Ísafold - 19.09.1874, Page 1

1,1.
Laiigardn^ 19. september
1874.
— Ættjörð vor hefir í sumar átt að fagna merkilegum við-
burði, svo merkiiegum, að hans finnst ekki getið í sögu nokk-
urs lands eða nokkurrar þjóðar. J>að er því engin furða, þótt
þessum viðburði, þúsund-ára-afmæli þjóðar vorrar, hafi verið
mikill gaumur gefinn. Fjalikonan hvíta, er þrumir einmana
hjer við heimskaut norður, flestum ókunn, og einkis virð, hefir
{ sumar verið á hvers manns vörum, og skáld og málskörungar
um viða veröld keppzt hvor við annan að róma lofstír hennar.
Frændur vorir og vinir hafa fiykkzt að oss úr öllum áttum til
þess að tjá oss samfögnuð sinn og bera fram hamingjuóskir
oss til handa um þúsund ár þau, er í hönd fara. Svo sem að
líkindum ræður, höfum vjer íslendingar sjálfir fagnað þessum
viðburði sem bezt vjer kunnum, og höfðum föng til, og hvert
mannsbarn vor á meðal notið afmæiisgleðinnar með fjöri og
áhuga.
En jafnframt gleðinni hefir í brjósti hvers góðs íslend-
ings hreift sjer harmur út af óhamingju og eymdarhag ættjarð-
ar hans, og margur góður drengur hefur eflaust strengt þess
heit, að verja öllnm mætti sínum til þess að vinna að viðreisn
hennar úr ánauð örbirgðar og óstjórnar.
En, þótt andinn sje reiðubúinn, er hoidið veikt. f>að fýsir
jafnan í hið gamla flet ómennsku og áhugaleysis, og ofurselur
sig ánauðaroki eigingirni, sundurlyndis og tortryggni.
Við slíkan óvin verður að beita megnum særingum, og
það að staðaldri. Beztu menn landsins og máttarstólpar þjóð-
arinnar eiga að láta hana heyra rödd sína, hvetja lýðinn og
örva til atorku og manndáðar, og leggja á ráðín til þess að
framkvæmdirnar beri sem bezta ávexti. Og þeir sem á þess-
ari þjóðhátíð hafa svarizt í anda í fóstbræðralag til þess að
verja kröptum sínum fósturjörð vorri til viðreisnar og framfara,
þurfa að geta talast við og borið saman ráð sín.
Á þessu strjálbyggða og torfæra landi eru brjefaskipti að
kalla eina ráðið til þess að geta talast við. Nú eru blöðin,
sem svo eru nefnd, einkar-góð og hentug brjefaskipti. |>au
eru eins konar opin brjef, ekki frá kansellíinu, heldur frá þjóð-
inni og til þjóðarinnar, «frá öllum til allra».
«ÍSAFOLD» á að verða þjóðblað í þeim skilningi, er nú
bentum vjer á, ekki einungis blað fyrir þjóðina, heldur og frá
þjóðinni, orðsending frá þeim mönnum meðal hennar, sem bezt
eru færir um og finna hjá sjer hvöt til að leggja löndum sín-
um holl ráð og fræða þá um það sem þeim erþarflegt að vita,
einkum í þeim efnum, er lúta að verklegum framförnm þjóð-
I
lnilands minni.
Eyja stendur upp úr sjó
ein í norðursænum,
ber á höfði bjartan snjó,
búin möttli grænum.
Hana drottinn bláu bjó
belti um mittið forðum,
girti hana söltum sjó,
svo hún stæði í skorðum.
Hvar í heimi hittist ey
í hátíðlegri klæðum?
og þessi fagra fjallamey
á fjörugt blóð í æðum.
Og hjartað, það er eldur einn,
sem aldrei þarf að glæða;
hvar er til svo harður steinn
að hún kunni eigi’ að bræða?
Yðar móðir eins og mín
ísafold hún heitir,
á fjöllum hennar frelsið skin
og færist ofaní sveitir.
arinnar, eða þá að skemmta mönnum á fallegan hátt. Starf
ritstjórnarinnar ætti því ekki að þurfa að vera annað en að sjá
um, að blaðið færi lesendum sínum sem minnst af því, er
enginn fróðleikur eða gagn eða skemmtun er í. Leggi lands-
menn slíka rækt við þjóðhátíðarbarn þetta, er mikil von að
það dafni.
Alþingiskosningarnar í haust.
í kosningum til alþingis höfum vjer íslendingar margsinnis
bakað oss mikið tjón með tómlæti voru og áhugaleysi. Til
málsbóta oss höfum vjer talið, að alþingi væri ekki nema ráð-
gjafarþing; nú væri ráðum þess enginn gaumur geflnn, og
mætti því standa á sama, hvort þau væri góð eða ill, viturleg
eða fávísleg. En þessi ástæða er bæði ill og skökk, sem hverj-
um manni er auðsætt, þótt ekki förum vjer að útlista það,
enda verður henni nú ekki komið við hjeðan af, úrþví alþingi
er búið að fá löggjafarvald. |>ó mnn of snemmt að fara að
hlakka til að sjá mikla ös á kjörfundum til alþingis. Menn eru
þegar farnir að búa sjer til aðra afsökun til þess að komast
hjá að rækja þá þýðingarmiklu skyldu sína, að nota sem bezt
kosningarrjett sinn, eða þeir nota í rauninni sömu ástæðuna
og áður, en víkja henni að eins ofur lítið við. |>eir segja, að
vald það, er alþingi sje veitt í stjórnarskránni nýju, sje svo
hræðilega lítið og rýrt, Sð stjórnin í Iíaupmannahöfn (ráðgjaf-
inn islenzki) hafl bæði tögl og hagldir eptir sem áður. En
þótt þetta sje hverju orði sannara, svo sem hver maður sjer,
sem les stjórnarskrána ofan ( kjölinn, þá verður þó eigi borið
á móti þvf, að ráðgjafanum er stórum mun meiri vandi á hönd-
um við löggjafarþing en ráðgjafar. Tillögum ráðgefandi þings
þykist stjórnin ekki þurfa að fara eptir fremur en henni Kzt;
en til þess að brjóta á bak aptur vilja löggjafarþings þarf
mikla fyrirhöfn. Eina ráðtö. fyrir stjórnina til þess að koma
fram sínum vilja með hægu móti er því að búa svo um hnút-
ana, að tillögur þingsins geti varla orðið öðru vísi en henni
líkar. í því skyni er helmingur efri deildar alþingis látinn vera
konungkjörinn, og jafnframt byggt upp á lið af 2—3 hræðum
þjóðkjörnum, samkvæmt þvi sem reynzt hefur að undan-
förnu.
Lengra en þetta þarf ekki að fara til þess að sjá, að oss
muni ekki vanþörf á að sækja rækilega kjörfundi í haust. Oss
Menn hljóta að vakna á hverjum bæ,
það lieimtar að vjer vinnum,
svo fjöll og dalir finnist æ
með frelsisroða á kinnum.
Ógn er hvað jeg ann þjer heiít
ísafoldin hvíta;
af þjer skal mig ekki neitt
og ekki dauðinn slíta.
Blessi guð þig öld og ár,
eins þá móti gengur,
í þúsund sinnum þúsund ár
og þúsund sinnum lengur.
þessa móður minnar skál
mun jeg drekka tóma;
látið því með l(fi og sál
lofsöng hennar hljóma.
Hún mun taka undir enn
með eldfjöllunum sínum:
«Fagnið þjer nú, frjálsir menn,
frelsisdegi mínumi» P. ó.
I