða,
og þá vaknar sú spurning, hvort
ekki sé unnt aö losna undan ein-
hver ju af þessu fargi. Þá kemur
helst til álita, aö nota jarðgufu
til aö bræöa loönuna. Aö visu
mun ástandiö vera þannig I
augnablikinu, aö ekki er til næg
svartolia i loönuna, en þaö er
önnur saga.
Islenskar loönuverksmiöjur
eru ekki með gufuþurrkara,
heldur eldþurrkun, og þaö gerir
máliö örðugra. Þetta eru verk-
smiðjur, sem hafa vonda nýt-
ingu miðað viö t.d. norskar
verksmiöjur, sem hafa gufu-
þurrkun, og mun betri hráefnis-
nýtingu en þær islensku.
Það er enginn vafi á þvi, að
sem er rétt viö Svartsengi, en
þar er gufa. Grindavikurhöfn
myndi hins vegar ekki leysa
vandann. Höfnin er of grunn,
bæöi fyrir þunglestuö loönu
skip og eins fyrir stórskip til aö
taka ósekkjaö mjöl til útflutn-
ings. Þó er ekki rétt aö afskrifa
Grindavik alveg.
Þá koma aöeins tvær hafnir til
greina, en þaö er Þorlákshöfn,
sem þó liggur liklega of langt
frá frambærilegum jaröhita-
svæöum og Keflavik. Einn stað-
ur viröist hins vegar alveg kjör-
inn en það er Reykjavik. Jarð-
hitasvæöiö I grennd viö Hótel
Esju. Þar er 120-130 stiga heitt
vatn i jörðu, og unnt er að nota
þaö til loönubræðslu, a.m.k.
meö smávægilegu viðbótarafli,
sem þá væri raforka.
Hitaveita Reykjavíkur
bræðir loðnu
Þá þyrfti aö gera hafnargaröa
niður undir sjó, á svæöinu milli
Höfða og Laugarness, liklega á
svipuöum slóðum og SVR er
núna með aöstöðu. Þar mætti
gera varnargarð og bryggju og
reisa stóra loönuverksmiöju,
sem væri laus viö alla svartoliú.
Nú brestur mig þekkingu til
þess að dæma vélakost fiski-
mjölsverksmiöjanna á Kletti og
i örfirisey, en það gefur auga
leið, aðmargter unnt aðnota úr
unnt er aö nota jarðgufu til að
bræöa loönu á Islandi, en spurn-
ingin er bara sú, hvar ætti slik
verksmiöja að vera? Verk-
smiöja sem notaöi hitaveitu I
stað oliukyndingar.
Viö skoöun, þá kemur í ljós,
aö ekkert af háhitasvæöum
landsins er viö frambærilega
höfn. Höfii, sem tekur fulllestuö
loönuskip inn og hæfilega stór
kaupför til þess aö skipa út
mjöli.
Meöal þeirra staöa er helst
koma til greina eru Grindavik,
Yllir
Reyniviöurinn er stundum
kallaöur konungur islenskra
skóga, enbjörkin drottning. Já,
fagur ertu reynir, hvitur af ilm-
andi blómum (ilmreynir) eins
og núna um miöjan júli hér i
göröum Reykjavikur og viöar.
Þaö er óvenju seint. Við Eyja-
fjörö var á uppvaxtarárum
undirritaðs mikiö talaö um
reyniviöina í Skriðu i Hörgárdal
og reynihrislurnar þrjár stóru i
„Fjörunni” á Akureyri. Menn
sögöu oftast reyniviöur, en ekki
aðeins reynir. Þorlákur Hall-
grimsson i Skriðu gerði stóran
garð viö bæ sinn og gróðursetti
þar bæöi reyni og birki á árun-
um 1820-1830. Standa sumar
reynihrislurnar enn, aö visu
komnar i afturför, en rótartein-
ungar endurnýja þær, eöa geta
gert það eins og viöar.
Þorláki I Skriöu þótti mjög
vænt um tré sin og kvaðst held-
ur vilja missa kú úr fjósinu en
hrislu úr garöinum. Hann ávit-
aði lika vinnukonur si'nar harö-
lega er þær eitt sinn höfðu i
hugsunarleysi hengt þvott til
þerris á trén. Jónas Hallgrims-
son náttúrufræöingur og skáld
kom að Skriöu 10. júli 1839 og
lýsir garbinum o.fl. ræktunar-
framkvæmdum Þorláks i bréf-
um slnum. Stefán Stefánsson
grasafræðingur mældi trén i
Skriöu (ogí Fornhaga) sumarið
1888 (sjá Arsrit Ræktunarfélags
Norðurlands 1909). Hæstu trén
voru þá 20 fet. Haustið 1949
mældi Ingólfur Guömundsson
Ingólfur Davíðsson:
Litið í garða
kennari og bóndi i Fornhaga
trénogvoruþauhæstuþá 8-10 m
eöa vel þaö, gild og bolmikii.
Rey nihri'slurnar miklu á
Akureyrimunu hafa veriö álika
stórar og man ég vel eftir þeim
frá skólaárum minum. En um
1930 voru þær allar fallnar,
a.m.k. aðalbolir þeirra. Rótar-
skot af einu þeirra við Laxdals-
húsiö, gamla lágreista hafa
vaxið upp og mynda hávaxinn
reynirunn. Taliö er aö þetta tré
hafi verið gróðursett 1797. All-
margir afkomendur trjánna i
Skriðu munu hafa verið gróöur-
settir I Reykjavik og viöar um
landið, upprunalega komnir út
af frægri hrislu i Möörufells-
hrauni I Eyjafiröi.
Yllir (Sambucus) sést hér og
hvar i göröum. Var einnig um
skeiö viöa ræktaður innanhúss
sem blaöplanta gróskuleg vel. I
göröum hafa verið reyndar
þrjár tegundir, fyrst dökkyllir
og rauöyllir og siöast dúnyllir
(S. callicarpa eöa pubeus) og
virðist hann lang harögeröastur
og álitlegastur hér á landi. Var
fluttur hingað frá Alaska áriö
1945 og hefur dafnaö vel I
Reykjavlk, á tsafiröi og viðar.
Oft um mannhæöar hár eða
meira og ber stóra gulhvita
blómsveipi i júni-júli. Stendur
núi blómi I Reykjavlk, hinn feg-
ursti. Fjölgað meö fræi og
græðlingum. Seyði af ylliblóm-
um hefur veriö drukkið sem
svita- og þvagörvandi lyf (hyl-
dete). Einnig saft úr ylliberjun-
um. Gróskulegan ylli getiu þið
t.d. séö i Alþingisgarðinum.
Margir hafa séö sirenurunna
(Syringa) eða lesið um þá.
Þetta eru draumfagrir blóm-
runnar, þegar þeir standa i fullu
skrúöi, endaoftkenndirvið æðri
verur — disarunnar. Aöal-
tegundin eöa öllu heldur al-
mennasta tegund þeirra I ná-
grannalöndunum (Syringa vul-
garis) ber stóra, ilmsæta lilju-
bláa eða rauðleita gilda blóm-
klasa — ýmis afbrigði. Sú teg-
und er treg til að blómgast hér,
en veramá að tilsé afbrigði eöa
bastarður sem hæfir Islenskum
skilyröum. En vel hefur hér tek-
ist til um a.m.k. tvær aðrar
sirenutegundir, báðar blóm-
fagrar þótt ekki jafnist á vib
hina „almennu”. Þetta eru bog-
sirena (S. reflexa) sem ber rós-
rauöa blómklasa, og gijásirena
(S. jasikaea) með dökkf jólubláa
klasa. Báöar eru rétt að byrja
blómgun i skjólsælum göröum.
Rósarækt hefur mikið aukisti
göröum síöustu áratugi og er
þaö vel. „Sumarrósir”, þ.e.
tegundir sem settar eru niöur aö
vorinu og eiga aö blómgast
samsumars, vilja aö visu týna
tölunni veturinneftir. En til eru
harðgerðar villirósir, t.d. igul-
rós, öðru nafni garörós (Rosa
rugasa) ýms afbrigði, einnig
þyrnirós, fjallarós, meyjarós
o.fl., sjá garöyrkjubækur. Ekki
er ætlunin að ræöa hér um rósa-
rækt, heldur aöeins vekja at-
hygli á sjúkdómi sem nú hrjáir
viöa hina vinsælu og sérkenni-
legu rauöblaöarós. Hún hefúr
veriö ræktuö hér lengi og reynst
harögerö, þar til fyrir allmörg-
um árum að ryösveppur tók aö
gróður og garðar
Bogsírena
leggjast á hana, skemma og
jafnvel drepa. Sveppurinn hefl
ur eflaust borist með innfluttum
rósum, en virðist aöallega hrjá
þessa tegund. Einkenni sjúk-
dómsins eru augljós. Þaö koma
rauögulir „púðar” á greinarn-
ar, sem siöar visna. Sést þetta
hér og hvar i Reykjavik, t.d. á
rauðblaöarósunum viö Hljóm-
skálann, svo dæmi sé nefnt. Til
munu vera lyf sem halda veik-
inni eitthvaö I skefjum, og af-
brigði eöa stofnar rósarinnar
munu misnæmir fyrir sveppn-
um. Annars er ráölegast aö
grafa upp og fjarlægja sýkta
runna.
Ég fjallaöi um islenskan
reyniviö i upphafi greinarinnar.
Nefna má að bæði gráreynir og
silfurreynir eru h'ka farnir að
sýna hvita blómklasa. Fágætari
er silfurreynir (Sorbus hostii),
sem fremur er runni en tré.
Hann ber rósrauð blóm i hálf-
sveip og siöar fremur stór
kóralrauö ber. Blööin egglaga.
Þrífst á skjólgóöum stööum.
Myndir: Bogsirena og yllir
með blóm og ber.
bókmenntir
Agúst H. Bjarnason
Leiöbeiningar um plöntusöfnun.
Iðunn.
Eitthvert mesta gæfuleysi nú-
timamanna er misnotkun tóm-
stunda. Þar sem tveir fridagar
eru i viku hverri og lögbundið
sumarfrl I 3-4 vikur ætti áö
Ekki leynir það scr. aö vis-
indamaöur hefur teKið þessar
Æskileg
handbók
auöga lff manna, fegra þaö og
bæta, á hitt sér staö, aö þessar
fristundir valdi drepi I lifs-
meiðnum. Þvi másegjaaö nú sé
sá v andinn einna mestur og sár-
astur I uppeldismálum á Islandi
aö kenna fólki að nota tóm-
stundir sinar.
Eftir þvi sem fleiri veröa
bundnir viö inniveru i vinnu-
tima sinum á hvers konar skrif-
stofum og iðjuverum ágerist
þörf manna frir útilff þess á
milli. Kyrrsetumönnum oginni-
lokunar er mikils viröi aö geta
notiöfristunda sinnaundir beru
lofti.
Þessi upprifjun allkunnra
staöreynda minnir á, aö ástæöa
er til aö fagna ýmiskonar hand-
bókum sem veröa mönnum hvöt
og leiðbeining viö einhverja
þætti útilifs. Því er þetta eðli-
legur formáli, að örlitilli um-
sögn um Leiöbeiningar um
plöntusöfnun, litið kver (58
bls.) eftir Agúst H. Bjarnason.
I þessu kveri er getið um
helstu áhöld og tæki, sem aö not-
um koma viö plöntusöfnun, bæöi
viö aöná plöntum úr mold ogsjó
og af grjóti, viö þurrkun þeirra,
varöveislu og merkingu og er
þetta vitanlega jafn hagnýt
fræöi hvort sem menn vilja
safna alls konar jurtum eöa
halda sig viö ákveöna plöntu-
flokka.
leiðbeiningar saman en þó er
þetta alþýðleg handbók. Mun
hún koma mönnum aö gagni
hvort sem þeir safna miklu eöa
litlu, ef þeir aöeins vilja kunna
skil á að búa jurt til geymslu.
Enn sem komiö er fara miklu
minni sögur af jurtasöfnun hér á
landien t.d. bókasöfnun og söfii-
un frimerkja. Er þó vissulega
mikill munur á jaröargróðri
hvers konar og frimerkjaút-
gáfu. Plöntusöfnun hefur þaö
sér til ágætis umfram marga
söfnun aöra aö hún dregur menn
út undir bert loft og lætur þá
kynnast náttúru lands sins.
Þetta hvort tveggja er henni til
verulegs gildis.
Þess skal getiö, aö aftast i
þessukverierskrá yfir friðlýst-
ar plöntur á Islandi. Fer vel á
þvi þar sem áhugasömum
plöntusöfnurum er nauösyn aö
vitahverjar jurtirmá ekki taka
þaöan sem þær vaxa villtar og
frjálsar. Slikar jurtir veröa þvi
safnarar aö fá þaöan sem þær
eru ræktaöar I göröum.
Þessar leiöbeiningar sem hér
liggja nú fyrir handhægar og
aögengilegar I litilli bók ættu aö
geta oröiö hvöt til aö stunda
plöntusöfnun. Þannig á þetta
kver aö geta oröiö þáttur iþvi aö
beina fólki á farsæla braut meö
nýtingu tómstunda sinna.
Þvi kynni þetta aö reynast
drjúgum merkilegri Utgáfa en
ýmsir munu gera sér grein fyrir
i fyrstu.
H.Kr.