Tíminn - 18.08.1979, Síða 9

8
Laugardagur 18. ágúst 1979
Laugardagur 18. ágúst 1979
9
Sigrún Bjamadóttir
í dag, laugardaginn 18. ágúst,
1979, verður jarðsungin frá Skál-
holtskirkju, frú Sigrún Bjarna-
dóttir, húsfreyja við Geysi i
Haukadal 1 Biskupstungum, en
hún lést i Borgarspitalanum i
Reykjavik föstudaginn 10. ágúst
s.l. eftir stutta sjúkdómslegu.
Með Sigrúnu er horfin á braut,
ástkær eiginkona, móðir, amma
og dáð húsmóðir á einu umsvifa-
mesta heimili þessa lands.
Sigrún Bjarnadóttir var fædd
að Bóli i Biskupstungum 7.
nóvember 1903, annaö tveggja
barna hjónanna Bjarna
Guðmundssonar, bónda þar og
konu hans, Mariu Eiríksdóttur,
en bróðir Sigrúnar er hinn land-
kunni hljóðfæraleikari og hótel-
eigandi Eirikur Bjarnason i
Hveragerði.
Sigrún ólst upp i föðurgarði að
Bóli i Biskupstungum, um skóla-
göngu aö loknu skyldunámi var
ekki að ræða, en hún naut þess þó
á unga aldri að taka þátt i hús-
stjórnarnámskeiðum, og tvo
■vetur starfaði hún á heimili Sig-
urðar Fjeldsted i Reykjavik, en á
þeim árum þótti það ekki svo litill
skóli að komast til þénustu á stór-
heimilum i höfuðborginni og er
ekki að efa að sú leiðsögn og
reynsla hefur komið sér vel fyrir
Sigrúnu siðar á lifsleiðinni.
Ung að árum gekk Sigrún að
eiga eftirlifandi eiginmann sinn,
Sigurð Greipsson, bónda og fyrr-
verandi skólastjóra i Haukadal.
Sigrún á Bóli þótti glæsi-
legastur kvenkostur þar um
slóðir á þeim tima svo rómað var,
og siðar átti þessi unga og glæsi-
lega kona eftir að sanna ótrúlega
hæfileika sina og þrek til starfa á
heim ili sem um margt hefur verið
einstætt i sinni röð hérlendis.
Allt til dauðadags stóð Sigrún
við hlið eiginmanns síns sem hin
trausta hægri hönd i umsvifa-
miklum hótel- og veitingarekstri
á þessum fjölfarnasta ferða-
mannastað íslands, og sem um
áratugi var einnig skólasetur
meðan Iþróttaskólinn I Haukadal
starfaði.
F. 7.nóv. 1903 — d. 10. ágúst 1979
Kveðjuorð
Þeir eru nú ófáir skólasveinar,
starfefólk, vinir og aðrir gestir
þeirra Haukadalshjóna, sem
minnast Sigrúnar með einlægri
virðingu og þökk, og er undirrit-
aður einn I þeirra hópi.
Ég átti því láni að fagna I æsku
að dvelja all-mikið á heimili
þeirra hjóna, fyrst i skóla Sig-
urðar, og siðan sem starfemaður
þeirra, oghefi ég alla tið siðan átt
þau sem trausta vini og litið á þau
sem mikið velgerðarfólk i minn
garð.
Nú þegar Sigrún er öll, vil ég
minnasthennar með miklum hlý-
hug og þakka þessari ástkæru
húsmóður fyrir alla þá umhyggju
og alúö sem hún hefur látið vinum
og vandalausum i té I svo rikum
mæli á annasamri starfsævi.
Allir, sem til þekktu, vissu að
Sigrún heitin bjó yfir ótrúlegu
þreki til vinnu, og þótt aldrei
sæist hún hamast við störf, voru
afköstin næsta ótrúleg, svo skipu-
lega vann hún sin verk.
Þessi sivinnandi húsmóðir og
hótelstýra gerði lika nokkrar
kröfur til annarra um hæfni og af-
köst við störf, en allt var það með
slikri Ijúfmennsku gert, að menn
nutu þess og tóku það til greina,
og oft var setst niður að loknum
löngum og ströngum vinnudegi,
og þá málin rædd frá ýmsum
hliðum, og þá sér I lagi hvað
mætti betur fara næst.
Hin siðari ár gekk Sigrún ekki
heil tíl skógar og hefur hún af og
til orðið að taka sér hvild frá
störfum vegna vanheilsu. Sigrún
hefur þó alltaf komið aftur svo
skjótt sem vera mátti, og þá um
svifalaust tekið i stjórnvölinn
með manni slnum, þar til nú að
hún átti ekki afturkvæmt.
Er nú skarð fyrir skildi hjá
hinum aldna höfðingja og vini
minum Sigurði I Haukadal, sem
þrátt fyrir háan aldur rekur enn
við Geysi umfangsmikla
veitingasölu og ferðamannaþjón-
ustu, ásamt talsverðum búskap.
En eins og áður var að vikið
hefur heimili þeirra Haukadals-
hjóna orðið vettvangur mikilla og
góðra kynna, sem ég vil nú, án
umboðs, leyfa mér að þakka I
dag, þegar Sigrúner kvödd hinstu
kveðnu og til moldar borin á
föðurleifö eiginmanns sins i
kirkjugarðinn inni I gamla
Haukadal.
Sérstakar þakkir frá okkur
skólasveinum Haukadalsskóla,
fyrir einstaka umhyggju og vel-
gjörning i okkar garð. Þá vil ég
fyrir hönd ungmennaféiags-
hreyfingarinnar og þeirra fjöl-
mörgu ungmennafélaga, sem
notið hafa leiðsagnar ykkar og
gestrisni, færa þakkir, og á það
jafnt við um okkur Skarphéðins-
menn sem ungmennafélaga
landsins alls, þvi ósjaldan hefur
heimili ykkar verið þing- og
fundarstaður okkar, og vett-
vangur mikilla og merkra
atburða i sögu hreyfingarinnar.
Viniminum Sigurði Greipssyni,
sonum hans,fjölskyldum þeirra
og öllu venslafólki votta ég samúð
okkar allra, um leiö og við með
sannri gleði minnumst hennar,
sem gerði garðinn frægari en
flestir aðrir ogbar birtu og yl með
sér hvar sem hún fór.
Hafsteinn Þorvaldsson.
Minning
Sveinn Vilhj álmsson
Hveraf öðrum tilhvildar hljótt,
halla sér nú og gleyma,
vöku dagsins um dimma nótt,
vinirnir gömlu heima.
Og undrið stóra þin æskusveit,
mun önnur og smærri sýnast
og loksins felsthún I litlum
reit,
af leiðum sem gróaogtýnast.
Þorst. Valdimarsson.
Eitt af þvi sem minnir hvað
beinast á það að aldurinn færist
yfir er þegar þeir sem voru okkur
nánastir á æskuárunum hverfa
héðan. Oftdetta mér I hug erindin
sem eru hér að ofan þegar ég sé á
bak þeim sem mótuöu umhverfi
mitt allt frá barnsaldri til fúllorö-
insára. Bróöir minn Sveinn var
sannarlega einn þeirra og nú er
hann allur. Hann varð ekki gam-
all maöur, aðeins tæplega 57 ára
þegar hann - lést skyndilega 10.
ágúst sl. á sjúkrahúsi I Englandi,
en þar hafði hann gengið undir
hjartaaðgerð. Veikindi hans voru
búin að standa siðastliðin ár og
voru vissulega þess eðlis að við
öllu mátti búast. Það var á hinn
bóginn dapurlegt að svo skyldi
farasem fórþegar vonir stóöu til
aðhann fengi góðan bata eftir að-
gerð sem virtist hafa heppnast
vonum framar.
Sveinn var fæddur að Dala-
tanga 17. ágúst 1922, sonur
Vilh jálms Helgasonar og Jóhönnu
Sveinsdóttur sem bjuggu á Dala-
tanga við Mjóafjörð um langa
hriö. Hann ólst upp með óravitt
úthafið á aðra hönd en hrikaleg
fjöll á hina. Þar gat lifsbaráttan
verið hörð á stundum, en oft var
þar einstaklega fagurt, mikið viö-
sýni til hafs og stórbrotin fjalla-
sýn til lands sem naut sln vel þeg-
ar veður var gott.
A slikum stöðum verða menn
að vera sjálfbjarga um sem flesta
hluti. Vist er að Sveinn var ein-
staklega fjölhæfur maður og vel
gerður um margt. Aiiugamál
hans voru fjölmörg, honum var
sérlega sýnt um allt sem að vél-
um laut, handlaginn og smiður
góður bæöi á tré og járn. Rithönd
hans var ein sú allra fallegasta
sem ég hef séð og sérstakt áhuga-
mál hans var listmálun. A þvl
stáði geröi hann marga góða hluti
og heföi eflaust orðið mikill mál-
ari ef hann hefði helgað sig þeirri
listgrein eingöngu. Hann hafði
næmt eyr a fyrir tónlist, f ékkst við
orgelleik og spilaöi dável á
harmoniku. Er mér i barnsminni
hvernig hann kenndi mér að
hlusta á músik og njóta hennar á
þann opna og einlæga hátt sem
honum var lagið. Lund hans var
ör, hjartað stórt og tilfinningin
fyrir öllu þvl fagra og góöa i til-
verunni næm.
A þeim árum þegar ég, örverp-
iði systkinahópnum, var að vaxa
úr grasi dvaldi hann ásamt Helgu
systur okkar mest heima af eldri
systkinum okkar. Er mér ó-
gleymanlegt hvaö þessi stóri
bróðir minn var iðinn að sinna
mér strákpeyjanum. Þau voru ó-
fá skiptin sem hann byggði fyrir
mig og auk þess gaf hann sér oft
tima til aö leika við mig þegar
jafnaldra vantaði. Ekki var mér
slður dýrmætt að hann leyfði mér
að taka þátt i mörgum þeim fjöl-
mörgu viðfangsefnum sem hann
fékkst við. En i dag finnst mér
ævintýraljómi leika um margt af
þvi, til dæmis að fylgjast með
þegar hann útbjó síma milli húsa,
fá aö fylgjast með Utvarpi sem
hann setti saman úr gömlu við-
tækjadóti, horfa á hann smlða ó-
llkustu hluti og siðast en ekki
slst, að sjá málverkin mótast
jafnóöum og hann málaöi þau.
Sveinn var kvæntur góðri konu,
Guðfinnu Þormóðsdóttur. Þau
eignuðust sex börn:
Grétar Erlend, hann dó barn að
aldri.
Þormóð, kennara á Raufar-
höfn.
Jóhönnu Oddnýju, kennara á
Laugabakka i Miðfirði.
Helgu Fanneyju, húsmóður I
Neskaupstaö.
Þórunni, dvelur i foreldrahús-
um.
Ingunni, dvelur i foreldrahús-
um.
Áður en Sveinn kvæntist eign-
aðist hann dóttur. Margréti
Stefanýju, með unnustu sinni
Ragnheiði Stefánsdóttur, þau
slitu samvistum.
Við Þórhildur og börnin send-
um Guðfinnu og öörum ástvinum
Sveins einlægar samúðarkveðjur,
megi þeim veitast styrkur og Ukn
i þungri raun.
Sveinn minn, hafðu hjartans
þökk fyrir allt gott sem þú gafst
mér, vænan skerf af alúð og gild-
an sjóöaf dýrmætri reynslu. Osk
mín er að leiöin yfir landamærin
verði þér greið. Þar veit ég að vel
verður tekið á móti góöum dreng.
—Þorvarður—
Garðyrkjuskóli ríkisins á Reykjum i ölfusi er 40 ára um
þessar mundir og I tilefni þess verður haldið þar nemenda-,
kennara-og starfsmannamót i dag og opnuð verður garð-
yrkjusýning I skólahusinu og gróðurhúsum skólans.
Sýningin verður opnuð fyrir almenning á morgun,
sunnudag og stendur til 26. ágúst. Mörg félagasamtök og
stofnanir taka þátt i sýningunni. i grein þeirri er hér birt-
ist er stiklað á stóru varðandi sögu skólans og starfsemi.
Reykir í ölfusi
í Landnmabók segir m.a. frá
þvi, að Ormur hinn gamli hafi
verið einn þeirra, er byggði i
landnámi Ingólfs Arnarsonar.
„Ormur nam land fyrir austan
Varmá til Þverár og um Ingólfs-
fell allt og bjó I Hvammi”.
Ekki er vitað, hver fyrstur bjó á
Reykjum, en sú tilgáta hefur
komið fram, að það hafi verið
Karli, þræll Ingólfs Arnarsonar.
Hans sonur mun hafa verið
Kröggólfur, er bjó á Kröggólfs-
stöðum i ölfusi.
Um aldir fara litlar sögur af
Reykjum, og hafa fæstir þeirra
manna, er þar hafa búið, komið
við sögu þjóðarinnar, svo nokkru
nemi, að undanskildum þeim
Gissuri Þorvaldssyni, jarli, og
Oddi Gottskálkssyni, lögm. Giss-
ur bjó á Reykjum, er hin fræga
Apavatnsför var farin 1237, Giss-
ur þá tæplega þritugur að aldri.
Á Reykjum var lengi kirkja
(annexia frá Arnarbæli). Mun
kirkja fyrst hafa verið reist þar
um 1400, eftir þvi, sem næst verð-
ur komist. 1 Jarðabók Arna
Magnússonar segir, að Reykja-
kirkja hafi verið flutt að Völlum
um 30 ára skeið. í Olverslýsingu
Hálfdánar Jónssonar, (Descriptio
ölveshrepps anno 1703), segir
m.a.: ,,Að austanverðu við
Varmárfarveg þann forna liggja
bæir i röð með sinum hjáleigum
suður eftir miðri sveitinni, fimm
að tölu allt að ölvesá. I þessari
tölu er Reykjakirkjujörð, Vellir
hvar Reykjakirkja stóð i 30 ár og
nú sjást enn glögg merki til tótt-
ar, kirkjugarðs og leiða framlið-
inna manna. En að Völlum var
kirkjan flutt þangað, (eftir þvi
sem sannorðir menn sagt hafa),
að hver hafi upp komið innan
kirkju á Reykjum, en biskupinn,
herra Oddur Einarsson befalaði
Álfi Gíslasyni tlttnefnda kirkju til
R. aftur að flytja, hvar hún hefur
siðan staðið”.
I nóvember 1908 fauk Reykja-
kirkja I ofviðri. Með stjrbr. 17/7
1909 eru Arnarbælis- og Reykja-
sóknir sameinaðar og ákveðið, að
ein kirkja skuli vera á Kotströnd
fyrir báðar sóknir.
A seinni hluta 19. aldar bjó á
Reykjum Þóroddur Gissurarson.
Hans sonur var Ingvar, sá er
siðastur bjó á Reykjum.
Skömmu eftir aldamótin eign-
aðist Gisli Björnsson, (fæddur á
Kröggólfsstöðum), Reykjatorf-
una, en til hennar teljast fimm
jarðir: Reykjakot, Reykir,
Reykjahjáleiga, Kross og Vellir.
Árið 1930 beitti Jónas Jónsson,
þáverandi ráðherra, sér fyrir þvl,
aö rlkið keypti Reykjatorfuna
fyrir 100 þús. kr., og verður að
telja, að sjaldan hafi rikið gert
svo hagkvæm jarðarkaup.
I umræðum á Alþingi gerði
Jónas Jónsson svofellda grein
fyrir markmiðinu með þessum
kaupum: „Þegar Reykjaeignin
var keypt, samkv. heimild Al-
þingis, var það fyrst og fremst til
að tryggja rikinu hinn mikla jarð-
hita I sambandi við mikil og góð
ræktunarskilyröi, og til mikilla
almennra hagsbóta starfrækja á
þessum stað margskonar opin-
berar stofnanir”.
Heilsuhælið á Reykjum
Frumvarp Jónasar Jónssonar
um stofnun hressingarhælis fyrir
berklaveikt fólk mun fyrst hafa
komið fram á Alþingi 1925, en
framkvæmdir hófust ekki fyrr en
1930. Þá heimilaði Alþingi i f jár-
lögum að taka allt að 50 þús. kr.
lán til að reisa á Reykjum vinnu-
og hressingarhæli fyrir 30 berkla-
veika sjúklinga. Var slðan veitt fé
til að reka hæliö eftir að það tók til
starfa, I fyrsta sinn I fjárlögum
fyrir 1933 og slðan árlega I nokkur
ár, en áriö 1938 var það lagt niöur,
enda þótt starfsemin hefði gefið
góða raun. Siðan var þráðurinn
tekinn upp aö nýju á öðrum stað,
með alkunnum árangri.
tilraunir, og siðustu 3 árin fyrst
og fremst tilraunir með lýsingu
chrysanthemumóðurplantna og
framleiðslu chrysanthemum-
græðlinga. Niðurstöður hafa ver-
ið mjög jákvæðar, og er gert ráð
fyrir að þessari tilraun ljúki nú
sumarið 1979. En haustið 1979
hefjast lýsingartilraunir með
tómata.
Gróðurhús skólans hafa verið
tæknivædd eftir þvi sem hægt hef-
ur verið, og i gróðurhúsunum fer
fram eins fjölþætt tilraunastarf-
semi og við verður komið með til-
liti til aðstöðu, mannafla og fjár-
magns.
Tilraunir með útiræktun mat-
jurta, hafa einnig verið auknar
verulega og verða enn efldar,
bæði tilraunir með ýmsar tegund-
ir, afbrigðatilraunir, tilraunir
með skjólgirðingar, ræktun í upp-
hituðum jarðvegi, notkun plasts
o.fl. mætti nefna. I reitum skólans
hafa verið i ræktun um 40 tegund-
ir matjurta, krydd- og krásjurta,
auk mismunandi afbrigða.
A liðnum árum hefur verið
reynt að móta og vinna að upp-
byggingu útisvæðanna eftir þvi
sem takmörkuð fjárráð hafa
leyft.
A næstu árum væntir skólinn
þess að geta gert meira fyrir
þennan þátt, og um leið aukið
fjölbreytnina i ræktun trjáa og
runna, fjölærra jurta og sumar-
blóma. Ennfremur tekið upp og
aukið tilraunirnar á skrúðgarð-
yrkju- og garðplöntusviðinu, en á
þvi er mikil þörf.
Nýja skólahúsið
Nýtt skólahús hefur nú verið i
byggingu I allmörg ár, en gert er
ráð fyrir aðstöðu fyrir allt að
50—60 nemendur i framtiðinni.
Nú hefur verið lokið við tvær
heimavistarálmur af þremur, þar
sem er heimavistarrými fyrir 24
nemendur, en auk þess er i ann-
arri álmunni litil Ibúð fyrir ráðs-
konu og i hinni rúmgott kennara-
herbergi. Fyrri álman, vestur-
álman, var tekin i notkun 1965, en
sú siðari, austurálman, haustið
1972. Nú hefur einnig verið lokið
við eldhúsálmu, með rúmgóðu
eldhúsi, búnu fullkomnustu tækj-
um, borðstofu og setustofu, en
þessi áfangi var tekinn i notkun
1972. Þrjár kennslustofur, búnar
nýjum skólahúsgögnum, hafa
verið I notkun siðan 1967, og eru
nú að mestu fullfrágengnar.
Einnig hefur verið lokið við skrif-
stofu og kennarastofu. Lokið
hefur verið við gróðurskála, sem
er I miðju skólahússins og sem
um leið er tengiliður milli hinna
ýmsu deilda skólans, og verður
innangengt úr honum inn i borð-
stofu og setustofu, heimavistar-
álmur, kennslustofur, skrifstofu
og aðra hluta skólahússins.
Á árinu 1979 er ætlunin að
byggja aðalanddyrið en það teng-
ist gróðurskálanum, og norðan
við það verður svo siöar byggður
aðalsamkomusalur skólans, þar
sem góð aðstaða á að verða fyrir
félagsstarfsemi ýmiss konar og
„hobby”iþróttir.
Gróðurskálinn er um 800 fm og
anddyrið er um 300 fm.
I gróðurskálanum hefur nú ver-
ið komið fyrir all fjölbreyttu úr-
vali af garðplöntum ýmiss konar,
til nota við kennsluna, auk þess
sem þar skapast góð aðstaða fyrir
verklegar æfingar I skrúðgarð-
yrkju.
Tilkoma nýja skólahússins
skapar gjörbreytta aðstöðu á
skóiastaðnum og gerir það kleift
að auka starfsemi hans og taka
upp ýmsar nýjungar i starfsem-
inni.
Yfirlæknar við Reykjahælið
voru þessir: Lúðvik Norðdal
Daviðsson 1932—1937, Öskar
Einarsson frá 1. mai 1937 uns það
var lagt niður I okt. 1938, og
Richard Kristmundsson
1937—1938.
Bústjórar voru tveir, Magnús
Kristjánsson til 1934 og Guðjón A.
Sigurðsson 1934—1939.
hvildi mikill vandi á forráða-
manni skólans, þegar i byrjun.
Mátti búast við margháttuðum
erfiðleikum fyrstu árin, skiln-
ingsskorti og fjárhagserfiðleik-
um, þar sem byggja þurfti flest
frá grunni, enda var hart i ári.
Gifurleg viðskiptakreppa hafði
gengið yfir landið.
Starfsemi Garðyrkjuskól-
ans
Skólinn var þegar i byrjun
meira en fullskipaður, og varð að
visa frá mörgum umsækjendum.
í fyrstu reglugerð skólans, sem
starfsemi
gefin var út i desember 1938,
segir m.a„ að námstlminn sé tvö
ár, skólinn skuli starfa I tveim
deildum og veita garðyrkjunem-
endum sérfræðslu, bóklega og
verklega.
Slðan þá hafa nokkrum sinnum
verið gerðar breytingar á reglu-
gerð skólans, og nú er námstlm-
inn þrjú ár, bóklegur og verkleg-
ur. Akveðinn kjarni er sameigin-
legur fyrir alla nemendur skól-
ans, en slðan geta þeir valið um
þrjár námsbrautir, þ.e.a.s. garð-
plöntubraut, skrúðgarðyrkju og
ylrækt og útimatjurtaræktun.
Mjög mikil aðsókn er að skólan-
um og hann alltaf meira en full-
setinn. Nýtt skólahús hefur verið I
byggingu, þar sem aðstaða á að
verða I framtlðinni fyrir allt að 60
nemendur.
1 tengslum við skólann er rekin
garðyrkjustöð, sem er nú um
5.000 fm, auk sólreita og útirækt-
unarsvæða. 1 garðyrkjustööinni
fer fram fjölbreytt ræktun I sam-
bandi við kennsluna sérstaklega
og ýmis fræðslunámskeið, sem
eru vaxandi þáttur I starfi skól-
ans. Ennfremur er rekin all um-
fangsmikil tilraunastarfsemi, en
á þann þátt hefur verið lögð vax-
andi áhersla á undanförnum ár-
um.
Skólinn hóf á árinu 1975 útgáfu
Garöyrkjufrétta á lausblaða-
formi, en þær eru einkum ætlaðar
starfandi garðyrkjumönnum.
Samskipti við erlenda garð-
yrkjuskóla, þó einkum á hinum
Norðurlöndunum, hafa aukist
og
Stofnun Garðyrkjuskólans
A Alþingi 1936 flutti Sigurður
Einarsson frumvarp til laga um
garðyrkjuskóla ríkisins, og var
það samþykkt og varð að lögum,
nr. 91 23. júni 1936. Samkvæmt
þeim skyldi stofna garðyrkju-
skóla að Reykjum i ölfusi. Skól-
inn skyldi rekinn sem sjálfstæð
stofnun á ábyrgð rikisins.
Kennsla bæði verkleg og bókleg.
Garöyrkjuskólinn tók slðan til
starfa I ársbyrjun 1939, og var
vlgður á sumardaginn fyrsta það
ár. Vigsla skólans var fram-
kvæmd af þáverandi landbún-
aðarráðherra, Hermanni Jónas-
syni. en meðal gesta voru m.a.
búnaðarmálastjóri Steingrimur
Steinþórsson, formaður Búnaðar-
félags Islands, Bjarni Asgeirsson
og fleiri alþingismenn og garð-
yrkjumenn. Var sú athöfn hin
virðulegasta og henni útvarpað.
Skólastjóri hafði verið ráðinn,
Unnsteinn ólafsson, en hann var
fæddur á Stóru-Asgeirsá i Viðidal
I V.-Hún„ 11. feb. 1913, og gegndi
hann starfi skólastjóra allt til
dauðadags 22. nóv. 1966, en þá tók
við starfi skólastjóra Grétar J.
Unnsteinsson, og hefur hann haft
það starf með höndum siðan.
Unnsteinn stundaði nám I Al-
þýðuskólanum á Hvitárbakka og
Búnaðarskólanum á Hvanneyri
og sigldi til Danmerkur tvltugur
að aldri og stundaði verklegt og
bóklegt garðyrkjunám I Garð-
yrkjuskólanum á Vilvorde og
lauk fyrstur allra Islendinga
kandidatsprófi I garðyrkju, og
það við garðyrkjudeild Landbún-
aðarháskólans i Danmörku, árið
1938. Unnsteinn var giftur danskri
konu, Elnu, fæddri Christiansen,
sem lifir mann sinn.
Þar sem litil reynsla og skiln-
ingur var fyrir hendi hér á landi
við stofnun Garðyrkjuskólans,
verulega á árunum eftir 1970, svo
að nú eiga nemendur Garðyrkju-
skólans t.d. greiðan aðgang inn i
tæknanám i garðyrkju, sem er
eir.s til tveggja ára framhalds-
nám að loknu garðyrkjuskóla-
náminu. Einnig hafa tekist góð
tengsl við garðyrkjuskóla I ýms-
um öðrum löndum. Þrívegis
hefur verið farið með nemendur
skólans I náms- og kynnisferðir til
Norðurlandanna og nú er fjórða
ferðin i undirbúningi.
Frá upphafi hefur stundað nám
i skólanum 281 nemandi, og þar af
hafa verið starfandi við garð-
yrkju um tveir þriðju hlutar nem-
endanna frá upphafi.
Auk skólastjóra, starfa við
skólann þrir fastráðnir kennarar,
Auður Sveinsdóttir, landslags-
arkitekt, Sigurður Þráinsson,
Garðyrkj uskólans
á Reykjum
hafi stundað verknám i garðyrkju
a.m.k. i 3 mánuði áður en hann
kemur i skólann.
Nemendum með mjög góðan
undirbúning er gert kleift að
komast beint inn i 2. bekk, t.d.
með iðnskólapróf, próf úr bún-
aðarskóla, landspróf með fram-
haldseinkunn og próf úr fram-
haldsdeildum gagnfræðaskól-
anna, en þeir verða að hafa unnið
við garðyrkju eins og aðrir nem-
endur skólans áður en þeir koma
inn I skólann, og einnig verða þeir
að taka próf i þeim námsgrein-
um, sem þeir hafa ekki haft áður,
skila sömu verkefnum, eins og
t.d. plöntusafni.
Nýir nemendur hafa verið tekn-
ir inn i skólann annað hvert ár, og
vegna mjög mikillar aðsóknar
verða nemendur næst teknir beint
inn i 2. bekk haustið 1980.
Fræðslunámskeið
Vaxandi liður i starfsemi skól-
Síðan hefur verið efnt til 1—2
daga fræðslufunda fyrir garð-
yrkjumenn i húsakynnum Garð-
yrkjuskólans. Þessar heimsóknir
hafa verið mjög ánægjulegar og
fræðandi.
I mörg undanfarin ár hafa einn-
ig verið haldin námskeið við skól-
ann i meðferð og notkun eiturefna
i landbúnaði og garðyrkju, i sam-
vinnu við Eiturnefnd.
Einnig er stefnt að þvi að hafa
endurmenntunarnámskeið fyrir
starfandi garðyrkjumenn, garö-
yrkjubændur og skrúðgarða-
menn. Ætlunin er að hafa þessi
endurmenntunarnámskeið i sept-
ember, október og fram i
nóvember. 1 byrjun er hugmynd-
in að þessi námskeið verði 1—2
daga námskeið, en siðan geta þau
orðið lengri þegar reynsla er
fengin. En svona námskeið eru
upprifjandi, hægt er að kynna
nýjungar og menn hittast og ræða
sameiginleg áhugamál. Verkefn-
in á þessu sviði eru óþrjótandi.
garðyrkjukandídat og Þórhallur
Hróðmarsson, kennari.
Garöyrkiunámið
Garðyrkjuskóli rikisins á
Reykjum i ölfusi tók til starfa ár-
iö 1939. Tilgangur skólans er að
veita sérfræðslu, bæði i skrúð-
garðyrkju, ylrækt og i almennri
garðrækt. Ennfremur að gera til-
raunir og athuganir með ræktun
garðjurta, bæði við venjuleg skil-
yrði og I gróðurhúsum.
Garðyrkjunámið er þriggja ára
nám. Þeir, sem stunda fullnaðar-
nám við skólann, njóta bóklegrar
kennslu i 3 vetur á timabilinu 15.
október til 1. april skólaár hvert,
alls I 16 1/2 mánuð. Ennfremur
stunda allir nemendur verknám
við skólann i 1 mánuð eftir 1. og 2.
bekk, alls i 2 mánuöi. Að öðru
leyti eiga ylræktarnemar og nem-
endur i almennri garðrækt að
vinna við skólann eða á viður-
kenndum garöyrkjubúum undir
handleiðslu garðyrkjumanns.
Skrúðgarðyrkjunemar eru á
verknámssamningi hjá starfandi
skfúðgarðyrkjumeistara sam-
kvæmt ákvæðum iðnfræðslulög-
gjafarinnar, en á þvl eru fyrir-
hugaðar breytingar i samræmi
við breytta tilhögun verknámsins
i nokkrum iðngreinum.
Námsbrautirnar hafa verið
tvær, þ.e.a.s. ylrækt og skrúð-
garðyrkja. Nú hefur verið bætt
við þriðju námsbrautinni, garð-
plöntunámsbraut, sem er ætluö
þeim, sem vilja leggja fyrir sig
vinnu viö uppeldi garðplantna.
Bóklega námið fer fram við
Garðyrkjuskólann og verknámið
hjá uppeldisstöðvum Skógræktar
rikisins og annarra skógræktar-
félaga og hjá garðyrkjubændum,
sem slika ræktun stunda, enda er
kennsla á þessari námsbraut tek-
in upp i náinni samvinnu við
þessa aðila. Kennsla á þessari
námsbraut hófst haustið 1978.
Til inntöku i 1. bekk útheimtist
m.a.: Að umsækjandi sé fullra 15
ára, hafi lokiö grunnskólaprófi og
ans eru garoyrKjunámskeiö, en
auk hinnar reglubundnu kennslu
má samkvæmt reglugerð skólans
halda nokkurra vikna námskeið
við skólann, þar sem fram fari til-
sögn i ræktun algengra matjurta
og garðagróðurs. Heimilt er einn-
ig að halda önnur námskeið við
skólann þegar ástæða þykir til og
aðstæður leyfa, og einnig almenn
námskeiö fyrir garðyrkjumenn,
þar sem veitt er I fyrirlestrum og
á umræðufundum fræðsla um
ýmsar greinar garðyrkjunnar.
1 nokkur vor voru haldin ungl-
inganámskeið þar sem lögð var
mest áhersla á heimilisgarð-
yrkjú, þ.e.a.s. ræktun matjurta
og garðagróðurs og snyrtingu
garða og utanhúss. I framtiðinni
verður lögð vaxandi áhersla á
þennan þátt I starfsemi skólans.
Undanfarin 6 sumur hafa verið
haldin 2—5 daga námskeið I
heimilisgarðyrkju, þar sem
áhersla hefur veriö lögð á heim-
ilisgarðrækt, ræktun potta-
plantna og meðferð afskorinna
blóma, blómaskreytingar og
matreiðslu grænmetis. Námskeið
þessi hafa verið haldin I náinni
samvinnu við hin ýmsu kven-
félagasambönd, og hafa bæði ver-
ið haldin I húsakynnum skólans
eða á ýmsum öðrum stöðum.
Þannig hafa námskeið verið hald-
in m.a. á Laugum I Þingeyjar-
sýslu, Löngumýri I Skagafirði og
á Hofsósi, Blönduósi og Skaga-
strönd, Isafirði, Ölafsvik og
víöar. Ekki liggja fyrir nákvæm-
ar tölur um fjölda þátttakenda en
óhætt er að áætla að um 500 hús-
freyjur hafi sótt þessi námskeiö.
A undanförnum árum hefur
skólinn boðið hingað til lands
næstum árlega einum eða fleiri
erlendum sérfræðingum frá
Norðurlöndunum. Farið hefur
veriðmeðþessa gesti um og þeim
kynnt Islensk garðyrkja, allt eftir
þvi á hvaða sviði þeir hafa verið.
Tilraunastarfsemin
Það er hverri skólastofnun á
sérsviði nauðsynlegt að styðjast
við tilraunastarfsemi, og það
munu slfellt veröa gerðar auknar
kröfur I þvl sambandi i hinum
ýmsu sérskólastofnunum I fram-
tiðinni. ötrúlegur fjöldi tilrauna
hefur verið framkvæmdur I heim-
inum, og það er sjálfsagt fyrir
okkur aö hagnýta okkur þær eins
og kostur er á, með þvi aö aðlaga
þær Islenskum aðstæðum. En það
er ekki hægt nema að vissu
marki, vegna þess að allar að-
stæður eru allt aðrar hér hjá okk-
ur en I flestum löndum öðrum.
Þess vegna verðum við að leggja
meiri og meiri áherslu á rann-
sóknir i landinu sjálfu, en til þess
þarf fjármagn.
A undanförnum starfsárum
skólans hefur skólinn ásamt ein-
stökum garðyrkjubændum haft
forgöngu um ýmsar tilraunir og
athuganir á hinum ýmsu sérsvið-
um garöyrkjunnar, t.d. meö þvi
að hafa forgöngu um ræktun
nýrra tegunda. Um 1970 var sett
upp veðurathugunarstöð við
Garðyrkjuskólann þar sem mest
áhersla er lögð á búveðurmæling-
ar.
Nú hefur verið byggt upp mjög
fullkomið tilraunagróðurhús við
skólann, þar sem komið hefur
verið upp fullkominni aðstöðu til
lýsingartilrauna. Síðan 1974 hafa
verið I gangi fjölþættar lýsingar-