Ísafold - 08.04.1875, Blaðsíða 3

45
46
gtjónlendur Norðurálfnnnar hafa viðurkennt lögmæti hans til hásætis á
Spáni. pjóðverjar, eður hið þýzka keisaradæmi, bindur viðurkenningu
gíná þeim skilmála, að stjórnin greiði fullar skaðabætur fyrirskip nokk-
urt þýíkt) er Karlungar höfðu lagt ránshendur á og brotið, og þykir ó-
éfað, að peim skilmála verði gegnt. pó segja síðustu fregnir frá Kiel,
að verið sje að bda par út 5 herskip til þess, að fara suður til Spánar
<jg verða til taks að klekkja á Karlungum, ef stjórnin kynni að sjá sitt
óvæhna í ófriðnum við þá, eða ekki treystast til að greiða skaöabæt-
Urnar.
í Frakklandi virðist sem nú muni ætla að greiðast úr hinum
flókna dróma, er vafið hefir í hnút svo lengi allar tilraunir þingsins að
fá skapaða landinu einhveija stjórnarskipun. pegar þingið hafði lagt
með lögum ío'rsetadæmi lýðveldisins í hendur Mac Mahons — eg segi
lýðveldisins, þó það væri látið óákveðið að öðru en nafninu tómu — varð
það aö taka til óspilltra máia ogsémja lándinu stjömarskrá. Endaiaus-
ar tilraunir vofu gjöfðar til að fá lýðveldisnafninu hleypt út úr lögum
þessum, en það komst þó að og situr nú fast, en þó svo, að það er svo
sem sem fyrir aptan sjöárastjórn (septennate) Mac Mahons. þegar nti
kom til að ræða skyld'i stjórnaffyrix'kömulag þessarar sjö-ára-stjórnar, fóm
skoðanir manna mjög á mis. Sumir vildu ræða alt stjómarfyrirkomu-
iagið í einu lagafrumvarpi, en aðrir vildtt hafa sjerstakt lagafrumvarp
fyrfr éfra húsið eða ráðið, Se'n'ate, og það Varð ■ofan á. Nú komu enn
ý'msar sundurlc-itar uppástUngur fram um það, hvernig skipa skyldi ráði
þessu. þrjátigi manna nefndin hafði samið frumvarp til laga um fyrir-
komulag ráíðsins og koSningu ráðherratftia, uem 'gjörði þá, eða stefndi að
því að gjöra þá að verkfærum í höndum stjórnarinnar og ríbisforsetans
(konungs eða keisara, eða hvers sem æðstn völdin hefði í landinu).
Frumvarp þrjátigi-manna-nefndarinnar stefndi að því yfir höfuð að gjöra
ráðið svo emveldislegt sem unnt væri, og staðfesta þess í milli og fuli-
trúaþirtgsins svo fjandsamlegt djúp sem auðið var. Nú láþað opið fyrir
að þessú frumvarpi varð með er.gu móti komið í lög; því öll vinstri, sem
er fleirtala þings, stóð því í gegn sem einn maður. En ef fyrsta stig
stjórnarskipunarinnar færist þannig fyrir, þótti auðsjeð að óvinir lýðveld-
isins mundu æpa og ekki þreytast, brýnandi fyrir lýðnum, að lýðveldið
væri hjegóminn einber, en keisara- eðr konungdæmi það eina, er aflað
fengi landinu aptur frægðar og álits hjá Norðurálfuþjóðunum, og komið
fengi á innanlands heilsusamlegum samangróðri hinna slitnu tauga og
brotnu lima þjóðlíkamans. það dugði nú ekki að mölva niður einungis,
heldur sjer í lagi að setja upp frumvarp, or hænt fengi að sjer meiri
hluta atkvæða í þinginu. Enn til þess þótti helzt reynandi að koma á
einbverjum sáttum milli hófsmanna hægra og vinstra megin. Eptir mikla
fyrirhöfn og eptirlátssemi báðu megin komust menn að sættum með því
skilyrði að hægri og vinstri skyldi beinast að, að koma fram endurbót-
arfrumvarpi eftir Wallon nokkurn, er skipar fyrir: 1. að lýðveldið Frakk-
Jand skuli skuli hafa r á ð, er í siti 300 ráðherrar, og skuli 225 kjörnir
af kjðrdæmum ‘Frálílilánits ög 'nýréri'd'umfln, ish'75 áf'þinginu. ‘2. Kjör-
dæmin la Seine og le Nord skuli velja fjóra hvert, 27 kjördæmi skuii
velja 2, en hin einn ráðherra hvert. 3. Enginn er kjörbær ráðherra fyr
en hann hefir náð fertugsaldri fullum. 4. Ráðherrar skulu kosnir f höf-
uðborg hvers kjördæmis, ogskulu kjósendur vera: fulltrúar fráumdæma-
ráðum (conseils generaux), ráðherrar frá kjördæminu, og fuiltrúar frá
sveitaráðum. 5. ping kýs 75 ráðherra, af 300, fyrir lífstíð. 6. Ráðherr-
ar allir frá kjördæmum og nýlendum skulu kosnir til níu ára; en þriðja
hvert ár skal þriöjungur þeirra endurkjósast. 7. Ráðherrum þeim, er
þingið kýs, verður ekki vikið úr sæti. Verði sæti einhverra þessara ráð-
herra auft, skal ráðið sjálft kjósa eptirmanninn innan tveggja mánaða
eptir að sætið varð autt. 8. RáÖið hefir sama rjett til að gjöra uppá-
stungur til laga eins og fulltrúaþingið, nema að því leyti, að fjárhagslög
öll skulu fyrst koma til atkvæða fulltrúaþingsins. 9. Ráðið skal sitja, er
á liggur, Svo sem hæsti rjettur ríkisins í dómi yfir lýðveldisforseta ebur
og yfir ráðgjöfum lýðveldisins. Undir dómsatkvæði þess skulu og liggja
öll mál ér að landráðum hoffa. 10. (Síðasta grein ráðsskipunarlaganna)
kveður á, að ráðið skuii kosið mánuði áður en þingi (þessu þingi sem
nú er) sje slitiö, og skuli sefjast á ráðstefnu sama daginn og þing sje
rofið. það má nú sjá í fijótu bragði, af þessu frumvarpi, að ráðið á að
vera ráð landsins og þjófarinnár, en ekki stjómandans eður stjómar-
innar, og þetta var sem vinstri hliö þings vildi sjer í iagi hafa fram,
enda er það nú fengið. En það gekk ekki fyrirhafnarlaust af, að fá
þessu frumvarpi beinda leið gegnum þingið. Lengi vel þótti tvísýnt,
hvort vinstri mundi fást til ab samþykkja nokkuö nema lýðveldisfyrir-
komulag eftir sínu eigin höfði. En að lokum tókst Gambetta að tala
svo um fyrir fjelögum sínum, að þeir ijetu til leibast að jafna sig niður
á Wallons frumvarpi við hófsmenn ena hægi'i, og þegar það var unnið,
var málið sjálft að mestu unnið, að efni til að minnsta kosti. Nú þeg-
ar samkomulag var fengið, gengu menn vandlega frá þingaga vinstra-
megin, og var lagt ríkt á, að láta ekki óvini lýðveldisins, legitimista
(Chambordsinna) og Bonapartista vilia sjónir manna með neinum tál-
tillögum; þvf menn gengu að því fyrirfram, að flokkar þessir mundu
verða sárlega reiðir, erþeirsæju, að stjórnvizka og sjálfsafneitun vinstri
mundi ætla að fá því orkað, að höggva læðing þann, er flokkadrættir
óþjóðelskra höfðingja-sinna höfðu lagt á allar stjórnarskipunartilraunir
þings hingað til. Yinstrimenn komu sjer því saman, er þeir sáu sigur
sinn vísan fyrir, að þegja hvað sem hinir ljéti ganga, og lofa óvinum
sínum að hamast eins og þeir vildi. pannig var nú alt undirlagt, er
þing kom 4 fund á mánudaginn var, 22. febr. Forseti þingsins, M.
Buffet, bar upp hverja grein lagafrumvarpsins eptir þingreglunum, og við
hverja einustu þeirra gjörðu legitimistar og Bonapartistar hvert viðauka-
eða breytingaratkvæði á fætur öðru, til þéss að fá tafið fyrir Yallons
lögum alt er yrði, ef svo kynni fara að mönnum skipaðist hugur við töf-
ina og lögin hrynda um koll að lokum. Við hvert hreytingaratkvæði
varð forseti að standa upp og minna uppástungumenn á að atkvæði hans
gæti ekki orbið tekið til umræðu; hið eina sem gjört yrði við það væri
að bera undir þing, hvort það skyldi tekiö til íhugunar, og þá fyrst yrði
það rætt er fieirtala þingmanna vildi taka það til fhugunar. En í hvert
skipti er nppástungur þessar voru bornar til atkvæða, varð hið samaof-
an á: vinstri drap þær ailar sem einn maður væri. Eptir að feikna-
fjöldi slíkra uppástunga haföi verið feldur, kom loks til atkvæöa fyrsta
grein Yallons frumvarps, er var samþylikt meb 421 atkv. gegn 262. Sig-
ur þessi var mikill, og svo mikill, að lýðveldismenn, sem ekki hafa átt
stórsigrum að fagna þessi síðustu 3 ár, urðu hálfhræddir, að 4 eptir
mundi fara jafnmikill ósigur. þeir hjeldu, sem von var, að enar veiku
sálir hægra megin, er slegizt höfðu á band meb þeim, mundu verða
slielfingu lostnar og flýja ena tilkomandi reiði, er hægri þykir semjafn-
an búi í óstjórnardjúpi ens frakkneska þjóðstjórnaranda. þetta varð þó
ekki; og frumvarpsgreinir Vallons voru samþykktar, ficstailar mcð mikl-
um atkvæðafjölda á þriðjudaginíi, og skorti þóekiri vjelar óvinarins að fá
lögunum hrundið. það segja þeir, er við voru og á horfðu, að hafi ,verið
all-eptirtektaverð sjón, að sjá alla vinstri greiða sífelt atkvæði með og
mót því sem upp var borið, sem einn maður, steinþegjandi, meðan ó-
vinir þeirra æptu að þeim ógnum og brígzlum, og sáryrðura af öllu tagi.
í gær 24. febr., voru lögin um lýðveldisráðið lögð til atkvæða í heild
sinni, og voru þau samþykkt með 448 atkvæðum gegn 241. Thiers, sem
ekki hafði greitt atkvæði, er verið var að ræða enar einstöku greinir,
greiddi atkvæði með meiri hluta fyrir frumvarpinu í heild sinni.
Nú er verið að ræða vald-líjg lýðveidisforsetans, og fara hægri og
vinstri 8amferða eins og fyrri, svo það má scgja með .sanni að enn einu
siimi ye lýðstjórn orðið lögbundið stjórnarfyrirkomulqg landsins — bet-
ur aö þessari nú hyrjuðu lýðatjórn verði rórri aldur og hægari dauði, er
þar að kemur, en þeirri er sett var 24. febr. 1848.
Mönnum hafa þótt þessi undariegu umskipfá kynleg, og átt bágt með
að þýða þenna flughraða framkvæmdanna síðan á mánudaginn við bend-
una, sem fiokkar þingsinshafa verið íjiú í þrjú ár. En þótt mörg leynd
■rök kunni að liggja að þessu, eru þósum auð^jen, þó ekki sje farið (ijúpt.
Spánverska samsærið gegn lýðveidinu haföi nýlega fengið þann enda, er
Lögerfðamönnum og Napoleonssinnum þótti lærdómsríkur, og spörðu sjer
i lagi blöð Napoleonsmanna ekki að brýna þaö fyrir lýðnum, að það væri
forsjónarinnar vegur nú að færa aptur heim til friðar og frægðar hásæt-
isrekninga, er eins væru saklausir orðnir fyrir rangsleitni guðiausra skríl-
leiðtoga eins og hinn sæli Napoieon; og mundi Frakkland bráðum mqga
fagna enum unga ættarlauk, sem keisara rfkisins, leiðandi það til vel-
sældar heima og frægða erlendis. Nú, nokkuð var það, að það brá svo
við eptir þetta, aö 'Napoleonssinnar fóru, alstaðar er -nýjar kosningar
komu fyrir, áð vinna atkvæði f ótrúlegum fjöida. jþetta mun nú hafa hrætt
Lögerfðamenn, sem af öllum illum hlutum vilja sfzt hafa keisaradæmi Napo-
leons eptur í Frakklandi. En nú'áttu Lögerfðamenn svo illri tilveru að
fagna, að þeir gátu ekki eiginlega sýnt sig f þinginu öðruvísi en óánægju-
fiokk, sem hafði fyrirfarið sjer sjálfum með samrunanum við aðra Orle-
anista í fyrra, er koma átti Henriki 5. (hertoga af Chambord) til ríkis.
þeir gátu því ekki gengið aptur, allrasízt með nokkurri von um að á-
vinna neitt nema sundrungu og töf og þar meö spilað hinum pólitiska felu-
leik i hendur Napoleonssinna. þetta varð lýðveldi Frakklands til lffs
í þetta skipti; en það er sýnt, að það er ekki lífsafl sem staðið getur
breytingar tímans mcð neinum krapti, nema önnur lífsmögn fái nú að
þróast og gróa saman við hina nýju þjóðskipan, en það gefur tfö að
vita.
Hjeðan eru fá stórtíðindi éða engin, nema ef það rná telja með
stórtíðindum, að Stjórnvitringurinn Gladstone hefir afsalað sjer forustu
frelsismanna á þingi og utan þings og dregið sig út úr skarkala stjórn-
lifsins og sezt við Homer og Hesiod í stað lagafrumvarpa. Mönnum
hefir orðið allhverft við þetta, því hjer þykir nú engin geta farið í föt
hins mikla gáfumanns. Frelsisflokkuriim Jhefir þó kosið ,qjer .foringja
eptir langar og sundurleitar umleitanir, og heitir hann lávarbur Harl-
ington, er nú veitir þingmálum þeirra forustu. Engi stórmál liggjafyrir
en mörg lagafrumvörp hafa komið frain til endurbóta á innlendri stjórn
sern hjer yrði of langt að íélja.
Milli Rússlands og Englands hafa orðið nokkrar greinir út úr því,
að Englendingar hafa skorazt undan að senda fulltrúa á fund, er R,ússa-
stjórn hefir skorað á stjórnendur Norðurálfunnar ab halda í Pjetursborg
um rjett og skyldur þjóða er í hernaöi liggja hvorar við aðra. Blöð
Rússa hafa húðað út stjórn og þjóð Englands, fyrir harðúð hjartans og
miskunarlausa eigingirni. En Englendingar sitja við sinn keip; enda
þykir sem lítili árangur muni verða af reglum, sem settar kunna að
verða um athæfi manna, er engum iögum er riilýtt, nema boði hins
sterkara. Sagt er þó að flestar eða allar þjóbir Norburálfunnar muni
senda fulltrúa á fund þenna.
Hjer hefir látizt nýlega einhver frægasti jarðfræðingur þessarar ald-
ar, sir Charles Lyell, er kominn var yfir áttrætt. Hanu hefir iátið eptir
sig tvö rit, er Oinkum fengu honum mestrarfrægðar: Principles of
G e o 1 o g y, eöur grundvailarreglur jarðfræðinnar, ogThe antiquity
o f m a n , aldur mannsins á hnetti jarðarinnar.
þessa síðustu daga hefir verið mikið orbafiug um það á þýzkalandi,
að Bismarck fursti ætlaði að segja af sjer völdum og hverfa til landeigna
sinna í Varzin, til að lifa þar í kyrö, það sem eptir er æfinnar. En
enginn þykist fulifróður, að geta sagt með vissu, hvort nokkuð muni til
hæft í þessu. Líklega er þab ekki annað en lausafregn, hleypt í blöðin
ef til vill af ásettu ráði, til að vita hvemig þjóðin tekur undir það til-