Ísafold - 16.02.1875, Side 4

15
16
Forngripasafnið hefir þannig mikið rnisst í fráfalli Sigurðar
málara, og þvi þarf að setja mann í hans stað svo góðan sern
nnnt er, en hann þarf að hafa þessa kosti: I. að hafa forn-
fræðislega þekkingu í sögu íslands og Norðurlanda, 2. að þekkja
hina fornn stvia og einkanlega á Norðurlöndum, 3. að vera
kunnugur söfnum utanlands og að þekkja búninga, vopn oggripi.
Á þessu finnst mjer blöðin ættu að vekja athygli stiptsyfirvald-
anna eða þeirra manna, sern þettað mál með höndum hafa.
tað þarf að grennslast eptir, hvort slíknr maðnr, sem áður er
sagt, kynni að vera fáanlegur.
Menn kunna nú að segja, að ekki liggi svo mjög á þessn,
þetta sje ekki neitt áríðandi embætti og lítið fje til þess, sem
stendur. Það er satt, fjeð er eigi mikið ; en sigursæll er góður
vilji. þetta mál má ekki sofna sjer neinn dúr að svo komnu,
og einkanlega vegna þess, að þeim fáu gömlu hlutum, sem hjer
eru eptir, er hætta búinn, að þeir missist alveg út úr landinu.
Englendingar, Frakkar og jafnvel Danir sitja um að fá ullt sem
gamalt er og setja menn til höfuðs þeim hlutum, að ná þeim
og kaupa. Þannig eru menn komnir á góðau veg m eð að rýa
landið að fornmenjum, enda má hjer hver sem vill selja og
pranga með það sem sjálfum sýnist. Það er nærri við að bú-
ast, að útlendingar gangi á þetta lag. Allar menntaðar þjóðir
unna fornmenjum. Mjer er kunnugt um marga hluti, sem
hjeðan hafa farið nýlega, og þar á meðal góða gripi. Það mun því
flestum virðast nauðsyn til bera að reynt yrði að bjarga því
litla sem eptir er hjer á landi af fornmenjum að minnsta kosti.
Hverri þjóð stæði nær að hlynna að sinum fornmenjum en oss
íslendingum? Ágæti vorrar fornaldar þarf ekki að taka hjer
fram. Tökum Dani til fyrir myndar í þessu. {>að er oss nær
en apa eptir ýmislegt annað, sem hjer á ekki við. Þeir eiga
eitthvert hið bezla forngripasafu sem til er, og spara ekki fje
þar til. Er þó eigi mjög langt síðan það var stofnað. Danir
eiga líka fleiri góð söfn. Þannig er um allar þjóðir, er vilja
láta telja sig í manna röð. f>að er sjálfsagt, að ólíku er sam-
an að jalna, Dönum og oss, þeir hafa nóg fje, vjer lítið sem
ekkert, en þeir hal'a áhuga á þessu efni, og það getum vjer
líka haft.
Það er vonandi að bæði þjóðin og alþingi vilji styrkja
þetta mál. Norðlendingar hafa þegar sýnt það; þeir hafa orðið
fvrstir að bragði að salna gjöfnm til húss fyrir sal'nið.
Fornmenjavinur.
Nokkur orð um lestrarbók haiula alf»ýðu
187 4.
Svar frá höfundinum.
Lestrarbók sú, sem jeg hef gefið út, hefir orðið fyrir all-
miklum útásetningum, og þó jeg viti, að margir hafa vit á að
meta útásetningar þessar, verð jeg að álita það skyldu mina
og sálmurinn: «Framliðinna frið ei raskiö! •> heyrðist á undan;
hann kannaðist við hann; þessi sálmur hafði ómað í evrum
hans nótt og dag í mörg ár, nú átti hann að verða líksöngur
yfir honum; því að þetta hlautað vera dauðinn og fylgjur hans,
alls konar voðalegar ofsjónir. Blann varallur í einu svitalöðri;
því allt af færðist þetta nær — nú var það komið á glugg-
ann, og honum heyrðist kallað á sig. f>að kom ógurlegt of-
boð á; haun reyndi til að kalla upp, en gat það ekki; honum
fannst eiga að kyrkja sig, það var tekið nákaldri hendi um
kverkarnar á honum. f>á loksins gat hann látið heyra til sín,
og orgaði upp: «Fljálpið þið mjer!» — og vaknaði. Glugginn
var brotinn innáhann; rúðubrotin út um allt rúm, hann spratt
npp, sá, að einhver stóð í glugganum, og allt í einu báli ogý
reykjarsvælu í kringum hann: «Bærinn er að brenna, þórðurl
nú ætlum við að bjarga þjer út». |>að var Akra-Knútur.
þegar hann rankaði við sjer aptur, lá hann úti í hörku-
næðing, sem heltók hann allan. Enginn maður var hjá hon-
um, hann sá hvar bærinn var að brenna öðrumegin við sig,
kýrnar baolandi á beit í kring um hann, kindurnar stóðu í
hnapp lafhræddar, búshlutirnir láu þar sinn í hverju lagi, og
þegar hann gáði betur að, sá hann hvar maður sat á þúfu
rjett hjá honum og grjet. Það var konan hans. Hann kallaði
til hetinar. «Guð veri lofaðar, að þú ert lifandi!»
(Niðurlag í næsta bl.).
við hina mörgu, sem þegar hafa keypt bókina, að gjöra nokkra
grein fyrir því, sein fundið hefir verið að.
f>að, sem fundið hefir verið að kaflanum «um krapt sjálfra
vor» er mest sprottið af því, að hann hefir verið tekinn eins
og hann ætti að vera orðrjett þýðing, en það átti hann alls eigi
að vera, og gat eigi verið, því að hann er tekinn úr allstórri
bók. J>að skiptir, að rninni ætlan, alþýðu engu, hvort kafli
þessi er samhljóða einhverri danskri þýðingu, eða ekki; hitt er
aðalatriðið, hvort hugvekjur þær og lífsreglur, sem þar eru,
eru sannar og nytsamar, og það vona jeg að þær sjeu. Mikið
af kafla þessum eru kjarnyrði og spakmæli, og er því eigi auð-
skilið. Grein sú, sem hefir verið tekin fram (á bls. 120). »Það
er eigi svo litið framkvæmt í heiminum o. s. frv.» er þar að
auki eigi Ijóst orðuð, þó jeg voni að flestir skilji hana, sem
lesa hana með athygli, og i sambandi við það, sem áður er
sagt. Meiningin i málsgreininni er, eins og ljósteraf samband-
inu, sú, að vantraust á sjált'um sjer og viðburðaleysi sje fram-
kvæmdum manna mcira lil fyrirstöðu, en oftraust á sjálíum
sjer. Hvað hin einstöku orð snertir, þó get jeg eigi sjeð, að
orðið «eðlisástand« eigi illa við í því sambandi, sem það er.
Franklín fann eðlisástand eldingarinnar og rafurmagnsins, það
er, það ástand, að það var sams eðlis'. Að Newton hafi haft
ílatbaun við tilraunir sfnar, er ekki rjett orðað af því, að sú
skýring er eigi ineð, að það var sjónargler í lögun eins og
flatbaun2. |>ó þessir og fleiri gallar kunni að vera á kafla þess-
um, vona jeg, að hann komi löndum mínum að góðtim notum.
(Framh. siðar).
— Mannalát. Á jólaföstu í vetur andaðist að Reykjarfírði viðísa-
fjörð Kristján Ebenezersson, óðalsbóndi og dannebrogsmaður,
valinkunnur naaður og mesti höfðingi í sinni stjett. í janúar andaðist
merkisbóndinn þórður Helgason á Rafnkelsstöðum í Rosmhvala-
neshr., mikilsvirtur sómamaður. Seintí janúarandaðist Guísmundur
prestur Guðmundsson til Nesþinga í Snæfellsnessýslu, vígður 1861 að
Staðarhrauni.
— Ur brjefi úr Skaptafellsnýdu (31. des. 1874). pjóðólfur segir
að engin þjóðhátíðarsamkoma muni hafa verið haldin í Slcaptafellssýslu,
en það er ekki rjett til getið. Bæði í Iíleifa- og Leiðvallarhreppum og
eins í Dyrhólalirepp voru fjölmennar samkomur í þjóðhátfðarskyni tvo
fyrstu dagana í ágústmánuði. í samkomunni í Kleifarhrepp komu bændur
sjer saman um að vinna eptirleiðis að jarðabótum í fjelagi. í Dyrhóla-
hrepp var 1 samsætum þessum stofnaður framfarasjóður fyrir
hreppinn, og lofaði einn búandinn, sem er efnaður, til hans 500 rd., með
þeim skildaga, að aðrir hreppsbúar legðu allir saman önnur 500 rd. Einn
ómagamaður en þó sjálfum sjer bjargandi, lofabi 50 rd., og einn vinnu-
maður 50 rd. Ýmsir lofuðu árstillagi í 5 ár, og eru líkindi til að sjóður-
inn verður orðinn 1000 rd. að 5 árum liðnum.
Núna samstundist frjettist hingað lát merkisprestsins sira Gísla
Thorarensen á Ásgautsstöðum, og er hans að maklegleikum sárt saknað
af fyrverandi sókarbömum hans og öðrum hjer í sýslu, er við hann kynnt-
ust, því hann var valmenni og linaði margra þjáningar meðan hann dvaldi
hjer. Var hann heppinn í lækningatilraunum sínum, og kom það sjer
mjög vel, þar sem jafnerfitt er að ná til lækuis og hjer í sýslu. það er
vonandi, að hinum ijörugu og lipru ljóðmælum eptir sira Gísla sál. verði
safnað saman og komið á prent.
Auglýsingar
kosta 10 aura smáleturslinan eða jafnmikið rúm.
— Inn- og útborgnn sparisjóðsins verður fyrst um sinn á
skrifstofu landfógetans á hverjum laugardegi ki. 4 —a e. m.
(ýJlP Kaupendur Isafoldar úr nœrsveilunum hjer viö
Iieykjavíli geta vitjað hennar í apótekinu, hjá herra Brynj-
úlfi Júhannssyni, aðstoðarmanni apótekara.
— Afgreiðslustofa ísafoldar er í Túngötu Nr. 2, og er rit-
stjórann að hitta þar kl. 3—4 eptir hádegi hvern rúmhelgan dag.
1) Að finna eðlisástand vatns og elds er eptir því sama og að finna
að þau sjeu sams eðlisl! Kitst.
2) Eptir því mætti t. d. kalla Lestrai’bókina matreiðslubók, ef þeirri
skýring að eins væri bætt við, að hún væri í sama broti eða sama bandi
og Matreiðslubókin! Kitst.
Étgetandi og ábyrgðarmaður: Bj'örn Jónsson, cand. phil.
Landsprentsmiðjan í Reykjavik. Eiuar þórðarson.